Aniqlash. Transformatorlarni ichki izolyatsiyasini holatini aniqlash. Elektr jihozlarni sinash usullari

7.Elektr parametrlar (C,R, tgδ) ni aniqlash usullari. 
 
Transformatorlar izolyatsiyasini tgδ- dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagi 
va S-choʻlgʻom sigʻimini qiymatlarini yuqori kuchlanishli mostni 10 kV li sinov 
kuchlnishi yordamida agʻdarilgan sxemada oʻlchanadi. Sinov kuchlanishi 
choʻlgʻomning sinov kuchlanishi qiymatini 60% dan oshmsligi kerak. 
Kuch transformatorini izolyatsiyasini dielektrik yoʻqotuvchaligini oʻlchash 
uni izolyatsisini qarshiligini oʻlchash sxemasi va shartlari bilan bir xil. 
Dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagi tgδ bu oʻtuvchan tokni izolyatsiyadan 
oʻtgan aktiv tok tarkibini reaktiv tok tarkibiga nisbatini bildiradi. 
Transformatorni tgδ- dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagini oʻlchashda
S-choʻlgʻom sigʻimini qiymati xam oʻlchanadi bu oʻlchovlar oldingi 
ma’ruzamizda koʻrib oʻtilgan yuqori kuchlanishli mostni agʻdarilgan sxemasi 
yordamida oʻlchanadi va ushbu sxema quyidagicha:

---

S-choʻlgʻom sigʻimini oʻlchov davridgi qiymati zavod pasportidagi 
qiymatidan ± 10% dan ortamasligi kerak va quyidagi formula bilan xisoblandi: 
S
x
=S
o*
R
4
(100+R
3
)/n
*
(R
3
+ ρ) (1) 
S
x 
-choʻlgʻom sig’imi 
S
o
- namunaviy kondensator sigʻimi (pF) 
R
4
- most yelkasining doimiy qarshiligi- 3184 Om ga teng
R
3
- mostni boshqariluvchi qarshiligi (Om)
n - mostni boshqariluvchi qarshiligini reoxordi (Om) 
ρ - shuntni qarshiligi 
Dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagi tgδ qiymatini agar sxemada sigʻim va 
aktiv qarshilik ketma – ket ulangan boʻlsa quyidagicha aniqlandi 
tgδ= ωC
x
R
x
(2) 
Mostni yelkalari tenglashtirilgandan soʻng quyidagi tenglikka erishamiz 
ωC
x
R
x
= ωC
4
R
4
(3) 
Bizga ma’lumki mostdagi
R
4 
= 10 000/π =3184 Om (4) 
Most yelklari tenglashgan xolda tgδ qiymatini osonlik bilan topamiz 
tgδ = 2πf
*
10 000/π
*
C
4
*
10
-6
= C
4
(mkF) (5) 
Dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagi tgδ qiymatini agar sxemada sigʻim va 
aktiv qarshilik prarallel ulangan boʻlsa quyidagicha aniqlandi 
tgδ=1/ ωC
x
R
x
(6) 
Dielektrik yoʻqotuvchanlik burchagi tgδ qiymatini toʻgʻridan- toʻgʻri
oʻchash yoʻli bilan yoki qisman oʻtkazilgan oʻlchovlar natijalariga asosan (2),(6) 
formulalar yordamida aniqlash mumkin. 

---

Yuqoridagi keltirilgan sxemadagi R
3 
va S
4 
lar yuqori kuchlanish ostida 
boʻlganligi uchun ularning qiymatlarini oʻzgartirish izolyatsion shtangalar 
yordamida amalga oshiriladi. Mostda bajariladigan barcha sinov oʻlchov ishlari 
dielektrik taglikda yoki dielektrik gilamchada, dielektrik qoʻlqopdan foydalangan 
holda bajarilishi kerak.