reaktsiyani tezlashtiradigan kimyoviy vosita. Ushbu bobda biz
oqsillar bo'lgan fermentlarga e'tibor qaratamiz. (Ribozimlar deb
ataladigan ba'zi RNK molekulalari fermentlar vazifasini bajarishi
mumkin; ular 17.3 va 25.1 tushunchalarida muhokama qilinadi.)
Fermentlar tomonidan tartibga solinmasa, metabolizm yo'llari orqali
kimyoviy transport juda tiqilib qoladi, chunki ko'plab kimyoviy
reaktsiyalar shunchalik uzoq davom etadi. Keyingi ikki bo'limda nima
uchun o'z-o'zidan paydo bo'ladigan reaktsiyalar sekin bo'lishi
mumkinligini va ferment vaziyatni qanday o'zgartirishini ko'rib chiqamiz.
ADP + P i
pastga tushsa, ADP va
P dan ATPning tiklanishi endergonik
bo'lishi shart:
Molekulalar orasidagi har bir kimyoviy reaktsiya ham bog'lanishni,
ham bog'lanishni o'z ichiga oladi. Masalan, saxarozaning gidrolizi
glyukoza va fruktoza o'rtasidagi bog'lanishni va suv molekulasining
aloqalaridan birini buzishni o'z ichiga oladi.
o'z-o'zidan emas,
uni amalga oshirish uchun bo'sh energiya sarflanishi kerak.
Katabolik (ekzergonik) yo'llar, ayniqsa hujayrali nafas olish, ATP hosil
qilishning endergonik jarayoni uchun energiya beradi. O'simliklar ATP
ishlab chiqarish uchun yorug'lik energiyasidan ham foydalanadilar.
Shunday qilib, ATP tsikli bioenergetikaning asosiy o'yinchisi bo'lib,
aylanma eshik bo'lib ishlaydi, u orqali energiya katabolikadan
anabolik yo'llarga o'tish paytida o'tadi.
KONSEPTIYA 8.4 ADP va P
dan ATP hosil bo'lganidan beri
Taklif etilgan javoblar uchun A ilovasiga qarang.
ATP regeneratsiyasi Faollashtirish energiya to'sig'i 8-BOB Metabolizmga kirish
i
i
katabolizm (ekzergonik,
Glyukoza
Saxaroza ADP + ga
energiya beradi.
2. Qaysi birikma ko'proq erkin energiyaga ega: glutamik kislota + ammiak + ATP
yoki glutamin + ADP + •P i
(C6H12O6 )
jarayonlar)
energiya sarflaydigan
jarayonlar)
