«arab tili bilan ikki uloqchi oi singari teng poyga i/ilib, o'zib borayotgan turk tilini»

Mahmud Sodiq Qoshg'ariy asarlari(l-chizma).

Uzbekittan

w h w.scieiitiiicprogri‘ss.uz

Page849

"Tazkirai T "Risolayi

as'hob ul qahf" I kasbdor"
Mahmud Sodiq Qoshg'ariy pedagogika sohasida ham yetakchi olim hisoblanib. u o'zining pedagogik qarashlarida turli fikrlami ifoda etgan. Uning "Odob as-solihtn”, ya'ni ••Solihlar odobi” asari pedagogik fikrlaming tayanch manbasi bo lib hisoblanadi. Bu asarda har bir inson ijtimoiy faoliyati davomida amal qilishi lozim bo lgan odob- axloq qoidalarini bayonqiladi va ulami mazmunan ikki guruhga ajratadi:

1. 
   Zohiriy(tashqi);
   
2. 
   Bo tiniy(ichki)[ l].
   

"Odob as-solihin” asarida odoh-axloq qoidalarining guruhlanishi(2-chizma).
zohiriy
botiniy
“Odob as-solihin” asarida quyidagi inson odob-axloqiga oid quyidagi pedagogik qarashlar ilgari suriladi[3];

• 
  inson xulq-atvorining kundalik turmushdagi o 'mi;
  
• 
  xulq-atvorning yaxshi bo 'lishi lozimiigi;
  
• 
  salom berish va salomga alik olish masalalari;
  
• 
  muloqot odobi;
  
• 
  suhbatlashishning o 'ziga xos qonun-qoidalari va hokazo.
  

Odob-axloq qoidalarining yuqorida qayd etilgan ko nnishlan inson , ayniqsa, yoshlar hayotida muhim rol o'ynashi haqida batafsil fikrlar keltiradi. Mahmud Sodiq Qoshg'ariyning “Odob as-solihin” asarida shaxs xulq-atvorining nega yaxshi bo'lishi lozimligi va buning ahamiyati nimada ekanligi tavsiflangan. Kishining yaxshi xulq- atvor egasi bo'lishi jamiyat barqaror bo'lishiga xizmat qiluvchi muhim omil ekanligini
PaHMporf: http^/sjifaclor.com/paasport.php?id=22257
qayd etib o tgan Mahmud Sodiq Qoshg ariy inson odobining butun dunyoga ta'siri mavjudligini ham alohida qoshimcha qilib o'tadifl ].
“Odob as-solihin” asari salomlashuv odobi haqida ham malumot beruvchi manba sanaladi. Muallif salom berishga diniy nuqtayi nazardan yondashadi. ya'ni salom berishning Payg ambarimiz tomonidan qat iy o'malilgan sunnatlari bo'lganligi, salomga alik olish esa farz hisoblanishi haqida asarida fikrlar keltirib o'tadi. Bundan tashqari, salomlashishning , ko'rishishning o'ziga xos turlari, uning vaziyatga mos holda targ ib qilinishi haqida Mahmud Sodiq Qoshgariy o'z fikriarini bayon qiladi. Ta'kidlash lozimki, Mahmud Sodiq Qoshg ariyning “Odob as-solihin” asarida oilaviy munosabatlarga doir masalalaming pedagogik yechimlarini ham uchratishimiz mumkin, jumladan, uylanajak yigit bolajak turmush o rtog'ini qanday tanlashi lozimligi, uning qaysi jihatlariga e'tibor berishi kerakligi togrisida diniy-pedagogik nuqtayi nazardan kitobxonga ajoyib ma lumotlar taqdim ctadi.
Xulosa sifatida takidlashimiz mumkinki, Mahmud Sodiq Qoshg'ariyni asl pedagog desak. aslo mubolag a bo lmaydi. Uning turfa asarlaridan o'rin olgan pedagogik qarashlar bugungi kun nuqtayi nazaridan ham ahamiyatli bo'lib, ayniqsa, yoshlar tarbiyasida muhim ahamiyat kasb etadi.