Arin qaraçay balkar -azərbaycan türkcəSİ SÖZLÜk bey hadi TƏBRİZ 2006 a 1

tütmək₁₁ düdmək. tüstüləmək.

tutqal yelim₁₁.

tutqan avruv₁₁ qəşş xəsdəliği.

tutquc₁₁ 1. dəlil. qanıt. 2. sap. qulp. 3. isqilet. təməl. əsas. 4. tutacaq.
-tava tutquc₁₁: tava tutacağı.
-eşik tutquc: qapı qulpu.
-işni tutqucu: işni təməli.
-tutquc tabmaq: dəlil bulmaq.

tutqucsuz₁₁ dəlilsiz. qanıtsız.
-tutqucsuz tərsləv: qanıtsız suçlama.

tutsaq rəhn. yamnat (< yamamaq).

tutturmaq bəqindirmək₁₁. təsbit etmək.

tutüka₁₁ dut.

tutulmaq quruşmaq₁₁. fələc olmaq. işləməz duruma gəlmək. -dili tutulmaq: dınq bolmaq₁₁. qonuşmadan qalmaq.

tutum₁₁ sağlamlıq. dayanıqlıq. sap. qəbiz.

tutumlu asıravlu₁₁. idarəli. ayavlu₁₁. ekonomik. qısdırqıc₁₁. idarəli. yıyqıc. yığqıc.cıyqıç₁₁. idarəli. ekonumik. təsərrüflı. sağlam. dayanıqlı.

tutumsuzluq tərgəvsüzlük₁₁. savurqanlıq.

tütün₁₁ 1. duman. 2.tartarıq₁₁. siqara.
-tütün yol: tütün oba: baca.
-tütün edmək: duman çıxarmaq.
-tütün urdurmaq: tütmək. tütsüləmək.
-tütün qurcun: tütün kəsəsi.

tütünləmək₁₁ düdləmək. dumanlamaq. duman çıxarmaq.

tutuq qırqı₁₁. bozarmış.

tuturuq₁₁ löhüm. qalay. təməl. əsas. çatı.
-tuturuq bilə boyamaq: qalaylamaq.
-tuturuq salmaq: löhümləmək.

tutuş₁₁ gürəş.

tutuşmaq₁₁ qabınmaq₁₁. gürəşmək.

tutuşturmaq qabındırmaq₁₁.

tutuşuv₁₁ gürəş.

tutuya₁₁ yüksək dağlarda yetişən şifalı bir bitgi.

tüv deqınçə₁₁ göz açıb qapayıncaya.

tuv əmlik₁₁ asav tay.

tuv₁₁ duv.

tuv₁₁ duv₁₁. 1. uçaq. sərxoş. pırıltı. 2. işlənməmiş nərsə, topraq. bikr. 3. tuqut. ambar.
-duv bolmaq: uçraq (çox kefli, sərxoş) olmaq.
-duv yanmaq: pırıl pırıl parlamaq.
-duv deb yanmaq: alov alıb yanmaq.

tuva₁₁ duva. musqa. dua.
-duva aldırmaq: dua ettirmək.
-duva edmək: dua etmək.
-duva toqtatmaq: ölü gömülməsindən sonra üç gün boyunca sabah qəbr üstünə gedib dua edilməsinə son vermək.
-duva toqtatqan aş: ölümdən üç gün sonra ölünün adıyla verilən yemək.
-duva tutmaq: dua oxumaq.

tuvaçı₁₁ duvaçı. ölü evində dua ettirən malla, xoca.

tuvadaq₁₁ duvadaq. 1. toy quşu. 2. quğu.

tuvala₁₁ duvala₁₁. diftiri.

tuvana duvana₁₁. 1. sadaqa toplayan dilənci. 2. şeytan. cin. iblis.

tuvaqlanmaq duvaqlanmaq₁₁ sisli havada qar yağması.

tuvar 1. qona₁₁. qabırqa₁₁. bölmə. -qabırqa saqat: duvar saati. -qabırqaqa keyiz urmaq: duvara qalı qaplamaq.
-baxca duvarı: burçu₁₁. 2. tavar. sığır. -tuvar çilək: çiyələk.

tuvarçı₁₁ davar, sığır çobanı.

tuvardaq₁₁ qaba. görgüsüz. tərbiyəsiz.

tuvartıymaz₁₁ təmbəl. haylaz.

tuvaylamaq₁₁ bağıraraq ürkütmək. hayqırmaq.

tuvduq₁₁ doğduq. torun.

tuvduv₁₁ duvduv. mayıs böcəği.

tuvma₁₁ doğma. toğuş. təbi'i.

tuvmaq₁₁ doğmaq.
-tuvmaqan ayqa salam berqənləy: hələ bitməmiş bir iş üçün sevinmək.
-tuvmaqan ayqa quran oxuqanlay: zamansız sevinc.

tuvmaq₁₁ kor. kəsgin olmayan.
-tuvmaq bolmaq: korlaşmaq.

tuvqan₁₁ iki qardaş cocuğu. yeğən.
-tuvqan yer: yurt. vətən.
-tuvqan qarnaş: öz qardaş.

tuvra₁₁ doğru. dirəkt. qarışı.
-qöz tuvra: qarıı.
-tuvra alayqa bardım: doğruca oraya geddim.
-qafqaznı tağları tuvrabızda cıltıraydı: qafqas dağları qarşımızda parlir.

tuvram₁₁ doğram. dilim.
-qırcın tuvram: əkmək dilimi.

tuvramaq₁₁ doğramaq. kəsmək.

tuvraqan₁₁ tuvram₁₁. dilim.
-bir tuvraqan qırcın: bir dilim əkmək.

tuvuldamaq₁₁ duvuldamaq. uğuldamaq.

tuvuldav₁₁ duvuldav. uğultu.

tuvuldavuq₁₁ duvuldavuq. uğultulu.

tuvuz₁₁ dağlarda yetişən bir tür ot.

tuxum₁₁ duqum. 1. soy. sülalə. 2. cins. tip. 3. quma. döl.
-şaytan quma: şeytan dölü.
-ata tuxum: baba soyu.
-tuxum ata: soy atası.
-tuxum tamada: soy başkanı.
-qaraçay tuxumlu qoy: qaraçay cinsi qoyun.
-tuxumların sürməsi: çaqım₁₁.

tuxumluğ onqaltqan. yumurtalıq.

tuyaq₁₁ heyvan tırnağı.

tüyə dəvə.

tuyqu sezgi₁₁. sezgic₁₁. sezim. his.

tuyqulandırmaq₁₁ duyqulandırmaq. taraltmaq₁₁. hisləndirmək.

tuyqulanmaq duyqulanmaq. mutlanmaq. süyünmək₁₁. söyünmək. sevinmək. neşələnmək.

tuyqulanmaq iləşmək₁₁. alışmaq. bağlanmaq. həsrət çəkmək.

tuyqulu iləşüv₁₁. ilişmiş. toxunaqlı.

tuyqusuz duyqusuz. sant₁₁. gəvşək. uyuşuq. ilgisiz. qayıtsız. hissiz.

tuyulmaq duyulmaq. ayqaqlan₁₁. ortaya çıxmaq. ayqaqlan₁₁. ortaya çıxmaq.

tuyurmaq duyurmaq. ayqaq etmək₁₁. e'lan edmək. xəbər vermək

tuyurmaq duyurmaq.ayqaqlamaq₁₁. xəbər vermək. iliştirmək.

tuyuru ayqaq. e'lan.

tüz₁₁ düz. doğru. gerçək. düzgün. ova. düzlük. lapça₁₁. yapca. yassı.
-bu yolnu tüz bar: bu yoldan doğru git.
-düz yer: yasav₁₁.
-tüzqə gedmək: burnu böyümək. kəndini bəğənmək.
-sən anı tüz aytasa: sən onu doğru söylürsün.
-qula tüz: ova. qır.
-qum tüz: çöl.

tuz₁₁ tuz.
-bal tuz: şəkər.
-qırs tuz: qaya tuzu.
-tuz gırt: tuz parçası.
-tuz salmaq: tuz atmaq.

tuzağ buvqalıq₁₁. əsgidən savaşta düşmanın üzərinə altılan ağ. duzağ. qabqan₁₁. qapan.

tuzdam₁₁ yemək.

tüzəlmək ayıqmaq₁₁. iyiləşmək. tə'mir olmaq.

tüzəlmək₁₁ 1. israrla dəvam etmək. 2. düzəlmək. yoluna girmək. 3. alışmaq. bağlanmaq. intibaq etmək.

tüzəltmək ayıqdırmaq₁₁. iyiləştirmək. təmir edmək.

tüzəltmək qayırmaq. uğurlamaq

tüzən düzən. yoruq. yola. nəzm.

tüzənbaz altatar₁₁. altayaq₁₁. kurnaz. hər yerə soxulan. dolandırıcı. altıqır₁₁. dolandırıcı.

tüzənləmə qurav₁₁. dərləmə. toplama.

tüzənləmək quramaq₁₁. qurmaq. tərtibləmək.

tüzənləmək quraşdırmaq₁₁. tərtiblənmək. toqtaşmaq₁₁. yerləştirmək. orqanizə etmək. sağlamaq. tərtiblənmək.

tüzənlənmək casamaq₁₁. süsləmək. yapmaq. bardırılmaq₁₁. tərtib edilmək. quralmaq₁₁. qurulmaq.

tüzənləyici quravuc₁₁. orqanizatör. təşgilatçı.

tüzənli düzənli. tizivün₁₁. müntəzəm. tərtibli. dərli toplu. məzbut. qurmalı₁₁. tərtibli. özənli. e’tinalı. yıyqıc. yığqıc. cıyqıç₁₁. dərli toplu. tərtibli. təşggilatlı.

tüzənlik cıyqıçlılıq₁₁. yıyqıclıq. yığqıclığ. tərtiblik.

tüzənsiz cıyqışsız₁₁. yıyqıçsız₁₁. yıyqıcsız. tərtibsiz. özənsiz. düzənsiz. büldürğu₁₁. qarışıq. kollas₁₁. dağınıq. tərtibsiz. halahosta₁₁. qarmaqarışıq. tılapıs₁₁. savruq. tərtibsiz. quramsız₁₁. tərtibsiz. orqanizasyonsuz. təşgilatsız. savruq. bəqimsiz₁₁. yığışsız₁₁. tərtibsiz. dağınlıq. qarışıq. qılı-mılı₁₁. qarışıq. qalsız₁₁. dağınıq. qarışıq. qatışdırövüq. çətrəvil. intizamsız. qarışıq. qayırmıq₁₁. qatqımıq.

tüzənsizlik düzənsizlik. tamadasızlıq. qarışıqlıq. anarşı. tılapıslıq₁₁. savruqluq. qarışıqlıq₁₁. tamadasızlıq. anarşi. qılı-mılılıq₁₁. qarışıqlıq. boqutalqı₁₁. qarışıqlıq. qarqaşa. cıyqıçsızlıq₁₁. yıyqıcsızlıq. yığqıcsızlığ. tərtibsizlik.

tüzət ornaşdır₁₁. yerləştir.

tüzətmək₁₁ düzəltmək. alıştırmaq. tə’yin etmək. kəstirmək.
-yol tüzədmək: yol tə’yin etmək.

tüzəy düzəy. dərəcə. taraca. daraca₁₁. səviyə. dərəcə.

tüzgün düzgün. turus₁₁. durus₁₁. dürüs. dürüst. doğru. iyi. qırqıy₁₁. çıntı₁₁. doğru. müntəzəm.

tuzlamaq₁₁
-tuzlamay qatmaq: gücsüzləşmək. gücü tükənmək. quvvəti qalmamaq.
-tuzlamay qatdırmaq: çarəsiz bıraqmaq. gücünü tükətmək.

tüzləmək₁₁ haqlı çıxarmaq. doğru çıxarmaq.

tüzləməsinə yapcasına₁₁. yassı yönünə. tərəfinə.

tüzlük₁₁ düzlük.tanqıl. ova. doğruluq. ədalət.

tüzlükçü₁₁ adil.

tüzlüksüz₁₁ dənqsiz. ədalətsiz. haqsız.

tuzluq₁₁ 1. salamura. 2. tuzlanıb tuluğa qonularaq qışa saxlanan yoğurt.
-tartan tuzluq: qara hardal.

tüztaban ayütaban₁₁.

tüzümün₁₁ bax > tüzüvün.

tüzünləy₁₁ tamamən. dosdoğru. doğruca. doğrudan.

tuzur₁₁ ağac işləmə pıçağı.

tüzüvün₁₁ açıqca. anlaşılır şəkildə.

tüzüvünləy₁₁ aralıqsız. arasız. birbiri üstünə. teyxa. lap. həp.

üç
-üç yaşar: üç yaşında.
-üç yiqirmi: altmış.

uc ərin₁₁. qırağ.

uç₁₁ <> uc.

uçalavuq₁₁ uçqalaq₁₁. qayqan.

uçaq tuv₁₁. duv₁₁. sərxoş. pırıltı.

üçayaq₁₁ üçdaqan₁₁. sacayaq.

üçdaqan₁₁ üçayaq₁₁. sacayaq.

üçəv₁₁ üçəvlən₁₁. üçlük.

üçəvlən₁₁ üçəv₁₁. üçlük.

üçgəyir bayça₁₁ üç aylıq it yavrusu

üçgül üçgün. üçkövşə.
-üçgül qans: yonca.

üçgül₁₁ yonca.

üçlü₁₁ üç yaşında.

üçlük üçəvlən₁₁. üçəv₁₁.

uçmaq₁₁ 1. saldırmaq. çatmaq. 2. gizlicə yaxlaşmaq. yavaş yavaş yaxlaşmaq. 3. oyun etmək. 4. qaymaq. 5. uçup getmək. uçqalamaq₁₁. qaymaq. uçup getmək.
-buzda uçmaq: buzda qaymaq.
-çana bilə uçmaq: qızaqla qaymaq.
-sənqilçəkdə uçmaq: salıncaqda sallanmaq.
-uçdu küydü: yerində yellər əsən.
-uçqan ulduz: qayan ulduz. meteor.

uçqalamaq₁₁ qaymaq. uçup getmək.

uçqalaq₁₁ uçalavuq₁₁. qayqan.

uçqara₁₁ bəsituydurmaq. üstüngörü. əğikçe. gəvşək. istiqrarsız.

uçqaralamaq₁₁ üstüngörü yapmaq. üzdən baxmaq. bəsitə almaq.

uçqaratın₁₁ üstüngörü. gəvşək biçimdə. əğik alaraq.

uçquduq₁₁ uçqum₁₁. qıvılcım.

uçqum₁₁ uçquduq₁₁. qıvılcım.

uçqumözək -al uçqumözək çüy.art uçqumözək çüy: qarasaban parçaları.

uçqun₁₁ 1. kül. 2. soluq. 3. uçquruq₁₁. qıvılcım.
-uçqunun qaqmaq: külünü silkmək.
-uçqun bet:₁₁ soluq yüz.
-uçqun bolmaq: yüzü solmaq. rəngi atmaq. gücü tükənmək.

uçqur ilgiç₁₁. ip örmək aracı. tartma₁₁. qayış. lastik.

uçquruq₁₁ uçqun₁₁. qıvılcım.

ucra qıyır-ətək₁₁. sapa.

ücra sapa. tunaqı₁₁. donaqı. tumaqı.

uçulmaq öçülmək₁₁. sönmək. üçülmək₁₁. sönmək.

üçülmək₁₁ uçulmaq. sönmək.

uçultmaq üçültmək₁₁. söndürmək.

üçültmək₁₁ uçultmaq. söndürmək.

uçun₁₁ həyəcan. coşu. qızın.

üçün₁₁ için.
-alay bolqanı üçün: fəqət. ama.

uçundurmaq₁₁ coşturmaq. qızışdırmq. həyəcanlandırmaq.

uçunmaq₁₁ həyəcanlanmaq. coşmaq. odlanmək.

uçunuv₁₁ coşu. coşqunluq. həyəcan.

uçuq₁₁ qabuq. taxıl qabuğu. qaypaq. güvənilməz.
-uçuq bürtük: içi boş taxıl dənəsi.
-solqun, uçuq bəniz: yamanbet₁₁.
-uçuqlu buday: içi boş buğday dənəsi.

uçurmaq 1. sallamaq. qaydırmaq. 2. təhrik etmək. qışqırtmaq. saldırmaq. 3. öçürmək₁₁. söndürmək

uçurtmaq öçültmək₁₁. söndürmək.

uçurum çınqıl₁₁. sarp qayalıq. qadama₁₁. sarp. ulaşılması zor.

ucuz uçuz₁₁. dəğərsiz.

uçuz₁₁ ucuz. dəğərsiz.

ucuzlamaq uçuzlamaq₁₁. dəğər verməmək. aşağılamaq. xor görmək.

uçuzlamaq₁₁ ucuzlamaq. dəğər verməmək. aşağılamaq. xor görmək.

ucuzluq uçuzluq₁₁. alçaqlıq. əclaflıq. iffətsizlik.

uçuzluq₁₁ ucuzluq. alçaqlıq. əclaflıq. iffətsizlik.
-uçuzluq göltür: alçaqlığa uğraşmaq, maruz qalmaq.
-uçuzluq görgən: aşağılanmış. həqir görülən.
-uçuzluqa yedmək: alçalmaq. əxlaqi yöndən düşmək.

udulamaq₁₁ teşviq etmək. təhrik etmək. qışqırtmaq.

udumaq₁₁ teşviq etmək. qışqırtmaq.

udumlamaq yudumlamaq..urtla₁₁. içmək.

uduv₁₁ qışqırtma. təhrik.

uduvçu₁₁ provakatör. təhrikçi. qışqırtıcı. müşəvviq.

ufalamaq burqulamaq₁₁. parçalamaq. küttüləmək₁₁. əzmək. qurttaqlamaq₁₁. qıttaqlamaq. qırttaqlamaq. parçalamaq. uvaqlamaq₁₁. parçalamaq.

ufalanmaq uvaqlanmaq₁₁.

ufaq uvaq₁₁. ovaq. kiçik. yörə.
-ufaq təfək iş: qurtmu₁₁.
-ufaq tefək: yancal₁₁. mini mini.
-ufuqlar: yörək.

üfləmək üfqürmək₁₁. ürləmək₁₁.

üfqürmək₁₁ üfləmək.

üfürüqçü qıynıçı. büyücü.

uğra xeyir. qazanc. – uğra tüşürmək: xeyir tüşürmək qazanç sağlamaq.

uğramaq tübəmək₁₁. qavuşmaq.

uğraş gürəş₁₁. mücadilə.

uğraşmaq gürəşmək₁₁. mücadilə etmək.

uğuldamaq çüyüldəmək₁₁. -qulaq uğuldaması: qulaq çüyüldə.

uğultu suvuldav₁₁.

uğur oqur₁₁. qutluluq. bəxtiyarlıq. səadət. -gün batan uğur: günbadrama₁₁. öğlədən sonra.

uğur uyqay₁₁. xeyir.

uğurlamaq qayırmaq. düzəltmək.

uh etmək₁₁ ninni söyləyərək yatırmaq. uyutmaq.

ul₁₁ oğul.

ulan₁₁ 1. oğlan. cocuq.
-yaş ulan₁₁: ərkək cocuq.
-qız ulan₁₁: qız cocuq.
-ulan süyək: ərkək cocuq.
-ulan ciqit bolmaz, yıxılıb burunun urmasa: oğlan yiğit olmaz, düşüp burnunu yerə vurmaza.

ulaq₁₁ ulağ. 1. açav₁₁. bağış. savat. sovğat. ərməğan. mükafat. 2. oğlaq. 3. qovqunçu₁₁. xəbərçi. çapar. -ulaq vermək, göndərmək: quvqun edmək₁₁. alarm vermək. xəbər vermək.

ular₁₁ sarp dağlarda yaşayan sülün. afqas dağlarında türü. ur qeqliği.

ulaşmaq yetmək yetişmək.

ulduz -böyük ayı ulduz topluluğu: yetəqəyli₁₁.

üləşdirmək₁₁ paylaştırmaq.
-kərtmələni yaşlaqa tənq üləştirdi: armutları gənclərə əşit olaraq paylaştırdı.

üləşinmək₁₁ paylaşmaq.

üləşmək₁₁ paylaşmaq. bölmək.

ülgü₁₁ örnək. nümunə. model.

ülgüc yülgüc₁₁. çaqqı.

ülgülü örnək.
-ülgülə bolmaq: örnək olmaq. örnək təşgil etmək.
-ülgülü qul: qaraçay malkar toplumunda əsgidən toprağa bağlı kölə.

ülkər ılqarı. ılqar. asıq. asi.

ullaymaq₁₁ böyümək. qocalamaq.
-ullayıb qalmaq: qocalamaq.

ullu₁₁ ulu. böyük.
-ullu apsın: evin böyükxanımı yaşlandığında onu yerinə geçən böyük gəlin.
-ullu yel: qasırqa. fırtına.
-ullu qonta: sırıq kimi uzun boylu.
-ullu könüllü: kibirli. kəndini bəğənmiş.
-ullu qönçcək: ”qoca donlu ” anlamında. qaraçaylılar΄ın türkiyə türklərinə vertikləri isim.
-ullu özək: mürvər ağacı.
-ullu taban: ayı.
-ullu törə: böyük xalq məhkəməsi.
-ullu üyür: birkaç quşağın bir arada yaşadığı böyük ailə.
-ulluqa gedmək: burnu böyümək. kəndini bəğənmək.

ulluqay₁₁ sırıq kimi uzun boylu. iri yapılı. dev anası.

ulöqu₁₁ yaban gülü. quşburnu.

ulov₁₁ daşıma. nağıl. yük heyvanı.
-eşək ulovung, qadın nökəring bolmasın: eşək daşıma aracın, qadın arxadaşın olmasın.

ulqa₁₁ rüşvət.

ulqar₁₁ xəbər. bilgi. mə’lumat.

ulqarlamaq₁₁ xəbər vermək. anlatmaq. bilgiləndirmək. buyurmaq.
-ulqarla, mən tınqılayma: söylə, mən dinliyrum.

ulqu₁₁ 1. çalılıq. 2. rüşvət.

ultqa₁₁ rüşvət.

ulu 1. ali. caraqan₁₁. yaraqan. yaraqan₁₁. mükəmməl. fövqiladə. tutey. dudey₁₁. böyük. yücə. hakim. üstün. 2. "oğlu" anlamında ad yaxud soy adından sonra kullanılır. yaraqan. mükəmməl. fövqiladə. -ullu qapqaq: uçrum. tik yamac.
-aslanbeq ulu qaydadı: aslanbeq oğlu nərədə.
-toqcuq ulu: toqcuq oğlu.
-quday ulu: quday oğlu.

ulumaq qansımaq₁₁. ağlar kimi səs çıxarmaq.

ulumsuz bolumsuz₁₁. bilimsiz. bəcəriksiz.

ülüş₁₁ pay. hissə. tikə.
-öpgələgənni ülüşü dadlı boldur: küsənin payı dadlı olur.
-acır ülüş: at sürüsündə hər ayqırın kəndi sürüsü.
-ülüş edmək: paylaştırmaq. hissə vermək.
-yanqan otdan ülüş alqan: cəsur. gözüpək.
-öpgələgənni ülüşü dadlı bolur: küsənin payı dadlı olur.

ülüşlü₁₁ şanslı. talehli. dinəc içində.

ülüşsüz₁₁ 1. geçim sıxıntısı içində olan. 2. şanssız. baxsız.

uluv₁₁ ulama.

uluzqar quzusunu əmdirməyən qoyunları içinə qonulduğu daştan ya da çittən yapılan kiçik yer. qoyun qımıldayamadığı üçün quzusu burada nənəsini rahatça əməbilir.

umaq omaq₁₁. göstərişli. yaxışıqlı. şik. gözəl.

umaqlamaq omaqlamaq₁₁. bəzəmək. süsləmək.

umaqlandırmaq omaqlandırmaq₁₁. süslənmək. gözəlləştirmək.

umaqlanmaq omaqlanmaq₁₁. böbürlənmək. qırıtmaq. nazlanmaq.

umay biyçə qadın, cocuqları qoruyan tanrıca.

ümid işanuv₁₁. güvən.

ümidsizlənmək ümidi qırılmaq. suvsunmaq₁₁.