Avtomatika va ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish

3.2 Texnologik mashinalarni siklli, texnologik va xaqiqiy samaradorligi.

Avtomatlashtirilgan liniyalar samaradorligi.

Samaradorlik xaqidagi asosiy ma’lumotlarga ko’ra, unumli vaqt deb texnologik ta’sir uchun sarflangan yoki ishchi yurishlar vaqtiga aytiladi. Texnologik jarayonni qolgan vaqti (ishchi yurishlarni amalga oshishidagi sarflangan salt yurish vaqtlari yoki texnik va tashkilot bo’yicha sikldan tashqari yo’qotishlar) deb hisoblanadi.
Har qanday avtomat liniya’ni loyixalash texnologik jarayonni ishlab chiqishdan boshlanadi: ishlov uslubi va ketma-ketligi, texnologik bazalar, kesish asboblari tanlanadi, so’ngra texnologik jarayon elementlari differensiyalanadi, operatsiyalar konsentrasiyasi ko’zda tutiladi, ishlov maromlari aniqlanadi.
Texnologik jarayon asosida topilgan asosiy texnologik vaqt aniqlanadi, bu vaqt asosida avtomatlashtirilgan liniya’ni konstruksiyalamay turib uning texnologik unumdorligi K aniqlanishi mumkin.
Masalan, 3.3-rasmda tipaviy pog’onali val detali keltirilgan. Agar bu val bitta frezerlik markazlash va 3 ta ketma-ket joylashgan tokarlik gidro-kopiroval dastgohlarida ishlov berilsa, texnologik samaradorlik liniya’ni eng uzoq operatsiyasi asosida topiladi.

3.3-rasm. Ishlov beriladigan detal.
Agar 70, 50, 30 mm diametrli Yuzalarni ishlov berishda surishlar S₁=0,62 mm/ayl, S₂=0,52 mm/ayl, S₃=0,48 mm/ayl, aylanishlar sonini mos holda n₁=520 ayl/min, n₂=520 ayl/min, n₃=710 ayl/min, deb olinsa eng uzoq operatsiya 50 mm diametrli yuzaga ishlov berish bo’ladi.

Har qanday avtomatlashtirilgan texnologik mashinalar unumdorligi quyidagi formula bilan aniqlanadi:

Lekin mahsulotning vaqt birligi ichidagi yaroqliligi son jihatdan sanaladi.
Avtomatlashtirilgan texnologik mashinalarni uzluksiz ishlashi ish unumdorligini, shuningdek texnologik mashinalarning bor imkoniyatlaridan foydalanib dastgohlar soni aniqlanadi, lekin ayrim hollarda ishlov berishni salt yurishlar bilan konstruktiv birlashtirib bo’ladi. Texnologik yuklashda, liniya’ning ishga tushirishda va to’xtatishda pauzalar bo’ladi. Bundan tashqari dastgohlar orasida transportirovkalash, detallarni qisish va yechishda, ya’ni bu degani konstruktiv liniya’ni to’liq ishlatib bo’lmaydi, shunga bog’liq holda texnologik ish unumdorligi pasayadi, bunday ishlov berish liniyasida pog’onali valga ishlov berishda ishlov berish vaqtini, salt yurishga qo’shib bo’lmaydigani; bu dastgohlar orasidagi transportirovka, ishchi pozitsiyalarda detalni qisish, yechish, supportlarni uzatish va qaytarishlar kiradi. Agar salt Yurishlarning vaqti t_x=16 sek ni tashkil qilsa, unda ishChi siklining vaqti t_r=25 sek da quyidagicha bo’ladi:

IshChi siklning ish unumdorligini quyidagicha topish mumkin
(3.2)
Siklning ish unumdorligi real konstruktiv liniya’ni to’xtovsiz ishlashda erishiladi.
Texnologik mashina va avtomatik liniya’ni (agar t_x=0 bo’lganda) siklning ish unumdorligi texnologik ish unumdorligiga teng bo’ladi, boshqa hollarda esa quyidagi formuladan topiladi:
1 1 K
Q     K 
^{tp  tx K  tx K tx 1} (3.3)
Bu  ko’rsatkich ish unumdorligi koeffisienti bo’lib, u to’xtovsiz ishlashda =0,8 ga teng bo’ladi, bu degani ishchi siklida 50% ni tashkil qiladi. Salt yurishlar esa 20%ni, shunga bog’liq holda texnologik jarayonlar 80% gacha tashkil etilgan.