Atalar deyir

800. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iyilikl

əri tavrandırın, kötülüklə

ri t

ə

pr

ə

ndirin. (

t

ə

pr

ə

ndirm

ə

k: 

qoğmaq

). 

iyilikl

ə

ri yatsama (

unutma

), 

olmamışı qansama 

(düşünmə

k ist

ə

m

ə

). 

iyiliyi su ayağında (

altında

) g

əmiş (

quyla

), 

başında dilə

. 

iyiliyi su ayağında gəmiş, başında dilə

. 

iyiliyi su dibind

ə

 k

əmiş, başında dilə

. (dibind

ə

: 

ayağında, altında) 

(k

əmişmə

k: 

əkişmə

k. g

əmişmə

k. 

gömüşmə

k. quylamaq). (

ə

km

ə

yi suyun 

tübün

ə

 (dibin

ə

) at, betind

ə

 (üzünd

ə

) topla). (

ə

km

ə

yi su 

tübünq

ə

 (dibin

ə) daşla, su betində

 (üzünd

ə

) gözl

ə

 (izl

ə

). (el

ə

 

iygilik isd

ə

). - 

ə

km

ə

k su dibind

ə

 qalmaz, suluq odun yanmaz. 

(suluq: 

şeh

. n

ə

mli)

. 

iyily

ə

 

qarşı qarşılıq güdə

n, gözünd

ə

 tik

ən yığar

. 

iyini saymasan yaşam olmaz, kötünü saymasanda olar

. 

iyisin al, yadlısın 

(

pisin

) 

at. 

(

yadlısın

: 

pisin

). 

iyiy

ə

 

çatanmadın, yamandan gözlə

. 

iyiy

ə

 qaç, yatludan qaç. 

iyiy

ə

 qaç, yatludan yad (

uzaq

). 

iyiy

ə

 

uyan, qılığın tutar, kötüdə

n uman, bokunu utar. 

(bokunu: poxunu). 

iyl

ənmiş ə

t buza neyn

ə

r, duza neyn

ə

r. 

iylik ed

ə

n ist

ə

yin ya

şır, biri xor görür, biri qısqanır

. 

801. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

iysin (

iyisin

) al, yadlısın (

pisin

) at. 

iz qoyan, izçisin apar. 

izd

ə

 olandan, ovda ol. 

(artda olmaqdansa, önd

ə

 ol). 

iz

ə

k iz

ə

y

ə

 

tüş gə

ls

ə

, evr

ə

n yerind

ə

n oynar

. (ist

ə

kl

ə

r bir olsa, evr

ə

n yerind

ə

n 

d

əğişə

r). 

izi qaldı ə

r öldü, 

alan qaldı at öldü

. 

izi varsa özün gözl

ə

, sözü varsa üzün. 

ızıqlı gə

l

ər yaş keçmədə

n, bütün arzular, g

ə

nc ola könül n

ə

 çox arzular, 

durağı çatar düşmək istə

m

əz, doyarmı ürə

k!?

 (

qızıqlı

: 1. 

ged g

ə

lli. 

yüyrək

. 

istiqanlı

. 1. 

maraqlı

. 

ə

laq

ə

li). 

ızıqlı olsa

 

uşaq dinlə

y

ə

 

öğüd, işi başda, barmağı aşda

. (

qızıqlı

: 

maraqlı

. 

ə

laq

ə

li). 

izin bellir, önün şə

llir: izin itirir, önün

ə

 

daş salır

. 

izing

ə

 

qoymasın başda olan kişi, ə

lind

ə

n g

ə

lirs

ə

, k

əndi qılsın işi

. . 

(mirasa 

qoymasın, ağlı başında olan kişi, )

. (izingi yey

ə

r izing

ə

ni, 

qoymaz qala izingiy

ə

: 

varis mirası yeyə

rd

ə

, öz varisin

ə

, n

ə

rs

ə

 

qoymaz). 

izl

ə

m

ə

 gözl

ə

m

ə

 özl

ə

m

ə

, it

ən itmiş, bitən bitmiş

. 

başı qanlıymış, öz için 

dalaşırmış

. 

802. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

izl

ə

rs

ə

n taparsan, qol çalarsan alarsan. yürürs

ə

n yet

ə

rs

ə

n. (

qol çalmaq: 

ə

ll

əşmə

k. çabamaq

). 

izl

ə

y

ən tapmış, işlə

y

ən eşmiş, yürüyən yetmiş

. 

izl

ə

y

ən tapmış, uzanan almış, yürüyən yetmiş

. (

izl

ə

y

ən tapmış, işlə

y

ə

n 

eşmiş, yürüyən yetmiş)

. 

izl

ə

y

ən, tapmış

. 

izsiz diri sayılmaz, kölgə

siz bulut. 

kababçı köz, deyingə

l söz arar. 

Kabahat öldürende değ

il, ölendedir, Kabahat ölende mi, öldürende mi?, 

Bazı kişiler sözleri ve davranışlarıyla karşısındakini 

adam öldürecek kadar tahrik eder, sinirlendirir. Kabahat 

ölende olur. (

Bayram Özdemir). 

kaç k

ə

r

ə

 

seviş, kaç kə

r

ə

 

küsüş, kaç kə

r

ə

 

qırış, kaç kə

r

ə

 

oluş, k

aç k

ə

r

ə

 

ölüş, buyumuş yaşam !!

. 

Kaçan balık büyük olur

, 

Fırsat kaçtı mı, insan o fırsatı gözünde büyütür

. 

Durmadan onu anlatır

. 

Başarısızlığına kılıf hazırlar

. 

(

Bayram Özdemir). 

Kaçanın anası ağlamamış

, 

Kavgadan, saldırıdan kaçan canını kurtarır ve 

anasını

 

da ağlatmamış olur

. 

(Bayram Özdemir). 

803. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

 

Kadı anlatışa göre hüküm verir

. 

Kadı

, hakim, 

haklı ve haksızı ayırt eden

. 

Haksız olan da kendisini haklıymış gibi anlatır yalan 

söylerse hakim ona göre hüküm verir. 

Hakimin doğru 

hüküm verebilmesi için, 

olay hem doğru anlatılmalı

, 

hende açık anlatılmalı

. 

(Bayram Özdemir). 

Kadının (cahilin) sofusu şeytanın maskarası

. sofu, dindar olan ve 

gözüken. 

Şeytan cahil ve kadınlarla alay eder

. Böyle 

kadınlar evini çoluk

, 

çocuğunu ihmal eder, ibadetleri de 

gösterişe dönüşür, gerç

ek ibadetini yerine getiremez. 

(Bayram Özdemir). 

 

Kadının fendi erkeği yendi

, 

Kadınlar kurnaz olurlar

, 

çeşit çeşit oyunlarla 

erkeği kandırıp yenerler

. 

(Bayram Özdemir). 

kadının şamdanı altın da olsa mumu dikecek erkektir

, 

Kadın evlendiğinde 

çok değerli çey

izle de gelse, 

o evin geçimini sağlayacak, 

eksiklerini tamamlayacak erkektir. 

(Bayram Özdemir). 

kafqanın başındaki başın yedi!

. -n

ə

y

ə

 

kar!, ölüm carçısı olmaq

. 

kağallıq kilit durur, qurralıq qurur (

kağallıq

: cahillik). (

qurralıq

: kibirlilik). 

kağıl qatın

 

s

ağır soğur

. (

qatın

: 

yanında)

. 

kağızla od yığılmaz

. 

804. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kahıl deyə

r, bilg

ə

 dinl

ə

r. (

kahıl

: cahil

). 

kahıl öğrə

tib, bilg

ə

 

öğrəşib

. (

kahıl

: cahil

). 

kahıllara söz doğrusun anlatmaq, bataqlıqda ayaq çalıb batmaqdır

. 

kahıllığın çoxluğu ahıllıqla qaynaşa bilmə

z

. (

kahıllıq

: 

qarağuluq

. 

cahıllıq) 

(

ahıllıq

: çaxulluq. usluq. 

aydınlıq

. 

ağıllılıq)

. 

kahıllığın dəmi qaranlıq

. 

(

kahıllığın

: 

qarğunluğun

. 

cahıllığın)

. 

kahıllıqdan ağır qaylıq tapılmaz

. 

(

kahıllıqdan

: c

ə

hal

ə

td

ə

n

). (

qaylıq

: d

ə

rd. 

korluq). 

kal kişi bildiyin bağırar

. (yava it gündüzün hür

ə

r). . 

Kalkacağın yere oturma

, 

Layık olmadığın, bir uzaklaştırılacağın yere de 

oturma, görevi de isteme. 

(Bayram Özdemir). 

Kalp kalbe karşıdır

, 

Gönülden gönüle görünmez bir yol vardır

. Seven 

sevilir. Her sevende sevilmez. 

(Bayram Özdemir). 

kalva öğrətmiş, uslu öğrənmiş

. 

(kalva: axmaq). (uslu: 

ağıllı)

. 

kamil palançıda olursa insan, çox yaxcıdı yarımçılıq papaqçılıqdan

. 

kan tutarlı varsa bir nə

 tapmasan içd

ən qıraq

. 

(kan: çox. lap). (içd

ə

n: içind

ə

 

olandan. m

ə

'n

ə

viyyatdan). 

Kanaat gibi devlet olmaz. Kanaat, elindeki imkanla yetinme. Devlet, talih, 

zenginlik, kısmet

. 

Çok şey istemeyen elindekilerle 

805. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

yetinmesini bilen kişiler zorluk çekmez

. En büyük devlet 

de budur. 

(Bayram Özdemir). 

 

Kanı kanla yumazlar, kanı su ile yurlar

. Yumak, pislikten temizlemek, 

arındırmak

. 

Kötü bir durum kötülüğü devam ettirerek 

düzeltilemez. 

Kötülüğü önleyebilmek için kötülükten 

vazgeçmek gerekir. 

(Bayram Özdemir). 

kar ağzına baxar, kor sə

sin

ə

. 

kar azan duymaz, inancını unutmaz

. (

kar üçün azan verilm

ə

z). (inanc yaddan 

çı

xmaz). 

kar duymaz, oxşadar, kor görməz, yaraşdırar

. 

kar eşiddiyin, kor tutduğun bıraxmaz

. 

kar eşiddiynə

 yox, göylünd

ə

kin

ə

 inanar. 

kar eşitdiyin min yerə

 yorar, kor gördüyün min n

ə

y

ə

. 

kar eşitdiyin, kor gördüyün bıraxmaz

. 

kar eşitdiyin, kor gördüyün unutmaz

. 

kar eşitmə

z uyduyar, kor görm

ə

z yondurar. 

kar eşitməz yaraşdırar, kor görməz, quraşdırar

. 

kar iki gül

ə

r, bir s

ə

nin gülm

ə

yiv

ə

, bird

ə

 k

əndi düşündüyünə

. 

806. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Kar kuytuda, para pintide eğleşir

. -Kuytu: 

korunaklı yer

. -Pinti: 

cimri, parayı 

çok seven, eli sıkı

. He

r şey korunaklı, saklanılabileği 

yerlerde korunur. (Bayram Özdemir). 

kar tanığı duyduğu, kor tanığı gördüyü

. 

kar üçün iki k

ə

r

ə

 t

əbil çalınmaz

. 

Kar zararın kardeşidir

. 

Ticaretle uğraşan kişiler tüccarlar, her zaman kar 

etmeyi düşünmememelidirler

. Kar ederken zarar da 

edeceğini hesaba katmalıdırlar

. 

kar, işinə

 g

ə

l

əni eşidə

r. 

Kara (

kötü

) haber tez duyulur. Tez, çabuk, 

hızlı

. Ölüm, felaket gibi haberler 

ilgili kşilere çabuk ulaşır

. 

(Bayram Özdemir). 

kara söyk

ə

zm

ə

, kora görk

ə

zm

ə

 (

söyk

ə

zm

ə

: söyl

ə

m

ə

). 

Karaya sabun

, deliye öğüt neylesin

. 

Bir şeyin özü bozuksa

, düzeltme 

çabaları sonuç vermez

. 

(Bayram Özdemir). 

Kardeş kardeşi kör istermiş, geri ben yederim diye, tek gözü görsün 

istermiş

. Kör=görmez, yedmek=bakmak ilgilenmek. 

Kardeş kardeşin güçlü, itibarlı ve zengin olmasını 

istemez. 

Hatta görmez olmasını istermiş, ama bakımı 

bana kalacak diye de hiç olmazsa kendi yağı ile 

807. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

kavrulsun, kendi kendini idare etsin dermiş

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Kardeş kardeşin (akraba akrabanın) ne öldüğünü ister ne de onduğunu

, 

Kardeş, kardeşe 

ne zarar gelmesini ister, ne de 

kendisinden üstün durumda olmasını ister

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Kardeşim olsun da kanlım olsun

. 

Çok büyük kötülük yapmış olsa da insan 

kardeşinden vazgeçemez

. 

Kardeş kötülük yapsa bile yeri 

gelir yaptığı iyilikle, yaptığı kötülüğü affettirir

. 

(Bayram 

Özdemir). 

kardeşim! ə

kil

ə

n biçilir. (

ə

kil

ə

n biçil

ə

r). -

ə

kdiyimi biç

ə

rim. -

ə

kdiyivi biç

ə

rsin. 

-

ə

kdiyini biç

ə

c

ə

k (

ə

kdiyin biç

ə

r). - 

ə

kdiyimiz biç

ə

rik. -

ə

kdiyizi biç

ə

rsiz. -

ə

kdikl

ə

rin biç

ə

rl

ə

r. 

Karga yavrusuna'benim ak pak evladım''demiş

. 

Kişi başkasına göre ne 

kadar da çirkin ve kusurlu gözükürse gözüksün, kendi 

çocuğunu ve eserini güzel ve kusursuz bulur

. 

(Bayram 

Özdemir). 

808. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Karı koca bir sözle yakın, bir sözle uzaktır

. 

Kadınla erkek birbirine 

bağlanır, karı koca olurlar, bir sözle de ayrılırlar yabancı 

olurlar. 

(Bayram Özdemir). 

karın könlündə

ki, korun 

ə

lind

ə

ki

. 

karla kor, bir yana getm

ə

z. 

Karnı tok it gölgede yatar

. 

Akılsız

, 

ahmak insanlar karnını doyurunca bir 

köşede kıvrılıp yatar

. 

Yarını düşünmez

. (Bayram 

Özdemir). 

Karpuz kesmekle ha

raret sönmez (Yürek sönmez) Sana kötülük yapanın 

öcünü, bir başkasına kötülük yaparak dindiremezsin

. 

(Bayram Özdemir). 

Kartalın attığını kargalar paylaşır

, 

Zenginlerin işe yaramaz diye attıkları, 

fakirler için çok değerlidir paylaşırlar

. (Bayram Özdemir). 

karvan ged

ə

r yorulmaz, eli güd

ə

n yol almaz. (

eli güd

ə

n: özg

ə

ni güd

ə

n. 

k

ə

ndin

ə

 güv

ə

nm

ə

y

ə

n). 

karvan keç

ər izi qalar, kişi köçə

r sözü qalar. 

karvan keç

ər yol qalar, eşşə

k öl

ə

r çul qalar. 

karvan keç

ə

r, it hür

ə

r, ikisid

ə

 yurda birg

ə

 yet

ə

r. 

karvan keç

ə

r, itd

ə

 hür

ə

r, cütü yurda birg

ə

 yet

ə

r. 

809. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

karvan öt

ər yol qalar, kişi köçə

r söz qalar. 

karvan öt

ə

r, izi qalar. 

karvan t

ə

rs dönünc

ə

 

uyuz eşək başa düşə

r. (

başa keçə

r

) 

{karvan t

ə

rs 

dönünc

ə

 

uyuz eşə

k basar ön

ə

. 

(başa keçə

r)}. 

karvan yürür, itl

ə

r hürür, k

ə

ndin yorur. 

karva

nsız yol quruyar, ağ saqqalsız el quruyar

. (

quruyar: kor qalar

). 

kasıb hə

r des

ə

 

qarışar, bə

yl

ə

r h

ə

r eds

ə

 

yaraşır

. (h

ə

r: h

ə

r n

ə

). 

kasıba buynuzsuz boğada cumar

. 

kasıbın fə

hl

ə

liyi, dövl

ə

tlini q

ə

hb

ə

liyi. 

kasıbın huşu yatmış, quşu oyaq

. 

kasıbın siki yatmaz, dö

vl

ə

tlinin iti. 

kasıplıq otdan köynə

kdir. 

 

Kaş ile göz, gerisi (kalanı, artanı, dahası) söz

, Bir kimsedeki güzellik, her 

şeyden önce kaş ve gözün mükemmelliği ve birbirine 

uyumu ile ölçülür. 

Bunun dışındakilerin güzel olup 

olmaması güzelliği pek etkilemez

. (Bayram Özdemir). 

 

Kaşığı herkes yapar ama sapını ortaya getiremez

. 

Her işin incelik isteyen 

bir püf noktası vardır

. Onu da ancak sanatkar olan anlar. 

kaşki dırnağım qə

d

ər ağlım olaydı

. 

810. 

 

Işlə

y

ə

n: Bey Hadi - Atalar Deyir-Atalarsözü- 20 200 - Ebced Turuz-Tebriz-1991-2016 

Katıra (eşeğe) cilve yap demişler, çifte (tekme) atmış

. 

Kibarlıktan ha

beri 

olmayan, kaba saba kişiler kaş yapayım derken göz 

çıkarırlar

. (Bayram Özdemir). 

Kavgada kılınç ödünç verilmez

, Ödünç=Geri verilmek üzere, geçici olarak 

bir şeyi verme

. 

Kişi elindeki savunma silahlarını 

başkasına vermemeli, yoksa kendini savunamaz, 

yen

ilgiye uğrayacak duruma düşebilir

. (Bayram 

Özdemir). 

kavşaqları qoruyun, yavşaqlardan qorunun

!. (

kavşaq

: 

düşmüş

. 

yenşik

. aciz). 

(

yavşaq

: yovuz. yava. kötü). 

Kaybolan (zayi olan) koyunun kuyruğu büyük olur

. 

Kaçan balık büyük olur

. 

İnsan kaybettiklerini veya

 

bizim sahip olduğumuz birşeyi 

başkaları kaybettiği zaman değerini abartırız

. 

(Bayram 

Özdemir). 

Kayış bilir, kutan ne çeker

, 

Kayış=kemer

, 

işin ağırlığını yaşıyan

. Kutan 

=yük güçlük. 

Ağır bir işin ne kadar zor ve zahmetli 

olduğunu ancak o işi yapan bilir

. 

(Bayram Özdemir). 

Kaz kazla, daz dazla, kel tavuk kel (topal) horozla, 

Daz=saçları döken 

hasatalık, saçkıran, kellik

. 

Herkes misli misline ilişki