Atalar deyir

sınaqdan

: t

ə

crüb

ə

d

ə

n)

. 

qırılmış yay, ox atmaz

. 

qırılsa dal, yoxdu quşun qorxusu, güvə

ndiyi dal deyil güv

ə

n alar qanatdan. 

qırılsa könül, yapışan deyi

l, ölüks

ə

 

odun alışan deyil

. 

(ölük: 

yaş)

. 

qırın sapları baltadan yoğunları, avluqarları 

(

avluqarları

: 

rüşvəxorları)

. 

951. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qırqın gə

l

ə

 

min qıran, çıpını çatman ölməmiş

. 

(

qırqın

: b

ə

la. q

ə

za). 

(çıpın

: 

ə

c

ə

l. 

çağal çağla yaşam sürə

sinin sonu). (

çıpını çatman

: 

ə

c

ə

li 

yetm

əmiş)

. 

qırqınlıq ummaqdan doğur

. heç n

ə

 heç kimd

ə

n, k

ə

ndind

ə

n bel

ə

 umma. 

bırax yüyə

ni, güdm

ə

 gözl

ə

ri, k

ə

ndiv

ə

 güv

ə

n. 

qırma köprünü, umut yuvasın körpüdə

 qurur. 

qırma qırılma, üzmə

 üzülm

ə

. 

qırmadan sındırır, yaxmadan yandırır, acı öclü azlı kə

mli söz atan. 

(atan: 

aytan. dey

ə

n). 

qırmağını bilmə

y

ən, qurmağında uğursuz

. (

uğursuz

. namüv

ə

ff

ə

q. 

nailiyy

ə

tsiz). 

qırmızı köynə

k, tez - kej görün

ə

r. (

tez kej: tez kec

). 

qırna qarır, qaraçı olur

. 

(

qırna

: 

qaravaş

. külf

ə

t. 

keçmişdə

 

ev işlə

ri üçün tutulan 

on-

on iki yaşlı

 

qız işçisi) (

qaraçı

: 

falçı)

. 

qırtlaq qırx boğumdur, hər boğumda düşünmə

k g

ə

r

ə

k. 

qıs kişi savı (adı

. 

şöhrə

ti), yörüklü olmaz: 

qıs kişi say yoruqlu olmaz

 

(p

ə

xil, 

qıtmır, adlı keçəli (nifuzlu, e'tibarlı) olmaz

. bunu p

əxil kişiyə

 

əlaçıqlığı öğüt vermə

 üçün söyl

ə

nir). 

qısa yaşam, uzun tünə, qısa günə

 

tüş oldu

. 

qısa yaşam, uzun tünlə

r

ə, qısa günlə

r

ə

 

tüş oldu

. 

952. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qısanın əli çatmadı, ucada əğilmə

di. 

qısıq girdəc geniş töləş götürmə

z

. (gird

ə

c: g

ə

lir) (töl

əş

: x

ə

rcl

ə

m

ə

). 

qısılmayın qış çıxıb, yıldanmayın yay gə

lir. (

yıldanmayın

: t

ə

l

ə

sm

ə

yin

). 

qısır bulut, boş boşqatay, gurlayar!

. 

(bel

ə

dirki, g

ə

nc olaraq, bilgisin

ə

 

güv

ə

n

ə

r

ək bağımaq yaraşıqlı deyil)

. (

qısır bulut

: 

barsız bulut

. 

yağmaz bulut)

. 

qısqanc erkə

gin oxu ovsuz, 

əli qansız qalmaz

. 

(

qısqanan

: cicikli. özg

ə

l

ə

ri 

ç

ə

k

ə

m

ə

z). 

(axdaran baş ağrısın bulur, dərdin tapır)

. 

qısmasan boğazı, də

v

ə

ni utar. 

(könül dolmaz, qarın doymaz)

. (h

ə

v

ə

sdi, b

ə

sdi). 

qism

ət adlı nə

rs

ə

 yox, ya seçildin ya seçdin. 

qıssa arzular ömür uzatır, uzun arzular onu qıssatır

. 

qıssa ömür, alqamaz dözüm

. (alqamaz: 

xoş qarşılamaz)

. 

{

ə

kib döz

ə

n, bitir

ə

r 

işin, dözmə

yi 

ə

k

ə

n, itir

ər işi)

. (dözm

ə

yi 

ə

k

ə

n: çox s

ə

br ed

ə

n)}. 

qıssa ömür, uzun ümüd, yaş boyunu qıstırar

. 

qıssa sürdü umutlar, qırıq qaldı umuqlar

. 

qıssa sürə

n umutlar, verm

əz uzğan umuqlar

. 

(

uzğan

: uzun )

. 

q

ış çağunu soyuq hava yaşlılıq, tə

pr

ə

ndikc

ə

 

dərdi artar bu tənin

. 

qış gə

lir deb sevinm

ə, izinin ayazı var

. (teb: deyib). (

izinin ayazı

: 

dılısının 

şaxdası)

. 

qış gə

lirs

ə

 

yorqanı sal qıçıva, yay gə

lirs

ə

 

ayranı qat aşıva

. 

953. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qış külə

yi, qar g

ə

tir

ə

r. 

qış qə

min yaz ye, yay ye, olmasa, güz ye. 

qış qışlığın edmə

s

ə, yaz yazlığından qalar

. 

qış qonağı od

. 

qış qonağın od olsun

. 

qış olmasa yaz olmaz, qar olmasa bar olmaz

. 

qış soyuqundan ölmə

kd

ə

ns

ə, yay issisi yeğdir

. 

qışa edin, gə

ls

ə

 

qalı, qutlu yay, tün gün keçə

 ilg

ə

nür ötlük bel

ə

 ay

. (edin: 

yaraqlan). (

qalı

: 

ə

g

ə

r). (qutlu: b

ə

r

ə

k

ə

tli). (keç

ə

: keçir). 

(ilg

ə

nür: il

ə

rlir. aylanur: 

dolanır)

. (ötlük: zaman). 

qışda ağlayar, yazın gülə

n. 

qışda ayran, yayda yorqan gə

zilm

ə

z. 

qışda ayran, yayda yorqan verilmə

z. 

qışda balığ istə

y

ə

nin, 

quyruğu (

götü) 

buzda g

ə

r

ə

k. . 

qışda darı darınmaz, qışda darı ə

kilm

ə

z. 

qışda sevmən soğuq uradı, yayda sevmən quruq qaladı, güzdə

 sevm

ə

n 

sarab soladı, yazda sevki banqu qaladı

. 

(sevm

ə

n: 

sevm

ə

r

ə

m). 

(uradı

: vurar). (sarab: 

saralıb)

. (banqu: dura. 

h

ə

mm

əşə

lik). 

954. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qışda sevsə

m soyuq çalar, yayda sevs

ə

m isti vurar, güzd

ə

 sevs

ə

m x

ə

z

ə

l 

alar, yazda sevs

ə

m manqu qalar. 

qışdan qorxma, artdan yaz gə

lir, güzd

ən qorxma, artdan qış gə

lir. 

qışı keçin, yazı keçit, yayda durur sırada

. (

h

ə

r n

əyin çağı var, hər qaranın ağı 

var)

. 

qışı qarlı, yazı barlı

. 

qışı qışsıramasa, yazı yazsıramaz

. (

qışsıramasa

: 

qışlamasa

. 

qış edmə

s

ə

. 

qış 

kimi keçm

ə

s

ə

). 

qışın ayranı, yayın yorqanı görülmə

z. 

qışın də

rdini yazda ç

ək, yaş (

h

ə

yat

) dadını olanda

. 

qışın gün qısa, tün uzun

. 

qışın günü qırx tüyslü,

 

qırxısıda qılıqsız

. 

(qış günündə

 birbirin

ə

 

oxşamaz, her 

çeşit koşulu güdmə

li). 

(qış günü ipə

 

sapa gəlməz)

. 

qışın işi, yazın yemişi bol olur

. 

qışın ki yağlı ə

bb

ək, isti kürsü, yayın ki kərdi yanı, odlu tüstü

. 

qışın qarlı, yazın barlı

. 

qışın ocaq başı, yazın dağ başı

. 

qışın uzat yorqana, yayın çə

kdir ayrana. 

(ç

ə

kdir: 

əğil

. könül ver. meyil sal). 

qışın yazı, yazın

 

qışı unutma

. 

(

qışın

: 

qışda)

. (

yazın

: yazda). 

955. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qışın yorqanı, yayın ayranı

. 

qıt gə

lirs

əm sırtılar, üz verirsə

m dürtül

ə

r. 

qıtlıqda çox qıtma, sıxlıqda

 

çox sıxma, bolluqda boş tutma 

(

boş

: 

şol)

. 

qıya edən, qırılar

. (özg

ə

sin

ə

 güv

ə

n

ən sınar, ulamaz (onamaz

. ). (

qıya

: 

qıyşı

. (< 

qıymaq) qıyma işi

. güv

ə

n. e'timad). . 

qıyaş olsa, işlə

r onar. 

(güv

ənişmə

d

ən, işlə

r batar). (

qıyaş

: 

qıyşı

. (< 

qıymaq

). 

birbirin

ə

 

qıyma işi

. güv

əniş

. 

e'timadlaşış)

. 

. 

qıyaş ondurar

, 

qağaş öldürə

r. 

(qıyaş

: 

qıyşı

. (< 

qıymaq

). birbirin

ə

 

qıyma işi

. 

güv

əniş

. 

e'timadlaşış)

. 

(

ondurar: 

yartırar, düzə

ld

ə

r). (

qağaş

: 

cicik

). 

qıyı gözdə

n itm

ə

d

ə

n, özd

ə

n üzün gedm

ə

d

ə

n, engin s

ə

n

ə

 b

ə

ll

ə

nm

ə

z. 

(engin: uqyanus). 

qıyı olmasaydı, dəniz olmazıdi

. 

qıyıb qıymasanda ötən ötüb, qıyma boş ötə

 qalan günl

ə

r. 

qıyın gəlir doydurasan acgözü, ac qarını doydurmağa navarki

. 

qıyınçılıq yaşamaqla doğulmuş, ölmə

kil

ə

 

boğulmuş

. (

qıyınçılıq

: ç

ə

tinlikl

ə

r

). 

qıyısız tarlaya davard

a gir

ər, tapdığın yiyə

r

. (

qıyı

: bir yerin, n

ə

rs

ənin qıyısına, 

qırağına taxılan çevrə

lik). . 

956. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qıyışmadan tikilsə

, ya dar g

ə

l

ə

r yada g

ə

n. (

qıyşamaq

: . kökl

ə

m

ə

k. d

ə

n

ə

k, 

pırob üçün tikmə

k

). . 

qıymaza qıyma, qanmaza yanma

. . 

qıymazdan qaçın, qıyana yaxın

. 

qiym

ə

ti var 

(

bar

) 

k

ə

sm

əz, ''varlı'' kə

s

ə

r. 

qıymıl su dursa durular

. 

(

qıymıl

: 

qımıl

: 

bulanıq)

. 

. 

qıyşıq buruq, uzun olsun yol olsun, yaman oğul, kitoz dosdun olmasın

. 

(kitoz: kitos. iki üzlü, kinli). 

qıyşıq güvdən, tüstü düz çıxar

. (

güvd

ə

n: gühd

ə

n

). 

(ilan h

ə

r yan

a qıvrıq 

geds

ə

d

ə, öz yuvasına düz gedə

r). 

(oldağın gə

r

ə

yind

ə

n 

qaçmaq olmaz). (

oldağın

: vaqeiyy

ə

tin. f

ə

ktin). 

qıyşıq oturda, doğru gə

pir (

əğri otur, düz danış)

. 

Qız ağacı

-

qoz ağacı, hə

r yet

ən bir daş atar! (Araz Gunduz)

. 

qız al, qızıtıq yox

. 

(qız mal al, qızılıq mal alma)

. 

(bikr, yeni mal al, bahalısın 

alma) (

qız

: bikr. yeni). (

qızıtıq

: 

qızılıq

: 

bahalı)

. 

qız al, qızıtıq yox

. 

(qız mal al, qızlıq mal alma)

. 

(bikr, yeni mal al, bahalısın 

alma). (

qızlıq

. 

qızıtıq

: 

bahalı)

. 

qız alan qızara qızara gə

l

ə

r. 

qız alanda

 g

ə

r

əklik, göz qapalı, qulaq açıq olmalı

. 

qız alırsan evdə

n al, eld

ə

n yox. (

ev qızı

). 

957. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qız alsan, deyə

c

ə

k, özün bil

ə

rs

ə

n, dul alsan, dey

ə

c

ə

k, özüm bil

ə

r

ə

m. 

qız anlatar, qadın yaşadar

. 

(anlatar: 

nağıl deyə

r). (

yaşadar

: uyqular. 

işə

 

keçir

ə

r). 

qız anlatar, qadın yaşadar

. 

(anlatar: 

nağıl deyə

r). (

yaşadar

: uyqular. 

işə

 

keçir

ə

r). 

qız evi bir dəgirmandır, arıda gəlir, darıda gə

lir. 

qız evi, naz evi, oğlan evi, qoz evi

. {

qız evi qır verər (qızın istiyə

ni çox var), 

oğlan evi şişirər (ay oğlanın nə

l

ə

ri var)}. 

qız ə

ring

ə

n 

ə

r çatmaz, 

ə

r 

ə

ring

ən qız çatmaz

. 

(

ə

ring

ə

n: g

əvşə

k. t

ə

mb

ə

l

). 

qız gə

z

ən oğlan ayağı uzun, əl açıq gə

r

ə

k, yar g

ə

z

ən qız qapaçıq gə

r

ə

k

 

(

qapaçıq

: 

qapısı açıq) (nə

rd

ə

 g

əzdim yoxudun, çox qaldında 

qoxudun). (dem

ə

k istirki. 

mıncıq (incik) deşik gə

r

ə

k, yolda 

g

ə

r

ə

k). 

qız girdə

g

ə

 gir

ə

r, 

ə

slid

ə

 onda b

ə

ll

ə

n

ə

r. 

qız girə

r gird

ə

g

ə, kirtigi çıxar üzə

. (

kirtigi: h

ə

qiq

ə

ti. iç üzü

). 

qız görməmiş qız görsə

 yaltaq yaltaq alçalar. 

(qızın nə

 

olduğun bilmə

y

ə

n). 

qız iyi, gül iyi

. 

qız kişi savı yorıq bulmaz

: 

paxılın adı sanı keç

m

ə

z. 

qız kişi savı, yorıq bulmaz

. (

qız

: 

qıs

: 

qıt

: 

paxıl)

. 

(paxılın adı sanı keçmə

z). 

qız qarrısa qazi, it qarrısa tazı olar

. 

958. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qız maraq gözlər, qadın sayqı

. (

maraq: t

ə

v

ə

ccüh

). 

qız oğlanın halva qapan günlə

ri. -

oğlan pula qul oldu, qızlar pula satıldı, 

yarın

 

yurtda atmaz gün, evlik işlik atıldı

. 

qız olmadan gə

lin yox, toxunmadan bezin yox. 

qız olmadan gə

lin yox, toxunmadan bezin yox. (h

ə

r n

ə

y

ə

 ortam (mihit), 

iş 

g

ə

r

ə

kir). 

qız osdurur, ana basdırar

. 

qız söğünsə

, g

ə

lin güc

ə

nir

. (güc

ə

nir: 

sıxılır

. 

başa düşür)

. (q

ızı söğüb, gə

lini 

güc

ə

t. (güc

ə

t: t

ə

nbeh el

ə

. 

başa sal)

. 

{qızın söğür, gə

lini 

güc

ə

tir. (güc

ə

tir: t

ə

nbeh edir. 

başa salır)}

. 

{qızı söğə

t, g

ə

lin 

güc

ə

t. 

(söğə

t: 

söğ)}

. 

(qızına deyir gəlin anlasın)

. 

{oğluva de, 

güv utansın

. (güv: güvey. kür

ə

k

ə

n)}. 

qız yükü, duz

 yükü. 

Qız yükü

-duz yükü! (Araz Gunduz). 

qıza aytdım, gəlin düşsün

. (

düşsün

: 

düşünsün)

. (

aytdım

: dedim). 

qıza deyilir, gə

lin dinlir. 

qıza, qız, gəlin anlasın

. 

qızan, yanılar

. (hirsl

ə

n

ə

n s

ə

hv ed

ə

r). 

qızarıb ölmək, sararıb yaşamaqdan yeğ

. 

959. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qızda ağıl olsa, yeddi arın (

eybin

) gizl

ə

dir (

ört

ə

r

). 

qızdınsa ə

lin tutub dilin tut. 

qızdırmayla bacaran, ölümə

 

yaxılmaz

. (

yaxılmaz

: 

aldırımaz

. 

qapılmaz

. 

üst

ə

l

ə

r). 

qızı evdə

 

tanı, iyidi çöldə

. 

qızı hamamda bəğə

n

ə

rl

ə

r. (

qızı hamamdan gə

l

ə

nd

ə

 b

əğə

n). 

qızı olan ballanır

, 

oğlu olan barlanır

. (

barlanır

: 

varlanır

). 

qızı olan qazlanır, oğlu olan varlanır

. . 

qızı otaqlıya yox, papaqlıya ver

. 

qızı söğə

t, g

ə

lin güc

ə

t

. 

(söğə

t: 

söğ)}

. 

(qızı söğüb, gə

lini güc

ə

t. (güc