Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Yunanıstanın xarici imperializmin təsiri altına düşməsi. Vətəndaş müharibəsindən sonra ölkədə iqtisadi vəziyyət daha da pisləşdi. 47 min yaşayış evi, 240 sənaye müəssisəsi, 15 min kənd təsərrüfatı obyekti dağıldı. Heyvanların sayı 1,5 milyon baş azaldı, 1800 kənd dağıldı. 400 min adam həbs edildi və hərbi düşərgələrə göndərildi. 6 min vətənpərvər güllələndi. 60 min nəfər ölkəni tərk edib xaricə getdi.

Lakin bütün bunlara baxmayaraq demokratik qüvvələr daxili irticaya və beynəlxalq imperializmə qarşı mübarizəni davam etdirirdilər.

1949-cu ilin oktyabrında tətillər başlandı və 1951-ci ilə qədər fasilələrlə davam etdi. Nətiəcədə fəhlələr əmək haqqının artmasına, iş şəraitinin yaxşı­laş­masına, işsizlərə kö­məyə nail oldular.

Sülh uğrunda, ölkənin milli suverenliyi uğrunda mü­barizə də gücləndi.

Ölkənin siyasi həyatında mühafizəkar və demokratiya qüvvələri arasında ciddi mübarizə başlandı. 1950-ci ilin martın 5-də olmuş parlament seçkilərində liberallar müvəffəqiyyət qa­za­ndılar. General Plastirasın sədri olduğu liberallar partiyası və Suderosun başçılıq etdiyi Mərkəz partiyasının birgə təşkil et­dikləri Milli-mütərəqqi ittifaq hakimiyyətə gəldi. Mühari­bə­dən sonra Yunanıstan uzun müddət geridə qalmış aqrar ölkə ola­raq qaldı. Bu ölkənin iqtisadiyyatında sənayenin payı 19% idi.

1951-ci ildə Vahid demokratik partiya (VDP) təşkil olundu. Bu partiya kom­munistlər, sosialistlər, sol demokratları birlişdirirdi. 1951-ci ilin parlament seçkilərində onlar 180 min səs topladılar. 1951-ci ildə sağ mühafizəkar qüv­vələrdən general Papaqosun başçılığı altında monarxist «Yunan yığımı» partiyası təşkil edildi. Onlar 1952-ci ilin noyabrından 1956-cı ilin əvvəllərinə kimi hakimiy­yətdə oldular. Bu partiya ölkədə polis rejimi yaratmağa cəhd edirdi. 1946-cı ilin yanvarında SSRİ-nin təklifi ilə Yunanıstan məsələsi BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının gündəliyinə salındı. Burada əsas məsələ Yunanıs­tana ABŞ-İngiltərə müdaxiləsinə son qoymaq idi. Paris sülh konfransında SSRİ-nin köməyi ilə Dodekanez adaları Yunanıstana verildi.

İqtisadi, siyasi, hərbi cəhətdən ölkə imperialist dövlətlərindən, ilk növbədə ABŞ-dan asılı və­ziyyətə düşdü. 1948-ci ildə o Marşal planını qəbul etdi, 1952-ci ildə isə NATO-ya daxil oldu. 1953-cü ilin oktyabrın 12-də yunan-amerikan hərbi sazişi bağlandı. Bu sazişə əsasən hər şey ABŞ-ın nəzarəti altına keçirdi. Yunanıstanın bütün iqti­sadi və maliyyə həyatına nəzarət etmək üçün ABŞ iqtisadi mis­siyası ölkəyə gəldi. Mühüm təbii eh­ti­yatlar (boksit, mar­qans, qalay, dəmir filizi, daş kömür, neft və s. amerikan inhisarlarının əlinə keçdi.

1953-cü ildə Ankarada, 1954-cü ildə Bisdada Yunanıstan, Türkiyə və Yuqoslaviya Balkan paktı yarat­maq haqqında müqavilə bağla­dılar. 1955-ci ildə Kiprlə əlaqədar Yunanıstan və Türki­yə ara­sında mü­nasibət gərginləşdi və Balkan paktı real əhə­miyyətini itirdi.

Yunanıstan Karamanlis hökumətinin sağ müha­fizəkar rejimi dövründə (1955-1963-cü illər). 1955-ci ildə general Papaqosun ölümündən sonra «Yunan yığımı» parti­yasının lideri Karamanlisin müvəqqəti hökuməti təşkil edildi. 1956-cı ilin fev­ralın 10-da yeni parlament seçkiləri elan edildi. Seçki ərəfəsində bütün demok­ratik qüvvələr birləşib «De­mokratik ittifaq» təşkil etdilər və seçkilərdə 52% səs aldılar. Lakin antidemokratik seçki qanununa əsasən «Yunan yığımı» bazası əsasında yaradılmış Milli radikal ittifaqı daha çox deputat yeri aldı. Nəticədə yenə də yeni hökumətə Karamanlis başçılıq etdi. 50-ci illərin II yarısında Yunanıstanda sinfi qüvvələrin yerləşməsində mühüm dəyişiklik başladı. Yunan Demokratik Partiyasının (YDP) nüfuzu artdı. Seçkilərdən sonra müxalifətçi burjuaziya Papandreu başda olmaqla «Mərkəz ittifaqı» partiyasını təşkil etdi.

Yunanıstanın hərbiləşdirilməsi prosesi sürətləndi. 1951-1961-ci illərdə hərbi ehtiyatlara 40 milyard drahma (1,3 milyard dollardan artıq) pul xərcləndi. 1959-cu ilin mayın 6-da yunan-amerikan sazişi bağlandı. ABŞ Yunanıstana raket silahı göndərdi. Krit adasında NATO-nun raket «təlim» mərkəzinin tikintisi başlandı. Yunanıstan ərazisində həmçinin AFR-in hərbi bazası təşkil edildi. Yunanıstan «Ümumi bazar»a daxil olan ölkələrlə əlaqələri genişləndirdi. Ölkəyə sürətlə Qərbi Almaniya kapitalı daxil olmağa başladı. Xarici borclar artdı. Ölkədə faşistləşmə sürətləndi. Ölkədə uzun müddət antide­mokratik qanunlar və fövqəladə vəziyət davam etdi. 1952-ci ildə YKP-nin MK-nın üzvü Belodannis öldürüldü.

1962-ci ildə parlament «Ölkənin təhlükəsizliyinə aid məsələləri nizama salmaq haqqında» qanun qəbul etdi. Ha­kimiyyətə icazə verildi ki, Konstitusiyanın fəaliyyətini da­dan­dırsın, ölkədə hərbi vəziy­yət elan etsin.

Yunanıstanın xarici kapitalistlərə güzəştə getməsi, ölkə daxilindəki vəziyyət so­sial qarşıdurmanı gərginləşdirdi. Av­ropada ən aşağı əmək haqqı olan ölkələrdən biri Yunanıstan idi. Ölkədə 200 min iş var idi. Xalq kütlələrinin mübarizəsi davam edirdi. İrticanın hücumu gücləndi. 1963-cü ilin mayın 22-də sülh uğrunda müba­rizə komi­təsinin vitse-prezidenti, parla­mentin deputatı Qriqoris Lambrinos vəhşicəsinə Öl­dürüldü. Bu hadisə ilə əlaqədar təşkil edilən etiraz mitinqində 500 min adam iştirak edirdi.