Atalar deyir

kovanları

: 

axmaqları)

. 

kovdasın buraq, oğdasın tutaq

. 

(govdasın

. 

kovdasın

. t

ə

nin). 

(

# 

oğdasın

: için). 

kovxanı gör eli çap, çobanı gör sürünü

. (

kovxanı

: kö

y ağasın

. k

ədxudanı

). 

kovuş qovuşdan doğur, boşanma evlilikdə

n. 

(

kovuş

: 

ayrılıq

. hicran) (

qovuş

: 

v

ə

sl

ə

t). 

kovuş qovuşdan doğur, boşanma evlilikdə

n. 

(

kovuş

: 

ayrılıq

. hicran) (

qovuş

: 

v

ə

sl

ə

t). 

kovuşla qovuş birgə

 

doğmuş

. 

(

kovuşla qovuş

: hicranla v

ə

sl

ə

t). 

876. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Koyu

n can derdinde kasap yağ derdinde=Keçiye can kaygısı, kasaba ya 

kaygusu, 

Birisi can kaygusu ile kıvranırken

, 

bir başkası 

da bundan nasıl yararlanırım diye düşünür ve bunun 

hesabını yapar

. 

(Bayram Özdemir). 

köç keç

ə

r it yürür

ə

r, ikisi d

ə

 m

ə

nzil

ə

 birg

ə

 çatar. 

köç qayıdanda, sürünün axsağı irəli düşə

r. 

köçc

ə

k deyib, odun uçurmaq. 

(uçurmaq: m

ə

hv edm

ə

k). (köçm

ə

d

ə

n h

ə

r n

ə

yi 

yerli dibli tük

ə

tm

ə

k). 

köçd

ən qalan, azmışlar!

. 

köçdüyün yeri dosda satma, yaman atı yoldaşa

. 

köç

ə

 

qoşul ellə

 

ged, köşdən qaldın gora ged

. 

Köç

ən yurdun yeri düşə

n yurdda bilin

ə

r. (Araz Gunduz). 

köç

ə

nd

ə

 

ə

li sallaq, qonanda minib oturar. 

(

ə

li sallaq: 

əli boş

. yüksüz. 

ağrıqsız)

. 

köç

ə

nd

ə

 

ə

li sallaq, qonanda minib oturar. 

(

ə

li sallaq: 

əli boş

. yüksüz. 

ağrıqsız)

. 

köçl

ə

 ged

ə

n, yol azmaz. (

çağına uyqun

 olan

). 

köçm

ə

d

ə

n önc

ə

 

qonşuvu öyrə

n. 

877. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

köçm

ək yaxınlaşır doslar, dəngi bağlayın, pozulmadan yollar

. {(

d

ə

ngi: 

yükü. 

bağlamanı)

. (pozulmadan: çökm

ə

d

ə

n. 

qırılmadan

. 

x

ə

rab olmadan). {bu k

ə

l

ə

ki (ibar

ə

t, cüml

ə

), 

dosları, yarımçıq 

qalmış işlə

rin bitirm

ə

y

ə

 

çağırır

. 

(bu söz orta yaşı aşmış, ə

llini 

savmış kişilər arasında deyilir)}

. 

köçm

ə

y

ə

 d

əh bağlamalı

. 

(d

ə

h: d

ə

ng. yük). (d

əh bağlamalı

: 

yasrınmalı

. 

hazırlanmalı)

. 

köçövün (

kösövün

) uzun olsa, 

ə

lin yanmaz. (

köçöv: 

maşa

). 

köçün günün bilmis

ən, köçdügüvü barı çalış bilgi

l

ə

n. 

köhn

ə

 

baramanın qurduda, arıq olur

. 

köhn

ə

 dadlar dünd

ə

 qali paslani, h

ə

r yeni gün öz

əl barı, öz dadı

. 

köhn

ə

 

eşşə

k, t

ə

z

ə

 palan. (

köhn

ə

 

eşşə

k, yeni çul). 

köhn

ə

 

eşşə

k, t

ə

z

ə

 palan. 

(

köhn

ə

 

eşşə

k, yeni çul

). 

köhn

ə

 küz

ə

 

qulpu qırıq, sökmə

 sözl

ər düybü yırıq

. (

sökm

ə

: yaman. töhm

ə

t) 

(

yırıq

: 

cırıq

. 

boş)

. 

köhn

ə

 

qafa, qalın sana

. 

(sana: 

düşüncə

). 

köhn

ə

 

tap tazasında, yaman tap yaxşısında

. 

köhn

ə

y

ə

 indin 

olsaydı, bit bazarına, nur yağardı

. 

(indin: e’tibar. 

sıyım

. 

sayğaq)

. 

kök axmadan, ağac axmaz

. 

878. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kök arıqlayına, incə

 üzülür. 

kök arıqlayınca, arıq üzülə

r. 

kök

ə

nind

ə

 

böyümüş nazik tə

nil

ə, yaz qışından nə

 bilir qunç

ə

 daha bu 

ç

ə

m

ə

nil

ə

. 

köksümd

ə

 

yatan qınanc, üzümdə

 görn

ən qıvanc

. (

qınanc

: q

ə

m

) (qıvanc

. 

sevinc). 

köksüz ağac dayanmaz

. (

köksüz ağac dikə

lm

ə

z

). 

köksüz ot yel

ə

 ged

ə

r. 

kökü qara ağarmaz

. 

kökü pozuq düz

ə

lm

ə

z. 

kökün danan bizim il

ə

 

yolaşmaz

. (

yolaşmaz

: 

yoldaşlıq edə

m

ə

z

). 

kökün itirs

ə

 

ağac yerə

 sürün

ə

r. 

kökün itirs

ə

 

ağac yerə

 sürünür. 

kökün

ə

 kibrit suyu tökm

ə

k. (

yandırıb yaxmaq

. 

yarasına duz sə

pm

ə

k). 

köl

ə

 olma qula. 

köl

ənin qulu olmur, öz işin özü görür

. 

(qulu: köm

ə

yi). 

kölg

ə

 

alsa güvəncin, qalmaz gücün inanca

. 

(kölg

ə

: uydu

. 

yalan). 

kölg

ə

 boya götürm

ə

z. 

kölg

ə

 

durur qapıq üzü nə

rs

ə

nin. 

879. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kölg

ə

 

ışığa, eşq olsun (

arın olub, qaranlığı olmayan nə

rs

ə

). 

kölg

ə

 

ışığı, danamaz, ışıq, kölgəsin tanımaz

. 

kölg

ə

 kimlik gücünün güzgüsüdür. {

kimliyin gücü kölg

ə

sind

ə

. (kölg

ə

sind

ə

: 

etgisind

ə

)}. 

kölg

ə

 kimlik gücünün güzgüsüdür. {

kimliyin gücü kölg

ə

sind

ə

. (kölg

ə

sind

ə

: 

etgisind

ə

)}. 

kölg

ə

 

qoğan çatanmamış özünə

. 

kölg

ə

 olub yerd

ə

 

yox, ışıq olub

 göyd

ə

 g

ə

z. 

kölg

ə

 

salar ağaclar, yapraqilə

 dal il

ə

. 

(kötük gücü yaldızı, gövdə

 

gücü qolları

. 

(

yaldızı

: 

yıldızı

: ildizi: 

kök sapları)

. 

kölg

ə

 salsa kölg

ə

l

ə

r göz önün

ə

, ölçül

ə

r kölg

ə

l

ə

n

ə

r kölg

ə

 çön

ə

r ölçül

ə

r

ə

. 

(kölg

ə

: uydu

. 

şə

b

ə

h. 

oldağıl, vaqei olmayan

. xiya

ldın)

. 

kölg

ə

 s

ə

nd

ən qaraşlı, sə

n kölg

ə

d

ən qaraşsız

. (

qaraşlı

: 

bağlı

). (

qaraşsız

: 

bağımsız

). 

kölg

ə

 s

ə

nin köl

ə

ndir, s

ə

n kölg

ə

v

ə

 yox köl

ə

. (

kölg

ə

: iz. ad. 

nişan

). 

kölg

ə

 

varsa, danılmaz ışıq

. 

kölg

ə

, boya götürm

ə

z. (

kölg

ə, boya tanımaz)

. 

kölg

ə, düşdüyü yeri bə

ll

ə

d

ə

r. 

kölg

ə

d

ə

 

yatanın, kölgə

si olmaz. 

880. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kölg

ə

d

ə

 

yemiş iyi yetişmə

z. 

kölg

ə

l

ə

ns

ə

 gördüyüz, kölg

ə

 tutsa göz önün, kölg

ə

l

ə

n

ə

r ölçül

ə

r, kölg

ə

 

çön

ə

r ölçüy

ə

. (kölg

ə

: uydu

. 

şə

b

ə

h. 

oldağıl, vaqei olmayan

. 

xiyaldın)

. 

kölg

ə

l

ə

rd

ən qaranlıqlar yaranmış

. 

kölg

ə

li durursa arxan, ön

ə

 kölg

əsi düşə

r, önüd

ə

 

büzüşə

r

. 

(keçmişin 

etgisind

ən çıxmalı, yoxsa gə

lc

ə

yi poza bil

ə

r). 

kölg

ə

li gözd

ən uzaq, yalançıdan dur qıraq

. 

(kölg

ə

li gözd

ə

n: 

quşqulu 

olandan. 

dalısı qaçaq olandan)

. 

kölg

əli yayın, qarlı qışı var

. 

kölg

ə

lik n

ə

 

olduğun, gündə

n g

ə

l

ə

nd

ən soruş

. 

kölg

ə

m k

əsilmiş 

kinit m

ə

n

ə

. (kinit: 

qınac

. q

ə

nim). 

(kişi kə

ndin

ə

 özün

ə

, k

ə

ndi 

düşüncə

sin

ə

 güv

ə

sizliyin yetirir). 

kölg

ə

m qocalsada m

ə

n qocalmaram, t

ə

nim öls

ə

d

ə

, m

ə

n ölm

ə

r

ə

m. 

kölg

ə

n s

ə

ni 

ə

zm

ə

sin. 

(ada minib, özünd

ə

 

çıxmayasın)

. 

kölg

ə

n s

ə

ni izl

ə

sin. (

durduqca durasan. 

uzun yaşa

). 

kölg

əni bıraq ışığı tut, gözdə

kin ötür, 

ə

ld

ə

kin. 

kölg

əni boşla özündən danış, qaşını vazla gözündən danış

. 

kölg

ə

ni görm

ə

y

ə

 

ışıq gə

r

əkir, ışıqı görmə

y

ə

 kölg

ə

 g

ə

r

ə

km

ə

z. 

881. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kölg

əsi var özü yox (yaxşılıq)

. (

kölg

ə

si: edgisi

). 

kölg

əsin tanımaz kişi, özün tanımaz

. 

kölg

əsiz ağac, kə

silir. (

kölg

əsiz, ağac olmaz)

. 

kölg

ə

siz tomalan (

göb

ə

l

ə

k

) nec

ə

 bit

ə

r. 

kölg

ə

vi gördüns

ə

 

ışığa inan

. (kölügüvü gördüns

ə

, gün

əşə

 and iç). 

kölg

ə

y

ə

 

sığınan, günəş görmə

z. 

kölnü açıq yolnu açıq

. 

(arxayınlı, 

güv

ənc işlərin oluşuna, ilərşinə

 yol açar). 

kölüg

ə, ışığ tanığsız, kölgə, asıq ışıqdan

. 

(tanığsız

: min

ə

tsiz. q

ə

dir verm

ə

z) 

(ışığın kölgə

y

ə

 minn

ə

ti yox, kölg

ə

 

asılıdır ışıqdan)

. 

(asıq

: 

asılı

. 

bağlı) (kölügə

: kölgüy

ə

). 

kölügüvü gördüns

ə

, gün

əşə

 and iç. (

kölg

ə

vi gördüns

ə

 

ışığa inan

). 

köm

ə

kl

əşə

n yov qaytar. 

(köm

əyi olan yağu qaytarar, də

f el

ə

r). 

kömür bit

ə

r, ömürd

ə

, t

ə

kc

ə

 qalan, beyin varsa, söz olar. 

kömür qara yansa qızarar

. 

kömür qaradır qara qaradan qara tapılmaz qara

. 

kömürçü qara, yaxılmaz qara

. (

kömürçüy

ə

 qara yakmac güc

). 

kömürçünün üzü qara öyü qara. 

(öyü: evi) (h

ər işin çevrə

sin

ə

 etgisi 

danılmazdır)

. 

kömürün üzü qara içi qara. 

882. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kön

ə

nm

ə

yin bilm

ə

y

ə

n, sevinc üzün gör

ə

nm

ə

z. 

(kön

ə

nm

ə

yin: 

razılığın

. 

m

ə

mnuniyy

ə

tin. 

xoşnudluğun)

. 

kön

ə

nm

ə

yin bilm

ə

y

ə

n, sevinc

ə

 ar

man qalır

. 

(kön

ə

nm

ə

yin: 

razılığın

. 

m

ə

mnuniyy

ə

tin. 

xoşnudluğun)

. (arman: nisgil. h

ə

sr

ə

t). 

kön

ə

nm

ə

yin bilm

ə

y

ə

n, var davardan doyanmaz. 

(kön

ə

nm

ə

yin: 

razılığın

. 

m

ə

mnuniyy

ə

tin. 

xoşnudluğun)

. 

kön

ə

z olsa kön

ə

tm

əyi güc qalır

. (kön

ə

tm

ə

yi: 

razı salması)

. (kön

ə

z. raz

ı 

olmaz

). 

könl açır hər gülüşün qonsa dodağ üzrə sənin, damlasıda qoparır axdığı 

göz yaş sə

nin. 

(

qoparır

: qiyam

ə

t edir). 

könl

ə

 qul edm

ə

 gözü, ökd

ə

v

ə

 

yığqıl sözü

. 

(ökd

ə

v

ə

: öktüv

ə

. usuva. 

ağlıva)

. 

(sözü: m

ə'nanı)

. 

könl

ə

 

sığan kövnə

 

sığmaz

. (kövn

ə

: dünyaya) (kövn: 

boş, qaranlı, quru 

yer, dünya). 

könl

ə

 

sığsa, gövrə

 

sığar

. (gövr

ə

: cana. t

ə

n

ə

). 

könl

ə

 

yatan göz oxşar

. 

(

göz oxşar

: göz

ə

 

xoş görünə

r). 

könl

ə

 

yatan, başa çatar (

ür

ək tapanı, baş köklə

r) (ür

ək xoşlasa, ağıl köklə

r (d

ə

lil 

tapar, müst

ə

d

ə

ll ed

ə

r) (könül sev

ə

n göyç

ə

k oli). 

könlü alıb ə

lind

ə

 g

əzir, tuşlanır oxa, oda dəlir, qan deyil ki, qızıldı axır, 

qara topraq üst

ə

 

calanır

. 

883. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

könlü ayaz, başı daz

. 

könlü daş, ondan qaş

. 

könlü kimin olsa qali yox cığay

, 

qılsan gücün olmaz belə

 dolqa b

ə

y

. (qali: 

ə

g

ə

r) (

qılsan güc

ün: zorlasan bel

ə

) (dolqa b

ə

y: ür

ə

yi 

z

ə

ngin). {(

yox cığay

: 

içi boş) (

cığay

. 

çığay

: . yoxsul. 

kasıb)}

. 

{içi çürük, beyni çomağı neylə

s

ə

nd

ə

 

içi ağabay (dolu kişi) 

ed

ə

m

ə

zsin}. 

könlü kor, gözü kor. 

könlü qalan, olduğu yerdə

 

yad qalır

. (

ist

ə

yi könüld

ə

 qalan, olan yerd

ə

 yad 

qalır

). 

könlüm için ortardı, yatmış başığ qartadı, keçmiş ötük irtə

di, tün gün keçib 

ardılur

. (

ortardı

: 

yandırdı)

. (

başığ

: yara). 

(qartadı

: 

{dinmiş 

acım (yaram)} bə

t

ə

rl

əşdi, baş açdı)

. (ötük: 

keçmiş zamanları)

. 

(irt

ə

di: ist

ə

di. 

arzuladı)

. (keç

ib ardılur

: 

keçib ardılur

: keçir 

durmadan d

ə

vam edir). (

ardılur

: durmadan d

ə

vam edir). 

könlüm tutuq dili kimi. (

oddan alışıb yanan

). 

könlün yazıda var, qışıda var, varlığın oluda var, ölüdə

 var. 

könlünc

ə

 olsun diy

ə, özün işi al ə

l

ə

. 

könlünc

ə

 

yapın, sevgivə

 

tapın

. (