Arin qaraçay balkar -azərbaycan türkcəSİ SÖZLÜk bey hadi TƏBRİZ 2006 a 1

tuman duman çars₁₁. sis. pirənslərlə soylular arasındaki təbəqə.

tumaq₁₁ 1. buynuzsuz qoyun. 2. ət qafalı. dar qafalı.

tumbatmaq₁₁ itirmək. yox etmək. yoxatmaq.

tumbolmaq₁₁ yox olmaq. yoxolmaq. itmək.

tümən₁₁ on bin.

tümör qubus₁₁. qumus₁₁. siğil. ur.

tumoşpor₁₁ dumoşpor. yirmi bir.

tumpaymaq dumpaymaq₁₁. itmək. yoxalmaq.

tümsək tuquş₁₁. kambur. hörgüc. çıxıntı. qabartı. tuppur. duppur₁₁. təpə.

tumuq cuq₁₁.

tumurcuq tomurcuq. bürçük. sürgün.

tumurcuqlanmaq tomurcuqlanmaq. bürçüqlənmək₁₁. sürgün vermək.

tün₁₁ 1. gecə. 2. gerçək. həqiqət.
-tündəki tüşdə görünür: gecədiki yuxuda görünür.

tunaqı₁₁ donaqı. tumaqı. 1. mat. donuq rəngli. bat. tunuq₁₁. donuq. boğuq. 2. boğuq. 3. ücra. sapa. 4. qarmasar. somurtqan.
-tunaqı kişi: qaramsar kişi.
-tunaqı yarıq: sönük ışıq.
-tunaqı yer: ücra yer.
-tunaqı tavuş: boğuq səs.

tunaqılanmaq₁₁ matlaşmaq. donuşmaq. sönüşmək.
-gün tunaqılandı: hava tutldu.

tunçuqdurmaq₁₁ boğmaq.

tunçuqmaq₁₁ 1. tıxanmaq. boğulmaq. 2. bunalmaq. 3. qurumaq. sararmaq.

tünd qoyu. qəliz. -qurum betli: qoyu rəngli.

tünək qonuş. gecələyən yer.

tünələ₁₁ dünələ. dünya. evrən.

tünənə₁₁ dün. -tünənəli₁₁ dünəndən bəri.

tüng ibriq. toppan₁₁.

tüngüc₁₁ ilk. birinci.
-tüngüc qart: soyun ən yaşlısı. sülalənin ən yaşlı kişisi.

tüngülmək₁₁ umudu kəsmək.
-anı tabarından tüngülüb izinə qayıtdı: onu bulmaqtan umudunu kəsip geriyə döndü.

tüngülüv₁₁ umudu kəsmə. umutsuzluq.

tüngülüvlü₁₁ çarəsiz. ümitsiz.

tüngülüvsüz₁₁ ümit verici. ümit verən.

tünkəsi boşalmaq, üzülmək₁₁ zayıflamaq. gücsüzləşmək. gücü tükənmək.

tünkəsin tavusmaq₁₁ canı burnuna gəlmək. betab düşmək.

tunuq₁₁ donuq. boğuq. mat.
-parıy tunuq-tunuq ürədi₁₁: çoban köpəği boğuq səslə havlir.

tunuq₁₁ donuq. mat. bat. tunaqı₁₁. boğuq. donaqı.

tunuqmaq tıqanmaq. boğulmaq.

tünür dünür. yuvuq ülüş. kələçi₁₁. elçi. arabulucu. temsilci.

tuppa-tubur₁₁ duppa-dubur. pütürlü. sivilcəli.

tuppuq duppuq. kor. kəsgin olmayan.
-duppuq kişi: dar qafalı. zor anlayan.
-duppuq tilli: qaba dilli. qaba saba qonuşan.

tuppuq duppuq. kor. küt. -maqtandırqan gəzliqinq duppuq bolqandı: övdüğün bıçağın koralmış.

tuppuqlanmaq duppuqlanmaq₁₁. korlaşmaq. koralmaq. kütləşmək. kəsginliğini itirmək.

tuppur duppur₁₁. təpə. tümsək.

tuppurlu duppurlu₁₁. engəbəli. təpəli. -tuppurlu-çunqurlu: duppurlu-çunqurlu. engəbəli. düz olmayan.

tuppuş duppuş 1. çuxur. oyuq. 2. qalça. qaba ətlər. göt. 3. dolu. ağzına qədər dolu.

tüpürük işti₁₁. içti. salya.

tuq duq₁₁. qoxu. ətir.
-duq bürk: qolonya sərpmək.
-duq sabın: qoxulu sabun.

tüq₁₁ tük.1. tük. 2. qıl. 3. yün. 4. kürk.
-ağac tük: tosun.
-tükləri tökülmüş: çabaqlı₁₁ (< çapılmış).
-tükləri tökülmüş: qırna₁₁.
-qaqqıda tüq izləmək: yumurtada tük aramaq. bahana etmək.
-haram tüq: çox qıllı kişi.
-qanat tüq: quştükü. yelək.
-qoyan tüq: tavşan kürkü.
-ölür tükü çımaq: yaşlanmaq.
-daş tüq: kova. ləğən.
-tükü qetgən: tükü tökülmüş. cavlaq. yavlaq.
-tükün bardırmaq: 1. zərərləmək. paylamaq. 2. zərər vermək. əziyət çəktirmək. fəlakətə uğratmaq.
-tük arıtmaq: tüləmək. tük tökmək. tük dəğiştirmək.
-tüq avuşdurmaq: tük dəğiştirmək.
-tüq buştuq: körggə. fırça.
-tüq çaqlı bir: çox az. kiçik. minicik. mincik. mıncıq. zərrə qədər.
-tük çaqlı da: zərrəcə. heç.
-tüq turquzmaq: üz asmaq. sərt tavır taxınmaq.
-tüq tüq bolmaq: dağılmaq. yayılmaq.
-tüqqə barırça edmək: biləmək. kəsginləştirmək.
-tüqnü qarası tənqli: heç. zərrə qədər.
-uçqan quşdan tük alqan: yiğit. gözüpək. qorxusuz.

tuqavay duqavay₁₁. təndir. fırın.

tüqbaş₁₁ tukbaş.1. evi qoruyan tanrıca. 2. qadın.

tüqən₁₁ dükan.

tüqəndirmək₁₁ tükəndirmək. 1. halsız bıraqmaq. gücdən düşürmək. 2. əsgetmək. yıpratmaq. 3. bititmək.

tüqənmək₁₁ tükənmək. 1. gücdən düşmək. zayıflamaq. halsız düşmək. 2. əsgimək. əsgilmək. yırpanmaq. 3. bitmək. 4. azalmaq. tarqaymaq₁₁. darqaymaq.

tüqətmək tükətmək. abarmaq₁₁. yox etmək. bitirmək. tarqaytmaq₁₁. azaltmaq. bitirmək. qurutmaq. abarmaq₁₁. yox etmək. bitirmək.

tüqgüc₁₁ düqgüc. kötüğ.
-tərəqi qetsə da düqgücü çaqar: ağacı qetsədə kötüğü yəşir.

tüqlü₁₁ tüklü. qıllı. yünlü.

tuqosuq₁₁ dugosuq. böyük qazan.

tüqqaqan tük qapan. tozalan.

tüqqüc₁₁ kötüğ.

tuqqul₁₁ duqqul. dıqqıl. parça. qırıntı. yırtılmış. parçalanmış.
-duqqul-duqqul edmək: parça parça etmək.

tuqqul-curun₁₁ duqqul-curun. paramparça.
-duqqul-curun bolmaq: paramparça olmaq.
-duqqul-curun edmək: paramparça etmək.

tuqqullamaq₁₁ duqqullamaq. dıqqılamaq. parçalanmaq. yırtmaq.

tüqsüz₁₁ tüksüz. dazlaq.

tuqtük₁₁ püsgül. saçaq.
-ağacdan tuqtük tükgən: bəcərikli. mahir. usta. əli hər işə yaxışan.

tuquçu₁₁ duquçu. kurnaz. işgüzar. düzənbaz.

tuqul₁₁ yuvarlaq. dayirə şəklində.

tuqulbay₁₁ av heyvanları, avıların tanrısı apsatı'nın oğlu. -tuqulbaynı nögəri₁₁: tabu dildə avçı.

tuquma₁₁ duquma. yarpız.
-yılan duqumanı süymey edi, olda anı teşiqini allında bitə edi: yılan yarpız sevmir, o da onun yuvasının önündə bitir.

tüqün dügün. bağlav. baylav₁₁. bağ.

tuqur duqur₁₁. çıxıntılı. qabarıq. kambur. şiş. ur.

tüqür tükür₁₁. çəmbər. xalq.

tüqürçək düqürçək₁₁. təkərlək.

tüqürmək₁₁ büyü yapmaq. büyüləmək.
-qöz tiygəngə tükürmək: nəzər dəğməsinə qarşı büyü yapmaq.

tuquş duquş. qambur.: tuquş₁₁. tümsək. hörgüc. çıxıntı. qabartı.

tuqut tuv₁₁. duv. ambar.

tur ! dur !. toqda !. dayan !. -mən toqta deyirəm. sən a çallab barasa: mən dur diyirəm. sən isə sıvışıb gedirsən.

turaqlama söngüv₁₁. sönmə. kəsilmə. dinmə. yatışma.

turaqlamadan aram-qaram etməy₁₁. düşünmədən. quşqusuzca.

turaqsamaq duraqsamaq. abınmaq₁₁. quşqulanmaq. -sözdə abınmaq: qonuşurkən duraqlamaq.

turaqsatmaq abındırmaq₁₁. düşürmək. səndələtmək. quşquya düşürmək.

turç₁₁ tökmə dəmir.

turcaq tutaq. daynaq. muqavimət.

turçuqmaq₁₁ tıqanmaq. qapanmaq.

turdurma durdurma. baramta₁₁. əngəlləmə. dondurma.

turdurmaq durdurmaq. qapışdırmaq. qapışdırmaq₁₁. yavaşlatmaq. susturmaq. işləməz duruma gətirmək.

turdurmaq toqtatmaq₁₁. kəsmək.

türgən dürgən₁₁. dürtük. fizul. coğşun. sakar.

türkən cürüq₁₁. yürük. canlı. əğik. tükkimi. sıxıntısız.

türkəv₁₁ dürqəv. miğfər. tolqa.

türləndirmək₁₁ dəğiştirmək.

türlənmək₁₁ dəğişmək.

türlü₁₁ dəğişiq. çəşitli.

turma toqtaş₁₁. dinləmə. iqamət.

turma₁₁ turp.
-aylıq turma: turp.

turmadan durmadan.börü cortuv₁₁: börü yortuv: bıqmadan. yorulmadan. mütəmadiyən. yanlavsuz₁₁. dəvamlı. sübatla. toqtamazdan₁₁. toqtamay₁₁. toqtavsuz₁₁.

turmaq toqtamaq₁₁. dinmək. kəsilmək. ara vermək. yerləşmək.

turmay -köp turmay: çox geçmədən. yaxından.

türmə₁₁ dustaq.
-türməqə salmaq: türməyə atmaq.

türməçi₁₁ qaravul qardiyan.

turmuş₁₁ durmuş. yaşam. yaşantı.
-üy turmuş: ev yaşantısı.

turna durna. qırruv₁₁. zurnuq. -turna balığı: irqay çapaq₁₁.

turp aylıq turma₁₁.turma₁₁.

türpü₁₁ yekə əğə.

turqan bez xiyarcıq xəsdəliği.

turqu₁₁ durqu. 1. ambar. 2. ağılı. 3. yamac. sırt. 4. kurnazlıq.
-durqu-murqula edmək: kurnazlıq etmək. aldatmaq. 5. ağıl.

turqun durqun. arım₁₁. aram. tınçqul₁₁. sakin. təlaşçız. qımsız₁₁. hərəkətsiz. sakin. qolaysız₁₁. cansız.

turqunlaşmaq şavşalmaq. çavşalmaq. sakinləşmək. dinmək. kəsilmək.

turqunlaşmaq sərivünlənmək₁₁. yavaşlamaq. sakinləşmək. dinmək.

turqunlaştırmaq şavşaltmaq₁₁. çavşaltmaq. sakinləştirmək. dindirmək. kəsmək.

turqunluq sərivünlük₁₁. sakinlik. yumuşaqlıq

turquzmaq₁₁ qaldırmaq.
-şın turquzmaq: şaha qaldırmaq.

türs₁₁ biçim. şəkil.

türsləmək₁₁ qarşısına geçib baxmaq. qarşıdan baxmaq.
-türsləb qaramaq: diqqətli baxmaq.

türslü₁₁ böylə. bu şəkildə.

türsün₁₁ 1. yüz. çehrə. 2. görünüm. 3. rəng.
-bet türsün: yüz.

türsünlü₁₁ rəngli.
-türsünlü üz: rəngli şəkil.

tursunmaq₁₁ düşmək. alçağmaq. tənəzzül etmək.
-biy atdan tüşərgə da tursunmay söləşdi: bəy atdan inməyə bilə düşmədən qonuştu.

türsünsüz₁₁ kişiliksiz. üzsüz. şəxsiyətsiz.

türt₁₁ dürt. qaba. tərbiyəsiz. ədəbsiz.
-türt qarşamaq: qaba cəvab vermək.

türtçü₁₁ qaba. tərbiyəsiz kişi.

türtmək₁₁ dürtmək. itəkləmək. uzaqlaştırmaq.
-türt mürt edmək: bir şeylərlə uğraşmaq. qarıştırmaq. qurcalamaq.
-türgə soqa: itə qaqa. itəkləyərək.

türtsöz₁₁ qaba.

türtü₁₁ sarı çalı.

türtük dürtük. türgən₁₁. dürgən₁₁. fizul. coğşun. sakar.

türtülmək₁₁ 1. taxılmaq. çarpmaq. 2. rastlamaq. rastgəlmək.

turu₁₁ duru. bax > dürü. 1. açıq. alənən. 2. açıq yürəkli.
-turu söz açı tiyər: açıq söz acı toxunur.

türü₁₁ dürü. tırpanla biçilən otların araya gətirdiği xədd.
-dürü çiqmək: tırpanla bir sıra ot biçmək.

turub -durub dinlənmədən: soluvsuz₁₁. fasiləsiz. dəvamlı.

türüldegən dürüldegən₁₁. uğultu.

türüldəv₁₁ dürüldəv. uğultu. gürültü.

turulmaq tınmaq₁₁. sakinləşmək. dinmək.

turum 1. bolum₁₁. olum. vaziyət. 2. törə₁₁. 3. görünüş. 4. yaşam. ömür.
-bılayda tavların turumu arudu: burada dağların görüntüşü gözəldir.
-qonşusu yamannı turumu aman: qomşusu kötü olanın yaşamı da kötü olur.

turumu -durumu dəğişmək: dönüşmək. aylanmaq.

türün dürün₁₁. cərgə. sıra. biçilən quru ot yaxud sapların bir sıra halında durması.

turuq₁₁ ayaqta duracaq yer.
-örə turuq: kökü quruyub devrilmədən ayaqta qurumuş ağac.

türüs dürüs. dürüst. turus₁₁. durus₁₁. doğru. düzgün. iyi.

turuş₁₁ 1. evlərin önündə daştan yapılan oturma yeri.
-gün turuş: evin önündə oturma yeri. 2. öğləyə yaxın vaxt. -duruş ağac₁₁: ağac dirəklərin altlarına qaymalarını ölənmək üçün qoyulan yassı ağac.

turus₁₁ durus₁₁. dürüs. dürüst. doğru. düzgün. iyi.

turuslamaq₁₁ duruslamaq₁₁. turussunmaq₁₁. durussunmaq₁₁. təsvib etmək. -mən sən aytqannı durussundum: mən sənin söylədiğini təsvib ettim.

turussunmaq₁₁ durussunmaq₁₁. turuslamaq₁₁. duruslamaq₁₁. təsvib etmək.
-mən sən aytqannı durussundum: mən sənin söylədiğini təsvib ettim.

türüssüz dürüssüz. turussuz₁₁. durussuz₁₁. yanlış. tərs. kötü.

turussuz₁₁ durussuz₁₁. dürüssüz. yanlış. tərs. kötü.

türüst dürüst. dürüs. turus₁₁. durus₁₁. doğru. düzgün. iyi. namuslu. tizivün₁₁.

türüstlük dürüstlük. tazalıq₁₁. təmizlik. saflıq.

tüş anası₁₁ yuxulara bəylik edən tanrıca.

tuş tos₁₁. dos. dost. 1. sevgili. 2. oynaş. metres.
-tos qatın: oynaş. metres.

tüş₁₁ öğlən vaxtı. yuxu. rüya.

tüs₁₁ üz. surat. görünüm.

tusanaq₁₁ aralıqın onç igirmi biri arasında doğanların bürcü.

tüşə₁₁! at!.

tüşgün düşgün. bidiyan₁₁. bitiyan. cılız. öc₁₁. zayıf.
-bıdıyanqa tüşmək₁₁: zayıf düşmək. cılızlaşmaq. zayıflıqtan oltağa gedəməmək. sürüyə qatılamamaq. -içgi düşgünü: dartuçu₁₁. dartuvuq₁₁. içgiçi. alkolik. -düşgün olmaq: öc bolmaq:
-dadlı düşgünü: dadlıqa öc:

tüslü₁₁ bu kimi. bənzəri.

tüşlük₁₁ gecə.

tüşman düşman. qanlı₁₁. yağı. assı₁₁. aytatmaz₁₁. xəsm. uqu₁₁. yağ. yağı. ciciklənən. qısqanan. çəkəməyən.

tuşman₁₁ duşman.

tüşmanlıq öclük₁₁.

tüşmək ölmək. çonqqaymaq₁₁. devrilmək. inmək. soruqmaq₁₁. enmək. azalmaq. qampaymaq₁₁. devrilmək. yuvarlanmaq. alçağmaq. tursunmaq₁₁. gerəkmək. gərəktirmək. icabettirmək.
-mən mında qalama, sanqa da arı barırqa tüşədi: mən burada qalıram, sana da oraya getmək icabedir.
-quvvəttən düşmək: alqasınmaq₁₁. zayıf düşmək. gücsüz qalmaq.
-quvvəttən düşmək: tavusulmaq₁₁. zayıf düşmək.
-zayıf düşmək. alqasınmaq₁₁. gücsüz qalmaq. quvvəttən düşmək.
-yap düşmək: imkan olmaq. mümkün olmaq.
-arbadan tüşmək: arabadan inmək.
-yara tüşmək: yaralanmaq.
-saçı tüşmək: saçı tökülmək.
-esqə tüşmək: yadlanmaq. xatırlanmaq.
-sırtından tüşmək: sırtüstü yatmaq.
-sıyı tüşmək: e’tibarı gedmək. korlanmaq.
-süldəri tüşmək: yorulmaq. bitginləşmək.

tustağ tutmaq₁₁. həbs

tüstü çalın. his. qurum.

tüstüləmək tütmək₁₁.

tüşük -çənəsi düşük: yarıcayaq₁₁. yarıçanaq. gəvəzə.

tüşümlü₁₁ karlı. qazanclı.
-tüşümlü satuv: qarıə satış. ticarət.

tüşüncə düşüncə. aqıl. saqış₁₁. tasa. qayqı. oyum₁₁. saqış. fikir.
-gizli düşüncə: dışa oy.
-zehnin kortalması: tarqaymaq₁₁. darqaymaq.

tüşüncəli düşüncəli. oyumlu₁₁. ağıllı. saqışlı₁₁. qayğılı. qayqılı. dərtli. sarqay₁₁. dalqın. oylaqan₁₁. düşünən. onovlu₁₁. sağ duyulu. ağıllı. saqışlı. fikirli. -nedən düşüncəlisin: neq saqışlısan.

tüşüncəsiz düşüncəsiz. anqılamsız₁₁. anlayışsız. huşlu olmayan. saqışsız₁₁. dərtsiz. tasasız. qayqısız. ürsür₁₁. ehtiyatsız. tədbirsiz. oylavsuz₁₁. plansız. oysuz₁₁. ussuz. ehtiyatsız. oyumsuz₁₁. ehtiyatsız. ağılsız.

tüşüncəsizlik düşüncəsizlik.oysuzluq. ehtiyatsızlıq. oyumsuzluq₁₁. ehtiyatsızlıq.

tüşüncəyə dalmaq saqışlanmaq₁₁. düşünmək.

tüşündürmək₁₁ inandırmaq. iqna etmək. islətmək₁₁. anlatmq. fərq ettirmək.

tüşünən oylaqan₁₁. düşüncəli.

tüşünənli oylavçu₁₁. fikirli.

tüşünmədən aram-qaram etməy₁₁. quşqusuzca. duraqlamadan.

tüşünmək düşünmək. sıxıntı etmək. yarsımaq₁₁. qayğılanmaq. üzülmək. üzülmək₁₁. ouyumlamaq₁₁. yarsımaq₁₁. qayğılanmaq. sıxılmaq. saqınmaq₁₁. saqışlanmaq₁₁. anmaq. düşüncəyə dalmaq. tərgəmək₁₁. hesablamaq. saymaq. sanmaq. inanmaq. qanıt gətirmə. anlamaq. qavurmaq. oylamaq₁₁. plan yapmaq. çökəc bolmaq. çökəcmək. oylaşmaq₁₁. uyqun hərəkət etmək. isləmək. anlamq. fərq etmək.

tüşünülmədən dəlilsiz. bəqivsüz₁₁. əsassız.

tüşürmək₁₁ endirmək.
-cocuq düşürmək: iç aldırmaq.
-yara tüşürmək: yaralamaq.
-quvvəttən düşürmək: zayıf düşürmək. tavusmaq₁₁.
-birbirinə düşürmək: bir birinə edmək.
-esqə tüşürmək: xatırlamaq.
-xeyir tüşürmək: qazanç sağlamaq.
-tamqa tüşürmək: ləkələmək.
-zaran tüşürmək₁₁: zərər vermək.

tut tot₁₁. 1. toz. 2. pas.
-tot basmaq₁₁: tot bolmaq₁₁: tot kəsmək₁₁: paslanmaq.
-tot tırmı tartqan₁₁: paslı. paslanmış.
-totun açmaq₁₁: pasını arıtmaq.
-tot qondurmaq: toz qondurmamaq.
-tot qaqdırmaq: toz qondurmamaq.

tut₁₁ dut.

tutac tutmac. qılmay₁₁. sap. dəsdə.

tutacaq tutquc₁₁. -tava tutquc₁₁: tava tutacağı.

tutam coqqu₁₁. dəmət. salxım. çımpı₁₁. çipməi. çəpmi. çoqay₁₁. pərçəm. ustuqqu₁₁. dəsdə

tutamış₁₁ qasımın onüç igirmisi arasında doğulanların bürcü.

tutaq durcaq. daynaq. muqavimət.

tutar₁₁ aralıqın igirmi ikisi ocaqın biri arasında doğanların bürcü.

tutaş dəstək. himayə. tamızıq₁₁. çıra. qov. yonqa kimi otu tutuşturmaya yarayan nəsnələr.

tutey dudey₁₁. böyük. yücə. ulu. hakim. üstün.

tütləmək düdləmək. tütünləmək₁₁. dumanlamaq. duman çıxarmaq.

tutmac tutac. qılmay₁₁. sap. dəsdə.

tutmaq₁₁ 1. əsir. 2. tustağ. həbs. 3. yaxalamaq.
-tutmaq edmək: əsir etmək.
-tutmaqqa salmaq: türməyə atmaq.
-bir tutmaq: tənqişdirmək₁₁. təkişdirmək. qarşılaştırmaq. qıyaslamaq.
-bir tutmaq: tənqişmək₁₁. dəkişmək. bir saymaq. qarşılaştırmaq. muqayisə etmək.
-göz önündə tutulmaq: daxil olmaq. sayılmaq. sanalmaq₁₁. e’tibara alınmaq.
-bir tutmaq: tənqləşdir₁₁. dəkləşdirmək. qarşılaştımaq. qıyaslamaq.