Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Argentina XX əsrin 80-90-cı illərində. 80-ci illərin əvvəlində Argentinanın iqtisadi vəziyyəti surətlə pisləşdi. Topdansatış ərzaq məhsulları 10% aşağı düşdü. 1981-ci ildə hökumət xarici texnologiyanın idxalı üzərində nəzarəti götürdü.1982-ci ildə sənaye məhsulu istehsalı 5,5% azaldı. Real əmək haqqı 13% endi. Ölkənin xarici borcları 1982-ci ildəki 22,3 mlrd. dollardan 1985-ci ildə 50 mlrd. dollara çatdı.

1981-ci ilin martında Videlanı general Viola əvəz etdi. Viola həmin ilin dekabrında öz yerini general Qalteriyə verdi. 1982-ci il iyulun 1-dən isə onu istefada olan general Binion əvəz etdi. Ölkədə fəhlə və demokratik hərəkat gücləndi. Bütün siyasi partiyalar dəyişikliklər tələb edirdi. Lakin xunta güzəştə getmək istəmirdi.

1981-ci ilin iyununda demokratik vahid cəbhə təşkil edildi. Qalterinin hərbi rejimi sabitləşdirmək cəhdi baş tutmadı. 1982-ci ilin martında ölkədə kütləvi tətillər başlandı. 1982-ci ilin aprelində Folklend (Malvin) adaları üstündə İngiltərə ilə münaqişə başladı və Argentinanın məğlubiyyəti ilə başa çatdı. Bu, xuntanın beynəlxalq aləmdə nüfuzunu aşağı saldı. Siyasi partiyalar, həmkarlar ittifaqları açıq fəaliyyət göstərməyə başladılar. 1982-ci ildə 9 milyon adam tətil etdi. Xalq küçələrə çıxaraq hakimiyyətin konstitusiyalı hökumətə verilməsini tələb etdi. Nəticədə 1982-ci il oktyabrın 30-da ölkədə prezident seçkiləri keçirildi. Vətəndaş radikal ittifaqı partiyasından olan Alfonsi prezident seçildi. Xalqa zidd qanunların fəaliyyəti dayandırıldı. Xunta üzvləri həbs edildi və məhkəməyə verildi. Hərbi komandanlıq yenidən quruldu. Terrorçu təşkilatların istintaqı başlandı.

1985-ci ildə antiinflyasiya planı tərtib edildi. İdxal kəskin ixtisar edildi, qiymətlər və əmək haqqı donduruldu. Mənzil tinkintisi üçün lazımi tədbirlər görüldü.

ABŞ-la münasibətlər ziddiyyətli xarakter daşıyırdı. ABŞ-la ticarət ölkənin iqtisadi həyatında mühüm yer tuturdu. Bununla belə, ABŞ Argentinaya siyasi təzyiq göstərmək siyasətindən də əl çəkmirdi. Lakin ABŞ Argentinanın 1980-ci ildə SSRİ-yə taxıl göndərməsinə mane ola bilmədi. ABŞ-ın Argentinanın iştirakı ilə Cənubi Atlantika bloku yaratmaq istəyi də baş tutmadı. Çilidən başqa Latın Amerikası ölkələrinin hamısı ilə münasibətlər normal inkişaf edirdi. Sürətlə silahlanmaya qarşı altı dövlətin təşkil etdiyi kantador qrupunun Argentina da fəal üzvlərindən idi.

Argentina ABŞ-ın kosmosda silahlanma proqramını tənqid etdi, 1983-cü ildə onun Qrenadaya təcavüzünü pislədi. Prezident Alfonsi dinc əməkdaşlıq tərəfdarı idi.

80-ci illərdə Argentinanın xarici işlər naziri D.Kaputo bu ölkənin bütü hesab edilirdi.

Bloklara qoşulmamaq və Latın Amerikası ölkələri ilə həmrəylik bu dövrdə Argentinanın xarici siyasətinin əsas prinsipləri elan edilmişdi.

1989-cu ilin prezident seçkilərində xustisialist K.S.Menem qələbə çaldı. Siyasi məhbuslar əfv olundu. Böyük Britaniya ilə münasibətlər bərpa olundu «İqtisadiyyatın sağlamlaşdırılması» siyasəti yeridildi. Dövlət müəssisələrinin özəlləşdirilməsi xətti götürüldü. Yeni vergi qaydası tətbiq edildi. 1991-ci ilin martında Argentina, Braziliya, Paraqvay və Uruqvay tərəfindən Latın Amerikası regionunda ümumi bazarın yaradılması haqqında saziş bağlandı.

90-cı illərdə Argentinanın əsas problemi onun xarici borclarının olması idi. 90-cı illərdə bazar mexanizminin liberallaşdırılması xəttinin yeridilməsi iqtisadiyyatda bir sıra uğurlara səbəb oldu.

Menem hökuməti (1989-1999) «anasteziyasız cərrahiyyə əməliyyatı» aparmağı təklif etdi. Monetarizm və neoliberalizm siyasəti yeridildi. Özəlləşdirmədən 30 milyard dollar gəlir əldə edildi. İnflyasiya 3,6%-ə endi. 1991-94-cü illərdə ümumi məhsul buraxılışı 6-9% artdı.

Lakin xarici borclarda artaraq 118 milyard dollara çatdı.

1999-cu ilin oktyabr ayında keçirilən seçkilərdə vətəndaş radikal ittifaqı partiyasından olan Fernando de Rua qalib gəldi.