Annotatsiya Dastur 5A111201 – o‘zbek tili va adabyoti magistratura mutaxassisligiga kiruvchilar uchun 5111200 – o‘zbek tili va adabyoti ta’lim yo‘nalishining 2017-2018 o‘quv yilida tasdiqlangan o‘quv rejasidagi asosiy fanlar asosida

Bog‘langan qo‘shma gaplar. Ochiq va yopiq strukturali bog‘langan qo‘shma
gaplar. Erkin va turg‘un pozitsiyali bog‘langan qo‘shma gaplar. Bog‘langan qo‘shma
gap komponentlarining teng bog‘lovchilar shu bog‘lovchi vazifasidagi yuklamalar,
bo‘lsa, esa yordamchilari orqali birikishi. Ularning semantik xususiyatlari.
Ergashgan qo‘shma gaplar. Bosh va ergash gaplarning shakllanishi va intonatsion
jihatdan farqi. Ergash gapni bosh gapga biriktiruvchi vositalar: ergashtiruvchi
bog‘lovchilar, havola bo‘laklar, ko‘makchili qurilmalar, yuklamalar, fe’l shakllari.
Ergash gaplarni tasnif qilishda ularning mazmuni, tuzilishi va sintaktik
xususiyatining asosga olinishi. Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar. Bir havola bo‘lakli
va ikki havola bo‘lakli qo‘shma gaplar. Simmetrik va asimmetrik havola bo‘laklar.
Havola bo‘lakli qo‘shma gapning turlari: ega ergash gapli qo‘shma gap, kesim ergash
gapli qo‘shma gap, to‘ldiruvchi ergash gapli qo‘shma gap, aniqlovchi ergash gapli
qo‘shma gap, hol ergash gapli qo‘shma gaplar va ularning mazmuniy-shakliy
qurilishi. Hol ergash gapli qo‘shma gaplar. Payt ergash gapli qo‘shma gap,
o‘lchov-daraja ergash gapli qo‘shma gap, chog‘ishtirish-o‘xshatish ergash gapli
qo‘shma gap, o‘rin ergash gapli qo‘shma gap. Shartlanganlik munosabatli qo‘shma 

---

---

10
gaplar va uning turlari: sabab ergash gapli qo‘shma gap, maqsad ergash gapli

qo‘shma gap, shart ergash gapli qo‘shma gap qo‘shma gap, to‘siqsiz ergash gapli
qo‘shma gap, natija ergash gapli qo‘shma gap. Bog‘lovchisiz qo‘shma gap. Bunday
qo‘shma
gap
komponentlarini
biriktiruvchi
asosiy
vosita
intonatsiya
yekanligi.Tarkibidagi qismlarning munosabatiga ko‘ra bunday qo‘shma gapning
turlari: bog‘langan qo‘shma gapga sinonim tur, ergashgan qo‘shma gapga sinonim
tur. Birinchi turda tenglanish intonatsiyasidan tashqari umumbo‘laklar (payt hollari,
aniqlovchilar)ning komponentlarini biriktirishdagi roli. Ergashgan qo‘shma
gaplarning yordamchilarsiz qo‘llanish holatlari. Bog‘lovchisiz qo‘shma gaplar
punktuatsiyasi. Murakkab qo‘shma gaplarning uch va undan ortiq qismdan tashkil
topishi. Murakkab qo‘shma gaplarning komponentlari orasidagi munosabatga ko‘ra
turlari: tenglanish orqali tuzilgan murakkab qo‘shma gaplar, ergashish orqali tuzilgan
murakkab qo‘shma gaplar (bir necha ergash gapli, bir necha bosh gapli qo‘shma gap).
Tenglanish va ergashish orqali tuzilgan murakkab qo‘shma gaplar (aralash qo‘shma
gaplar). Tenglanish orqali tuzilgan murakkab qo‘shma gaplarda biriktiruvchi
vositalar: teng bog‘lovchilar, yuklamalar va tenglanish intonatsiyasining mavjudligi.
Tenglanish va ergashish orqali birikadigan murakkab qo‘shma gaplar (aralash tipdagi
qo‘shma gaplar). Ular tarkibidagi komponentlarni biriktiruvchi vositalar. Ko‘p
komponentli qo‘shma gap komponentlarining murakkab holda kelishi, ularning
boshqa komponentlar bilan munosabati va turli ko‘rinishlari.