Aralash Fungsiyali Birikmalar

III BOB. TAJRIBA QISMI


3.1. Cu(Xz)(OXz)^.H₂O tarkibli aralash ligandli kompleks
birikmasi sintezi

Cu(Xz)(OXz)^.H₂O tarkibli aralash ligandli kompleks birikmasini sintezlash uchun 0,242 gr (1mmol) Cu(NO₃)₂^.3H₂O tuzini metanoldagi eritmasida 0,183 gramm (1mmol) KXz ni 5 ml metanoldagi eritmasini tomchilatib aralashtirgan holda qo‘shganimizda to‘q yashil cho‘kma ya’ni CuNO₃^.Xz^.2CH₃OH kompleks birikmasi hosil bo‘ladi. CuNO₃^.Xz^.2CH₃OH kompleks birikmasining ustiga 0,201 gramm (1mmol) KOXz 5ml metanoldagi eritmasini oz-ozdan qo‘shganimizda dastlabki to‘q yashil cho‘kma erib ketadi va asta-sekin och yashil rangli cho‘kma, ya’ni Cu(Xz)(OXz)^.2H₂O kompleks birikmasi hosil bo‘ladi. Cho‘kma filtrlanib, suvli spirt bilan bir necha marta yuviladi va quritiladi. Reaksiya unumi-79%. T⁰suyuq.=292⁰C.

3.2. Xinazolon-4 va uning 2-aminohosilasini Cu(II) tuzlari bilan aralash ligandli kompleks birikmasi sintezi


Cu(Xz)^.(AXz)^.H₂O tarkibli aralash ligandli kompleks birikmasini sintez qilish uchun dastlab, CuNO₃^.Xz^.2H₂O kompleks birikmasining ustiga xinazolon-4ni kaliyli tuzini spirtdagi eritmasidan oz-ozdan tomchilatib qo’shib aralashtirganimizda Cu(Xz)₂^.3H₂O kompleks birikmasi hosil bo’ladi. Ya’ni kompleks tarkibidagi atsedoligand (NO₃^-) ioni yana bitta xinazolon molekulasini almashtiradi. Biz bu imkoniyatdan foydalanib, CuNO₃^.Xz^.2H₂O kompleks birikmasi ustiga 2-aminaxinazolon-4 ni kaliyli tuzini spirtdagi eritmasidan oz-ozdan aralashtirib qo’shganimizda to’q ko’k ya’ni kul rang cho’kma ya’ni Cu(Xz)^.(AXz) ^.H₂O tarkibli aralash ligandli kompleks birikmasi hosil bo’ladi.
Cu(Xz)^.(AXz)^.H₂O tarkibli aralash ligandli kompleks birikmasini sintez qilish uchun 0,334gr(1 mol) CuNO₃^.Xz^.2CH₃OH kompleks birikmasini 10ml spirtdagi suspenziyaga 0,200 gr (1 mol) aminoxinazolonning kaliyli tuzini 5 ml spirtdagi eritmasini tomchilatib qo’shganimizda, dastlabki havo rangli kompleks birikmasining rangi to’q ko’k (kul) rangi o’tishi kuzatiladi. Reaksiya oxirigacha ketishi uchun aralashmani aralashtirib 2 soat tinch qoldirdik. Spirtdagi qiyin eruvchan bo’lgan kompleks birikma cho’kmasini filtrlab, suv etanol (1:1) aralashmasi bilan yuvdik, chunki yuqorida bayon etilganidik kompleks birikmadan boshqa birikmalar (KOH, KXz, Xz, AXz) suvli aralshmasida eriydi. Filtrda qolgan kompleks birikmani dastlab xona haroratida, keyin pechlarda 40⁰C da quritdik.
Reaksiya unumli 43%. Suyuqlanish temperaturasini tekshirganimizda 350⁰C da parchalanishi kuzatildi.