|
va to‘liqsiz gaplar. Sodda gap va uning bo‘laklarida sintaktik nomoslik. Shakliy va
mazmuniy nomoslik. To‘liqsiz gapning qo‘llanishida o‘ziga xos mazmun va
grammatik xususiyatlar mavjudligi. Murakkablashgan sodda gaplar. Sodda gapni
murakkablashtiruvchi vositalar: uyushiq bo‘laklar, ajratilgan bo‘laklar, undalmalar,
kirish va kiritmalar, yordamchi so‘zlar, o‘ram (oborot)lar. Uyushiq bo‘lakli gaplar,
turli gap bo‘laklarining uyushib kelishi. Uyushiq bo‘laklarda egalik, kelishik va son
ko‘rsatkichlarining qo‘llanishidagi o‘ziga xos xususiyatlar. Uyushiq bo‘laklarda
umumlashtiruvchi birliklar. Uyushiq bo‘laklarni biriktiruvchi yordamchilar.
Ajratilgan bo‘lakli gaplarning shakliy va mazmuniy xususiyatlari. Ikkinchi darajali
bo‘laklarning ajratilib qo‘llanishi. Undalmali gaplar, tarkibida mazmunan bog‘lanib,
grammatik aloqaga kirmaydigan so‘z va so‘z birikmalarining ishtirok etishi. Undalma
vazifasida keladigan so‘zlar. Undalmalarning tuzilishiga ko‘ra turlari. Kirish va
kiritma konstruksiyali gaplar. Ular so‘zlovchining fikrga turli munosabatini
bildirib,
gap
bo‘laklari
bilan
grammatik
aloqaga
kirishmasligi.
Kirish
konstruktsiyalarning ma’no turlari. Kiritma konstruksiyalar. Ularning turli mazmun
ifodalashi va kirish konstruksiyalardan farqi. Qo‘shma gap. Qo‘shma gaplarning
shakliy va mazmuniy xususiyatlari. Qo‘shma gap qismlarini o‘zaro bog‘lovchi
vositalar: bog‘lovchi, ko‘makchi, yuklama, kelishik shakllari; fe’lning shart va
buyruq mayli shakllari, nisbiy so‘zlar, intonatsiya va boshqalar. Qo‘shma gapning
tuzilishiga ko‘ra turlari: ikki komponentli qo‘shma gaplar, ko‘p komponentli
(murakkab) qo‘shma gaplar. Ikki komponentli qo‘shma gaplarning turlari:
bog‘langan qo‘shma gap, ergashgan qo‘shma gap. Qo‘shma gaplarning yordamchi
vositalarsiz birikishi.
Dostları ilə paylaş: |
