Atalar deyir

güntaylığın

: 

qutaylığın

: 

xoşbə

xligin). 

782. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

işində

 

çin, sonra din (işivi doğru gör, sonra dinlə

n, ist

ə

n, müdd

ə

i ol). 

işinə

 

bax, ağacın tik

. ( i

şinə

: 

işivə

. 

karıva

. faydava. d

ə

rdiv

ə

). 

işivi yoluvu, sana bil yürü

. 

(sana bil: 

hesabla düşün)

. { güclü il

ə

n gür

əşmə

, 

yüyrük il

ə

 

yarışma

. (yüyrük: yüvrük: iti)}

. 

işlə

b ye. 

{yatıb yeyə

n

ə

 

dağ çıdamaz

. (

çıdamaz

: 

cıdamaz

: dözm

ə

z)}. 

işlə

d

ə

nl

ə

r ist

ədiyin acıdır,

 

işlə

y

ə

nl

ər tapdığın acı

. 

işlə

d

ə

nl

ə

r ist

ədiyin dişləyir, işlə

y

ə

nl

ər tapdığını dişlə

yir. 

işlə

k beyin, d

əğər vermiş başada

. 

işlə

k k

ə

ll

ə

 

varınsa, dildə

n qada g

ə

lm

əmiş, dildən qala qurulmuş

. 

(qada: 

b

ə

la). 

işlə

k küz

ə

 

su yolda sınar

. 

işlə

m

ə

k bil

ə

kd

ən, onğarış bi

likd

ə

n 

(iş, bilə

kd

ə

n, yük

ə

s

əliş bilikdə

n). 

işlə

m

ə

k bil

ə

kd

ə

n, oyqarmaq bilikd

ə

n 

(

iş, bilə

kd

ə

n, ökü, bilikd

ə

n

). 

işlə

m

ə

y

ə

 

ə

l g

ə

r

ək, yığışmağa, el gə

r

ək, danışmağa dil gə

r

ə

k. 

işlə

m

ə

y

ən qılınc paslanır, işlə

nm

ə

y

ən güc yaslanır (

azalır

. 

yapıxır

). 

işlə

m

ə

y

ən yanıl

maz. 

işlə

m

ə

yib gözl

ə

y

ə

n: -

qaşlı qaşıq 

yadqını, daşlı aşın yergini

. 

(

yadqını

: 

tamarzı, hə

sr

ə

td

ə

 olan). (yergini: 

ağına bozuna baxmıyan 

düşgünü olan)

. 

783. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

işlə

m

ə

z beyin dön

ə

r 

peyin

ə

, 

işlə

m

əz qafa oxşar pə

yiy

ə

. 

(p

ə

yiy

ə

: tövl

ə

y

ə

) 

(peyin

ə

: t

ə

z

ə

y

ə

). 

işlə

m

əz, boşuna yatmış, işlə

y

ən işin tapmış

. 

işlə

m

ə

zs

ə

 

beyin, kor qalası gözlərim, dörd olası gözlə

rim!. 

işlə

miy

ən çaşmamış, eşinmiyən, aşmamış

. 

işlə

ndikc

ə

 

ışıldar

. 

işlə

n

ə

n d

əmir ışıldar, çalınan qılıc pas almaz

. 

işlənsiz başa, qay yağar

: (m

əşquliyyətsizin başı bə

ladan 

ə

sgik olmaz). 

(

qay: 

b

ə

la

). 

işlənsiz başa, qay yağar

: (m

əşquliyyətsizin başı bə

ladan 

ə

sgik olmaz). 

(

qay: 

b

ə

la

). 

işlər başda keçir, gözə

 dürtülür, qol qorxsun

. (qol: 

ə

l). 

(göz dağı (göz 

qorxusu) verm

ə

kl

ə

 

başda, beyində

, könüld

ə

 ged

ən gediş 

gecik

ə

r, düz

ə

lm

ə

z). 

işlə

r bilm

ə

m n

ə

d

ə

n, olur h

ə

rd

ən, kecişir dibdə

n, olumlu ol, dözümlü dur, 

buda keç

ə

r. (

olumlu

: 

pozitiv

). 

işlə

r dön

ə

 t

ə

s ged

ə

, dos dosduna yad g

ə

li. (

t

ə

s: t

ə

rs

). 

işlə

r düz

ə

 geds

ə, duzğu yaranmaz

. 

(duzğu

: 

dadlıq

. 

duzuğ

. 

şirinlik

. 

rüşvə

t). 

784. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

işlə

r pulun, aran ya

rın, gedən yolun, yaran dosdun, yatan yastın, yolçu 

çustun tapar. 

(

işlə

r: 

işlə

y

ə

n). (aran: arayan). (yaran: 

uğur 

yetir

ə

n). (

yastın

: çönd

ə

min. yönd

ə

min). (çustun: 

çarığın

. 

ayqqabın)

. 

işlə

rd

ə

 var g

əlincik, bir işdə

 var g

ə

l, incik. 

işləri qarıla, sonra yarıla

. 

işlərivin qınlığı dirgəşindən asılı

. (

qınlığı

: ç

ə

tinliyi

). (

dirg

əşində

n: 

muqavim

ə

tind

ə

n

). 

işlə

s

ə

 

əl, baş baş olar, işlə

m

ə

z 

əl, baş boş olar

. 

işlə

y

ən başın əlayağı iş bulur, işlə

m

əz başın əlayağın don urur

. 

(işlə

y

ə

n 

başın əlayağı iş tutur)

. 

işlə

y

ə

n bitir

ə

rd

ə, batırarda

. (

bitir

ə

rd

ə

: qazanarda. 

aşlanarda)

. 

işlə

y

ə

n çatar, çox yatan batar, özg

ə

d

ə

n güd

ən, baxtını

 

küt

ə

r

. (küt

ə

rm

ə

k: 

kortatmaq. korlatmaq). (b

ə

kl

ə

m

ə

m kimd

ən olursa yardımım, 

var umudum göyl

ə

r

ə

 

açqur salım)

. (açqur: açar). 

işlə

y

ə

n d

ə

girman donmaz. 

iş

l

ə

y

ə

n d

əmir parıldar

. 

işlə

y

ə

n d

ə

mir pas tutmaz. (

işlə

y

ə

n d

ə

mir paslanmaz

). 

işlə

y

ən haçar parıldar

. 

işlə

y

ən inci taxar, işlə

m

ə

y

ə

n yandan baxar. 

785. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

işlə

y

ən inci taxar, işlə

m

ə

y

ə

n, iki gövr

ə

y

ə

 baxar. 

işlə

y

ən işin tapar

. 

işlə

y

ən qapdı, gözlə

y

ən sapdı

. 

(

sapdı

: cayd

ı

. 

batırdı)

. 

(aşun gözlə

m

ə

k yok, 

görm

ə

k yeridir!). {gözl

ə

y

ə

n, yolda gözü, gör

ə

y

ən aldı yolu

. 

(gör

ə

y

ə

n: 

iş qılan

. 

işlə

y

ə

n)}

. 

işlə

y

ə

n

ə

 

yaşda bitsə, iş bitmə

z. - 

işçil kişiyə

, ömür yetm

ə

z. 

(dünya durunca 

dursa, işin bitirmə

z köç

ə

r). 

(dünya durunca dursa, işlə

y

ə

n

ə

 

iş 

bitm

ə

z). 

(qarınpıya, yemə

k bits

ə

, yen bitm

ə

z) (yen: 

iştah)

. 

işlə

y

ə

nin t

əri durmaz, qarınpanın ağız suyu

. 

işlə

y

ə

nl

ə

 

işləyiri tanrısı, işlə

m

əzin qanlısıdı qanlısı

. (

qanlısıdı

: 

düşmanı)

. 

işliyən inci takar, işlə

miy

ə

n yandan bakar. 

işsiz baş, başına daş

. 

(açıq başı qada diş qoymaz)

. 

işsiz bə

yd

ən yüklü eşək yeğ (

yey 

> 

yer

). 

işsiz gə

rinm

ə

y

ə

 (

g

ə

rn

əşmə

y

ə

) 

ərtinür, iş işlə

y

ə

n günü günd

ə

n artunur. 

işsizdən, işlə

y

ə

n

ə, öğütçü çıxmaz

. 

işsizin üç böyük işi var, yemə

k, yatmaq, deyinm

ə

k. 

iştə

 kitosl

arın işi bu, tikə

n kimi gülü batmaq gül

ə

 

batmaq, yılan kimi dosdu 

soxmaq. 

(

iştə

: : el

ə

. sonda) (kitosl

arın

: nam

ə

rdl

ə

rin. 

nak

ə

sl

ə

rin). 

786. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iştə

 kitosl

arın işi bu, tikən kimi gülü saşmaq, yılan kimi dosdu soxmaq

. 

it ağzına qolun tıxma

. 

(qolun: 

ə

lin. 

ə

livi) (

tıxma

: soxma). 

it ağzından, sümük bütün çıxmaz

. 

it arıq olduğnu börgüyə

 bildirm

əzimiş

. 

(börgüy

ə

: börüy

ə

. qurdda). 

it b

ə

sl

ənib qurd olmaz, qurd öğrəşib it olmaz

. 

it bir k

ə

r

ə

 

qapsın

. (

bir k

ə

r

ə

 

qapan it qapağan olur)

. 

it bitl

ə

nm

ə

s

ə

, it olmaz!. 

it bizd

ə

n 

ə

l ç

ə

kib biz ipd

ə

n yox. 

(

yabancı dil

. rus. 

ə

r

ə

b). 

it çaxırı, ata dəğər, at çaxırı itə

 d

əğmə

z. 

(itin yügür

əni, atın yürüyə

ni). 

(qudurqan at, tulla at). 

(çaxır

: v

əhşi

. 

qızarmış

. 

qanlı

. gözü 

qanlı hirsli, acığlı)

. 

it çobanın qoldaşıda, yoldaşıda

. 

it çör

ə

kd

ə

n qaçmaz. 

it d

ə

lid

ə

n, d

ə

li itd

ə

n qorxar. 

it dil

ə

nçiyl

ə

 

anlaşmaz, o bundan bu ondan qaçmaz

. 

it düşünə

n çomaq 

ə

ld

ən düşürmə

z. 

it ged

ə

rs

ə

, qurd g

ə

l

ə

r. 

it ged

ə

rs

ə

, qut ged

ə

r. (

qut: bolluq

). 

it gözü tütün bilm

ə

z. 

787. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

it güdm

ə

y

ə

 itilm

ə

z. 

(itilm

ə

z: zorlanmaz). (güc il

ə

 it sürüy

ə

 gedm

ə

z). 

it hür

ə

 hür

ə

 qocalar. 

it hür

ə

 

qaldı, başsız karvan yolda qaldı

. 

it hür

ə

r karvan keç

ə

r. 

(it hürür karvan yürür). (tutub ged

ə

r yolda ir

ə

li, qoyar 

qalsın itlə

r hür

ə

li. (h

ər sorana soruya savağçı deyilsin)

. 

(

savağçı

: c

ə

vabdeh). 

it hürm

ə

yi qonaq g

ə

tirir. 

it hürs

ə

, bülbül susar. 

it hürür k

ə

rvan yürür. 

(it hürür, yol açıqsa, kə

rvan yürür). (h

ə

r g

ə

l

ən, gedişi 

durduramaz) /. 

it hürür, börü yürür. 

it hürürs

ə

 tula baxa qalmaz. 

it hürürs

ə

, qonaq g

ə

tirir. 

it ıraq olsada, hürgəyi yaxın gə

lir. 

it ısırmaz, at tə

pirm

ə

z dem

ə

. (

ısırmaz

: 

ısıqmaz

. 

ısğırmaz

. qapmaz

). (

t

ə

pirm

ə

z: 

t

ə

pm

ə

z

). 

it it

ə

 aydar, itd

ə

 

quyruğuna

. 

(aydar: buyuyar). 

it it

ə

 buyurur, itd

ə

 

quruğuna

. 

788. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

it it

ə

 buyurur, itd

ə

 

quruğuna

. 

(h

ə

rk

əs işi bir başqqasına göndə

rir). {yüksün

ə

n 

işi) öhdə

l

ənmiş işi)

, 

başqa birisinə

 gönd

ə

rm

ə

}. 

it iti ısırmaz

. 

it itil

ə

 

dalaşar, qurda qarşı barışar

. 

İt itin ayağın basdalamaz

. (Ara Gündüz). 

it itin ayağını basmaz

. 

it kimi daşlanan dişilə

r, öküz kimi yügür

ən kişilə

r. 

it kimi 

ə

k, domuz kimi ur. 

(ur: vur). (it kimi gizl

ə

t, quyla, donuz kimi sök). 

it küsüb

ə

n çobandan, 

qurda düşüb toy halay

. 

it qapıpsa sə

ni, s

ə

n iti qapma. 

it qapmaz, at t

ə

pm

ə

z dem

ə

. (

it ısırmaz, at tə

pm

ə

z dem

ə

). 

it qapmaz, dem

ə

k olmaz. 

it qarnı doyan yerdən, aşıq könlü olan yerdə

n. 

it qoruyan sürünü min kişidə

 qoranmaz. 

it qudursa, yiy

ə

sin qapar. 

it qurda dözm

ə

z, qurd it yiy

ə

sin

ə

. 

it quyruğundan, at yalından qarır

. 

it oğlu it tayına çə

k

ə

r. 

it oxşamaz sə

n

ə

 m

ə

n

ə

, könül salsan ona, nec

ə

 könül verm

ə

z s

ə

n

ə

. 

789. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

it saxlayan yalağsız olmaz

. 

it s

ə

mirs

ə

, yiy

ə

sin qapar. (

it qudursa, iy

ə

sin qapar). 

it tanış olsa belə, dayağı ə

ld

ə

n qoyma. 

it ulur, taytuş bulur

. 

(it ulur, birbirin bulur). 

it ürür, karvon yürür. 

it var d

ə

y

ə

r min adama, adamlar var d

ə

ym

ə

z it götün

ə

. 

it var g

əpir, it var qapır

. 

(g

ə

pir: hürür). 

it yaslayan dinc

ə

lm

ə

z. 

(it yaslayan: it 

ə

kid

ə

n, bec

ə

r

ə

n. itl

ə

 

uğraşan)

. 

it yaza çıxsam sümükdən dam salarım deyərmiş

. 

it yediyi yerd

ə

 yatar. 

it yiy

əsin, pişik evin tanıyar

. 

it yügürs

ə

 

pişik çıxar ağaca, amac itsə

 arac çön

ə

r amaca. 

it yürüs

ə, çanağın tapar

. 

it yürüy

ər, çanağın, çölmək dığranar, duvağın tapar

. 

it, qurd qatında dinlə

nm

ə

z. (

qatında

: 

qulluğunda

. huzurunda). 

it, quyruğundan qocalır, at yalından

. 

it, yaza çıxsam, gə

mikd

ən saray salarım demiş

. 

itd

ə

 geddi ipd

ə

 geddi. 

itd

ə

 

hürüb karvan keçir, qayğı nədir, kefin sürüb yaşın keçir

. 

790. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

itd

ə

 hürür, çaqqalda, birinci ev

ə

 

aparır, ikincisi çölə

. 

itd

ə

n g

ə

mik, xocadan para güdülm

ə

z. 

itd

ə

n g

əmik, ondan para açılmaz

. 

(

açılmaz

: 

çıxmaz)

. 

(qıtmır, qısmır konusu)

. 

itd

ən qaçdıq qurda düşdük

. 

İtə

 

ağac bulama

. (Araz Gunduz). 

it

ə

 çomaq yox, çör

ə

k göst

ə

r. 

it

ə

 d

ə

y

ə

ni, 

it bildi, torbadakın mə

n bildim. 

it

ə

 s

ə

lam, d

ə

liy

ə

 sual olmaz. 

it

ən qoyun, düşən mıncıq, yiyə

siz qalmaz. 

it

ən pıçağın sapı altun

. 

it

ən pıçağın, sapı qızıl

. 

it

ə

n sevgil

əri unutmayan, sevgi dadın yadırqayar

. (

yadırqayar

: yaddan 

çıxarar

). 

it

ə

nl

ə

r

ə

 

ağlamaq, kor eşşəgi dağlamaq

. 

itg

ə

m

ə

s

ən açılmaz, güc vermə

s

ən, dartılmaz

. 

itgi n

ə

dir qanmasa, ölüm n

ə

dir ananmaz. (

ölüm: yoxluq

). 

itgi var yetgi artırar, itgi var varlıq batırar

. (