Avropa və amerika öLKƏLƏRİNİN Ən yeni tariXİ

Demokratik qüvvələrin XX əsrin 50-ci illərin faşist rejiminə qarşı mübarizəsi. Bu dövrdə Portuqaliyanın sənayeləşməsi gücləndi. Bu ölkənin sosial-siyasi qüvvələr nisbətinin dəyişməsinə səbəb oldu. İstehsalın təmərküşləşməsi və mərkəzləşməsi gücləndi.

1953-1958-ci illərdə altillik plan qəbul edildi. Sənayenin aparıcı sahələrinə kapital qoyuluşu gücləndi. Ümummilli sahə korporasiyaları təşkil edildi. Topdansatış milli ərzaq 41% artdı. Kənd təsərrüfatında durğunluq müşahidə olunurdu. Bu da əhalinin narazılığına səbəb olurdu. Zəhmətkeşlərin vəziyyəti ağır idi. Lissabon, Port, Afurad, Setubalda nümayişlər keçirildi. Mübarizə nəticəsində fəhlə sinfi 1956-cı ildə əmək haqlarının 10-30% artırılmasına nail oldu.

Hakimiyyət müxalifətə qarşı təqib və terroru davam etdirirdi. 1951-ci il prezident seçkilərində faşist rejiminin tərəfdarı Kraveyro Lopes prezident seçildi. Ölkədə «sabitlliyi» saxlamaq bəhanəsi ilə 1954-1955-ci illərdə «Assosiasiyalar haqqında», 1956-cı ildə «Təhlükəsizlik tədbirləri haqqında» verilmiş qanunlar antinhisar qüvvələri parçaladı. Lakin 50-ci illərin ikinci yarısında əhalinin fəallığı hökuməti Tarrafaldakı «ölüm düşərgəsini» bağlamağa məcbur etdi. Bu düşərgə Yaşıl Burun adasında idi.

1958-ci il prezident seçkilərində sol respublikaçılar Umberto Dalqadunu, sol müxalifət isə vəkil Arlindu Visentinin namizədliyini irəli sürdü. Lakin admiral Ameriko Tomson prezident seçildi. Seçkilər vaxtı demokratik qüvvələrin fəaliyyəti Salazarı rejiminin mənafeyi naminə tədbirlər görməyə tələsdirdi. Konstitusiyada dəyişiklik edildi ki, prezidenti xalq yox, elçilərin kolleksiyası seçsin. Orduda senzura qoyuldu. Qəhvəyə tələbatla əlaqədar Anqola xalqının istismarı gücləndi. Anqolada neft və dəmir filizinin çıxarılması artdı, milli-azadlıq mübarizəsi amansızlıqla yatırıldı. Portuqaliya hökuməti dənizarxası əyalətləri olan Qoa, Damana və Dionun Hindistanla birləşməsinə qarşı çıxdı. Lakin 1954-cü ilin iyulunda Damana Hindistanla birləşdi. 1961-ci ilin dekabrında hind ordusu Portuqaliya müstəmləkəçilərini Qoa, Damana, Diudan qovub çıxartdılar. Bu Portuqaliya müstəmləkə imperiyasının dağılmasının başlanğıcını qoydu.

Bu dövrdə Portuqaliyaya Qərbi Almaniyanın kapitalının axını gücləndi. 1959-cu ildə onların arasında dostluq haqqında müqavilə bağlandı. 1955-ci ildə Portuqaliya BMT-yə daxil oldu. 1960-cı ildə ölkə Avropa Azad ticarət Assosiasiyasına daxil oldu.