Atalar deyir

ə

t: t

ə

nbeh 

el

ə

. 

başa sal)

. 

{qızın söğür, gə

lini güc

ə

tir. (güc

ə

tir: t

ə

nbeh 

edir. 

başa salır)}

. 

{qız söğünsə

, g

ə

lin güc

ə

nir. (güc

ə

nir: 

sıxılır

. 

başa düşür)}

. 

(qızına deyir gəlin anlasın)

. 

{oğluva de, güv 

utansın

. (güv: güvey. kür

ə

k

ə

n)}. 

qızığı düşmüş ağrısı yok, şişi gedmiş, acısı yok

. 

(

acısı

: 

acışması)

. (sorun 

savılıb, işlə

r yolunda). 

qızıq daşı, soyuq aşı

. 

(davranışı sıcaq olubda, içi quru, soyuğ olan)

. 

qızıq qazıq (

mıx

) yol açar. 

qızıqlı seviş, keçəri yağış, biri yaşlılıq, biri yazlılıq

. 

(

qızıqlı

: 1. ged g

ə

lli. 

yüyrək

. 

istiqanlı

. 1. 

maraqlı

. 

ə

laq

ə

li). (

yaşlılıq

: g

ə

nclik). 

960. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qızıqlıq güdmürə

m s

ə

nd

ə

n, soyuqluq n

ə

d

ə

n edis

ə

n. 

(

qızıqlıq

: istilik. 

istiqanlıq

. s

ə

mimilik). 

qızıqlını uşütmə

 basar, soyuq t

ə

r axar. 

(

qızığ

: 

sıtma)

. 

(sıtma kə

s

əlli üşüyüb, 

soyuq t

ə

rl

ə

r). 

qızıl dil danışar, göy başın axmasına, yarılmasına yol açar

. 

qızıl döyə

c

ə

yi 

(ç

əkişi

. 

toxmağı

) gümüşdə

n olur. 

qızıl döyə

c

əyi gümüşdə

n olur. 

qızıl gedsin, od qalsın, kişi gedsin, iş qalsın

. 

qızıl gül ad değişmə

kl

ə

, isin d

əğişmə

z. 

(isin: iyin). 

qızıl gül solur, tikanı qalır

. 

qızıl gül yer yaraşığı, doğru yoldaş, ər yaraşığı

. 

qızıl gülüm yadlara, tikanları mə

n

ə

 

qaldı

. 

qızıl haçar, qapılar açar

. 

qızıl inə

k qaraqabaq g

ə

lin

ə

 süt verm

ə

z. 

qızıl körükdə

, 

ə

r korluqda b

ə

ll

ə

n

ə

r. 

qızıl külçək, qadın göyçə

k g

ə

r

ə

k

. (külç

ə

k: 

teyxa qızıl

. 

şümş)

. 

(ağır, çə

tin çitik 

seçimli kims

ə

) (çitik: 

düğün) (

çitik: 

düğün)

. 

qızıl qab pas götürmə

z. 

961. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qızıl qarışdı palçığa

. 

palçıq mindi dəğə

r

ə

. 

kişi atından düşdü

. 

eşşə

k mindi 

y

ə

h

ə

r

ə

. 

qızıl olan pas qapmaz, igit olan söz satmaz

. 

(söz satmaz: 

sır vermə

z). 

{qızıl 

olan pas qapmaz, igit olan söz atmaz. (söz atmaz: sözün

ə

 

yiy

ə

 

çıxar)}

. 

qızıl otda, kişi qında (

z

ə

hm

ə

td

ə

) b

ə

ll

ə

nür. 

qızıl palçıqdada parıldar

. 

qızıl saplı olsada, qazma işi eşmə

di. 

qızıl taxtın, qara baxtın olmasın

. 

qızıl vardı, bir sözdü, qazıb tapma, min sözdü

. 

qızıl yatağ üsdə

 ot bitm

ə

z

. 

{buda bir toxşu, bir s

öz. -

ağıllıda saç durmaz

. 

ağıllılıq keçə

llik. (

toxşu

: . bursan. m

ə

ntiq. fikri sistim)}. 

qızıl, gümüş ə

sgim

ə

z (

köhn

ə

lm

ə

z

). 

qızıl, iş can aparır, yaşıl, iş aparır

. 

qızıl, körükdə

, 

ə

r, korluqda b

ə

ll

ə

nür. 

qızıl, qızlığında, qızıldır

. 

qızıl, odla bə

ll

ənir, kişi

 

işlə

. 

qızıl, palçıqdada parıldar

. 

qızıl, pas atmaz

. 

962. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qızılbaş, qanına gedə

r. 

qızılın əli olmasada, çox iş görə

r. 

qızılın qiyməti, qıslığındadı (

qıtlığındadı

). 

qızım demə

 g

ə

lins

ə

, 

oğlum demə

 güveys

ə

. 

(güveyd

ən oğul, gə

lind

ən qız 

olmaz). 

qızım demə

 g

ə

lins

ə

, 

oğlum demə

 güveys

ə

. 

(güveyd

ən oğul, gə

lind

ən qız 

olmaz). 

qızım sə

n qulaq ver, g

əlin eşitsin

. (

qızım sə

n

ə

 deyir

ə

m, g

əlin eşitsin

). 

qızın gözü qızılda

. 

qızın keçə

li, daraq b

ə

y

ə

nm

ə

z. 

qızın söğür, gə

lini güc

ə

tir

. (güc

ə

tir: t

ə

nbeh edir. 

başa salır)}

. 

(qızı söğü

b, 

g

ə

lini güc

ə

t. (

güc

ə

t: t

ə

nbeh el

ə

. 

başa sal)

. 

{qızı söğə

t, g

ə

lin 

güc

ə

t. 

(söğə

t: 

söğ)}

. 

{qız söğünsə

, g

ə

lin güc

ə

nir. (güc

ə

nir: 

sıxılır

. 

başa düşür)}

. 

(qızına deyir gəlin anlasın)

. 

{oğluva de, 

güv utansın

. (güv: güvey. kür

ə

k

ə

n)}

. 

qızın tapdır, gəlin anlası

n. 

qızın yeği ə

r evind

ə, qanana yeği öz evində

. 

(

yeği

: 

yaxcısı)

. 

qızına deyir gəlin anlasın

. 

(qızı söğüb, gə

lini güc

ə

t. (

güc

ə

t: t

ə

nbeh el

ə

. 

başa 

sal). 

{qızın söğür, gə

lini güc

ə

tir. (güc

ə

tir: t

ə

nbeh edir. 

başa 

salır)}

. 

{qızı söğə

t, g

ə

lin güc

ə

t. 

(söğə

t: 

söğ)

}. 

{qız söğünsə

, 

963. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

g

ə

lin güc

ə

nir. (güc

ə

nir: 

sıxılır

. 

başa düşür)}

. 

{oğluva de, güv 

utansın

. (güv: güvey. kür

ə

k

ə

n)}

. 

qızınla yurt qurasın, oğlunla ordu olasın (qızı ilə

 yurd qurmaq: iç güvey 

(kür

ə

k

ə

n) g

ə

tirm

ə

k. -örn

əyin, qızı erməni dığasına 

verirs

ə

ns

ə

, öz ba

lavı, dinivə

, diliv

ə

, yurduva q

ə

nim 

çıxarırsın)

. 

qızıtılıq, qıtlıq

. 

(bahalıq, naçarlıq, qə

h

ə

tlik). (

qızıtlıq

: 

qızıllıq

: 

bahalıq)

. 

qızıvı vermə

 erm

ə

ni sik

ə

, yurduva, diliv

ə

 q

ə

nimin tök

ə

. 

qızqın olub dingin durasan, varlı olub yoxsul qılnasan, acından ölüb o

nur 

güd

ə

s

ə

n, 

ə

rkli olub 

əkdi qalasan, tovaçlıq deyil, 

hovanlıqdır

. (

qızqın

: 

hırslı)

. (dingin: aram). (

ə

rkli: qur

ə

tli). 

(

ə

kdi: mü

ə

dd

ə

b). (

tovaçlıq

: 

tovğaçlıq

: güclülük. baturluq). 

(

hovanlıq

: 

axmaqlıq)

. 

qızqınlıqda yum ağzın

. 

qızlatgilə

n ür

ə

kd

ə

ki sevgivi. 

qızlı ev qudasız olmaz

. (

qudasız

: qohumsuz

). 

qızlı evə

 

qırx at bağlanar

. 

qızlıq 

(

qıtlıq

) 

olsa buğda al

. arvad öls

ə

 

qızın al

. 

964. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qızma ilə

 dil, 

ə

lin ötgür olur, dinm

ə

 il

ə

 

us huşun özgür olur

. (

qızıb qızışma 

sözü çaşdırır, əli, qavqanı önə

 sürür, dinclik, huzur u

slanıb 

düşünmə

y

ə

 

yol açır)

. 

qızma ilə

 dil, 

ə

lin ötgür olur, dinm

ə

 il

ə

 

us huşun özgür olur

. (

qızıb qızışma 

sözü çaşdırır, əli, qavqanı önə

 

sürür, dinclik, huzur uslanıb 

düşünmə

y

ə

 

yol açır)

. 

qızma, qınama, dözü ver!

. 

qızmış öğüş götürməz, yaman söğüş götürmə

z. 

(

qızmış

: q

ə

hb

ə

). (

öğüş

: 

n

ə

sih

ə

t). (

söğüş

: yaman). 

qıztı malın alıcısı, dörd göz olmalı

. 

(bahalı nə

rs

ə

 alan, çox öz

ə

n göst

ə

rm

ə

lidir). 

(

qıztı

: 

qızıt

: 

bahalı)

. 

qoağ umduğundan yox, olduğundan yeyə

r. 

qoca ağac ə

yilm

ə

z. 

qoca ardına düşə

n, düdükd

ən paysız qal

maz. (

yaşlı götdə

 yel durmaz

). 

qoca aslana, çaqqalda gül

ə

r. 

qoca at yolun çaşmaz

. 

qoca bağbanın bağın, tikən çöp alır

. 

qoca gözüyl

ə

 arvad al, g

ə

nc gözüyl

ə

, at. 

qoca havax inanar gücün

ə, çünki onun ömrü yetmiş ucuna

. 

qoca it tarıcan bilər, qoca qız qazıcan

. 

965. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qoca qartal, sıçan avlar

. 

qoca qırqı sıçançı, qoca oğru yalançı

. 

qoca qurd yolun şaşmaz

. 

qoca öküzü öldürm

ək, öğrə

tm

ə

kd

ən qolaydır

. 

qoca

 

sıçan deşiksiz qalmaz

. 

qocada güc olmasada, ağıl gə

r

ə

k. 

qocadan dem

ə

k g

ə

l

ə

r, iyidd

ə

n görm

ə

k. 

qocal bağbanın bağın tikən çöp alır

. 

qocalar evi, axmaq pulluların son duraqları, yoxsulların yuxuda 

görm

ə

dikl

ə

ri yerdir. 

qocalar ölm

ə

y

ə

 qurça g

ə

z

ə

r, g

ə

ncl

ə

r ölm

ə

y

ə

 urça. 

(qurça: 

doğal mahana)

. 

(urça: t

ə

sadüf. t

ə

sadüfi n

ə

d

ə

n). 

qocalığın adı ağır özü yüngül

. (

tez qonar qapıya

). 

qoc

alığın adı uzaq özü yaxın

. (ölm

ə

y

ə

 n

ə

 

qaldı ki)

. 

(

başı topla işin bitirə

). 

qocalıq nisgili qalmasın könlündə

 s

ə

nin. 

(pir olasan. 

çox yaşıyasan)

. 

qocalıq yaşda olsun, başda olmasın

. 

qocalıqdır ömrün güzü mən düşdüm

, dil

ək qalmış, gücüm yoxdur uçmağa

. 

qocalı

r ür

ək, könül deyir yaşa hə

l

ə, çoxun keçmiş azın qalmış, inam olsa 

durar h

ə

l

ə

. 

966. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qocalmışsan yatun qalmaz, ölüm gə

ls

ə

 çatun qalmaz, köç durulsa, d

ə

h 

yapılsa, gə

l

ə

n yet

ə

r ötün qalmaz

. (yatun: yadun. b

ə

ll

ə

yin. 

hafiz

ə

n). (çatun: fürs

ə

tin) 

durulsa: 

yasransa. haz

ırlansa)

. 

(d

əh yapılsa

: d

əng yapılsa

: 

ağrıq, yük bağlansa)

. (ötün: 

çağ

. 

zaman). 

qocanın ən acı ötü

. –

oturduq, boşa ötürdük

. (

qocanın ən acı sözü

. –oturduq, 

boşa ötürdük)

. 

qocanın qıçına, cocuğun sözünə

 güv

ə

nc olmaz. 

(qocanın gücü yox, cocuğun 

güv

ə

ni yox). 

qocanın sözü var, gə

ncin gücü. 

qocasın basan, qıyrılar, xocasın basan siyrilə

r 

(siyrilm

ə

k: silinm

ə

k. 

yoxlanmaq. yox olmaq). 

qocaya eşşə

k g

ə

r

ə

k, cavana arvad. 

qocayaşlı ol qoca başlı yox

. 

(

qocayaşlı

: qoca 

yaşlı

. 

çox yaşlı

. öt

əşi)

. . 

qocayla xoca birbirin götürm

ə

z. 

qoç igidin qocur gücü, savaş günün qalasıdır

. 

(qocur: 

ə

rkin). 

qoç iyid, dayısına çə

k

ə

r. 

(bulağ öz gözündə

n su iç

ə

r. (ot kökü üsd

ə

 bit

ə

r. ). 

(olduğun, doğulduğun, bulunduğun yerin, qoşutun, quşağın, 

şərayitin etgisi altında qalma

. ). 

qoça buynuz, yük olmaz. 

967. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qoçaq iyid el düz

ər, yılmanağı el tozar

. (

yılmanağı

: 

qorxağı)

. 

qoduq hamını eşşə

k görür. 

qoduq ulu babasından pox yeməyi öğrəşə

r. 

qoğduğun itin dalıca gedmə

. 

qoğqalaq qaçar, yel yalı uçar, duraq duraq qoyub götrə

r. (

tapmaca). (tiren

). 

qoğma qorxağı, qorxusu gedə

r yaman olar. 

qoğşatmasan qatığı, atsan dişi sındırır

. 

(

qatıq

: qat, b

ə

rk olan). (

yumşatmadan 

b

ə

rk n

əyi, salsan dişə, diş qırır)

. 

qoğu quyuya girsə

 

yel alır

. (

qoğu

: b

əxdi dönmüş

. b

ə

db

ə

xt. korbaxt. . ). 

qoxan n

ə

rs

ə

 çevr

ə

ni pozar. 

qoxmayasan diy

ə

nd

ə

n, qorxun olsun yiy

ə

nd

ə

n. 

qoxsa başından balığ, qalmaz aman ölkə

d

ə

. (

qoxsa: qoxursa

). 

(

balığ

: 

şə

h

ə

r). (aman: 

ə

mniyy

ə

t)

. 

qoxu irişir, burun qanır

. 

qoxunu alamadan, boynunu saramadan, üzün

ə

 toxunmadan, 

ə

ll

ə

rini 

tutunmadan, uzaqlardan sevdim s

ə

ni, sevir

ə

m s

ə

ni. 

qoxursada üstün yalınğuzluq, qovuşluq iyi içində

n k

ə

silm

ə

sin. 

(t

ə

klik 

qoxursansa bel

ə, qoşalıq, cütlük hissi sə

nd

ə

n üzülm

ə

sin). 

qoxusu g

ə

ldi, umusu g

ə

ldi. 

968. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

qoxusun alıb güvə

nin, n

ə

 

çox yanan başlar var

. (

güv

ən aşırılmalıdır (başdan 

aşırılmalıdır)

, d

ənənmə

lidir, t

ə

crüb

ə

 

olunmalıdır)

. 

qoxusun alıb güvə

nin, n

ə

 

çox yanan başlar var

. (

güv

ən aşırılmalıdır (başdan 

aşırılmalıdır)

, d

ənənmə

lidir, t

ə

crüb

ə

 

olunmalıdır)

. 

qol açmazı, baş

 

açır qolay

. (

baş

: 

ağıl ) (

qol: 

ə

l). 

qol sınsa yenq içində

: 

baş sınsa börk içi

nd

ə

. 

qolan quyuya düşsə, qurbağa ayqır olar

. 

qolay dem

ə

k, gücün edm

ə

k. 

qolay tutun yaşamı, ağır yüngül aşamı

. . ist

ə

dims

ə

 

soradım, sevdimisə

 

söyl

ə

dim, b

əğə

nm

ə

dim b

ə

lirtdim, özl

ə

dims

ə

 

aradım, 

görüşsəkdim çağırdım

. (

aşamı

: dövrü. t

ə

crüb

ə

ni. 

m

ə

rh

ə

l

ə

ni). (görü

şsə

kdim: 

görüşmə

k ist

ə

dims

ə

). 

qolçomaq bir 

əlin çomağı, bir əlin qolçağı olur

. 

(qolçomaq: quldur. lotu) 

(

çomağı

: 

basqı aracı) (

qolçağı

: 

oyunçağı)

. (qolçomaq bir 

ə

lin 

çomağı (basqı aracı)

, bir 

ə

lind

ə

 

qolçağı (oyunçağı) olurlar

. 

basqı aracı)

. 

qolda edin malı

 s

ə

n, edm

ə

d

ə

n qul mal s

ə

ni. 

(qolda edin malı sə

n, 

tutanmadan qulluğuna mal sə

ni). 

qolların qovuşdurub, ə

ll

ərin oğuşdurub

.