Ay-Jerdiń tábiyiy joldasi. Quyash hám Ay tutılıwı

Quyash samalı
Quyash atmosferası 90% vodoroddan ibarat. Onıń sırtından eń uzaq bólegi Quyash taji dep ataladı, ol tolıq quyash tutılıwı waqtında anıq kórinedi. Tajdiń temperaturası 1,5-2 million K ga etedi hám tajdaǵı gazı pútkilley ionlanadı. Bunday plazma temperaturasında protonlerdiń ıssılıq tezligi shama menen 100 km/s, elektronlarniki bolsa sekundına bir neshe mıń kilometrdi quraydı. quyashdıń tartısıw kúshin engish ushın etarli baslanıw tezligi 618 km/s, Quyashdıń ekinshi kosmik tezligi.
Sol sebepli quyash tajınan kosmosqa turaqlı túrde plazma aǵıwı bolıp turadı. Proton hám elektronlardıń bul aǵımı quyash samalı dep ataladı.
Quyashdıń tartısıw kúshinen ótip, quyash samalınıń bólekleri tuwrı traektoriyalar boylap ushadi. Hár bir bóleksheni alıp taslaw tezligi derlik ózgermeydi, lekin ol basqasha bolıwı múmkin. Bul tezlik, tiykarınan, quyash sırtınıń jaǵdayına, Quyash daǵı " hawa rayı" na baylanıslı. Ortasha, ol v ≈ 470 km/s tı quraydı.
Quyash samalı Jergeshe bolǵan aralıqtı 3-4 kúnde basıp ótedi. Odaǵı bólekshelerdiń tıǵızlıǵı Quyashǵa shekem bolǵan aralıqtıń kvadratına teris proportsional túrde azayadı. Jer orbitasining radiusına teń aralıqta, 1 sm 3 te ortasha 4 proton hám 4 elektron bar.
Quyash samalı biziń juldızımız - Quyashdıń massasın sekundına 10 000000000 kg ga azaytadı. Eger bul nomer Jer kóleminde úlken bolıp ko'rinsa-de, tiykarınan onsha úlken emes: quyash massasınıń tómenlewin tek Quyashdıń házirgi jasından mińlaǵan ret kóbirek waqıt dawamında seziw múmkin, yaǵnıy shama menen 5 milliard jıl.
Qızıqlı hám ózgeshe- quyash samalınıń óz-ara tásiri magnit maydan. Ekenin Belgili bolǵanınday, zaryadlanǵan bólekler ádetde H magnit maydanında sheńber yamasa spiral sızıqlar boylap háreketlenedi. Biraq, bul tuwrı, tek magnit maydan etarlicha kúshli bolǵanda. Anıqrog'i, zaryadlanǵan bólekshelerdiń sheńber boylap háreketleniwi ushın H 2 /8 p magnit maydanınıń energiya tıǵızlıǵı háreketleniwshi plazma rv 2/2 kinetik energiya tıǵızlıǵınan úlken bolıwı kerek.
Magnit maydan, qaǵıyda jol menende, Quyash ekvatorın aylanıp ótiwde óz baǵdarın 4 ret ózgertiredi. Quyash aylanadı : ekvatordaǵı noqatlar T \u003 d 27 kún ishinde revolyuciya etedi. Sol sebepli planetalarara magnit maydan spirallar boylap jóneltiriledi (suwretke qarang) jáne bul naǵıstıń pútkil suwreti quyash maydanınıń aylanıwınan keyin aylanadı. Quyashdıń aylanıw múyeshi ph = 2 p/T ga ózgeredi. Quyashdan aralıq quyash samalınıń tezligi menen artadı : r = vt. Sonday eken, forma daǵı spirallar teńlemesi. formaǵa iye: ph = 2 pr/vT. Jer orbitasidan uzaqta (r = 1, 5 10 11 m) magnit maydandıń radius vektorına beyimlik múyeshi, ańsatǵana tekseriw múmkin bolǵanı sıyaqlı, 50 ° ga teń. Ortasha, bul múyesh kosmik kemeler tárepinen olshenedi, lekin Jerge onsha jaqın emes. Planetalar qasında bolsa magnit maydan túrlishe jaylasqan
1957 jılda Chikago universiteti professorı E. Parker quyash taji gidrostatik teń salmaqlılıqta emes, bálki turaqlı túrde keńeyip baratırǵanı haqqındaǵı shamaın járiyaladı. Bunday jaǵdayda, quyash nurlanıwınıń zárúrli bólegi plazmanıń kóp yamasa kemrek úzliksiz shıǵıwı esaplanadı. quyashlı samal, bul artıqsha energiyanı alıp ketedi. Yaǵnıy, quyash samalı quyash tajınıń dawamı bolıp tabıladı.
Quyashda chaqnashlar júz bergende, plazma aǵısları hám magnit -plazma qáliplesiwleri - plazmoidlar odan quyash daqları (taj tesikleri) arqalı tarqaladı - Quyash atmosferasındaǵı magnit maydan planetalarara boslıqqa ashılǵan jaylar. Bul aǵıs Quyashdan sezilerli tezleniw menen uzaqlasadi hám eger tojning tagidagi bólekshelerdiń radial tezligi bir neshe júz m / s bolsa, ol halda Jer qasında ol 400-500 km / s ge etedi.
Erga etip kelgen quyash samalı onıń ionosferasida ózgerislerdi, magnit dúbeleylerin keltirip shıǵaradı, bul biologiyalıq, geologik, intellektual hám hátte tariyxıy processlerge sezilerli tásir etedi.
Bul haqqında 20 -ásir baslarında ullı rus alımı A. L. Chijevskiy jazǵan edi, ol 1918 jıldan baslap Kaluga qalasında úsh jıl dawamında hawanı ionlastırıw salasında tájiriybeler ótkerip, teris zaryadlanǵan plazma ionları paydalı tásirge iye degen juwmaqqa kelgen. tiri organizmlerge tásir etedi, oń zaryad bolsa kerisinshe háreket etedi. Sol uzaq waqıtlarda quyash samalı hám Jer magnitosferasi jańalıq ashılıwı hám úyreniliwine 40 jıl qaldı!
Plazmoidlar Jer biosferasında, atap aytqanda, atmosferanıń tıǵız qatlamlarında jáne onıń maydanına jaqın orında bar. v. I. vernadskiy óziniń " Biosfera" kitabında birinshi ret barlıq kórinislerinde názik muwapıqlastırılgan sirt qabıǵınıń mexanizmin suwretlab berdi. Biosfera bolmasa, jer sharı bolmaydı, sebebi vernadskiyning pikirine kóre, Jer biosfera járdeminde Kosmos tárepinen " qáliplangan".
Informaciya, energiya hám materiyadan paydalanıw arqalı " háykel". “Tiykarınan biosferanı er qabıǵınıń aymaǵı dep esaplaw múmkin, transformatorlar iyelegen (biziń kursivimiz.- Avtor.), awdarmalaw kosmik nurlanıw nátiyjeli er energiyasına - elektr, ximiyalıq, ıssılıq, mexanik hám basqalar.
Áyne biosfera yamasa vernadskiy aytıp ótkeni sıyaqlı, " planetanıń geologik payda etiwshi kúshi" tábiyaat daǵı materiya aylanıwınıń dúzilisin ózgertira basladı hám " inert hám tiri materiyaning jańa formaları hám shólkemlerin jarattı". Transformatorlar haqqında sóylegende, vernadskiy sol waqıtta hesh nárse málim bolmaǵan plazmoidlar haqqında gápirgan bolıwı múmkin.
Quyash -plazmoid gipotezasi plazmoidlarning Jerdegi turmıs hám aqılń kelip shıǵıwı daǵı rolin túsindiriwge múmkinshilik beredi. Evolyutsiyanıń dáslepki basqıshlarında plazmoidlar tıǵızraq hám suwıqlaw molekulyar strukturalar ushın ayriqsha aktiv " kristallanish orayları" ga aylanıwı múmkin edi.
Jer ushın plazmoid turmıs dáregi Quyash bolıp, quyash samalınıń aǵısları bizge bul turmıslıq principti keltiredi.
Quyash ushın plazmoid turmıstıń dáregi ne? Bul sorawǵa juwap beriw ushın, hár qanday dárejedegi turmıs " óz-ózinen" payda bolmaydı, bálki global, joqarı dárejede islengen, kemnen-kem hám quwatlı sistemadan kelip shıǵadı, dep shama qılıw kerek. Jerge kelsek, Quyash " ana sisteması" bolıp tabıladı, sol sebepli jaqtılıq ushın tap sonday " ana sisteması" bolıwı kerek
Ulyanovsk alımı B. A. Solominning pikrine qaraǵanda, juldızlararo plazma, ıssı vodorod bultları, magnit maydanları bolǵan rayonlıqlar, sonıń menen birge, relyativistik (yaǵnıy jaqtılıq tezligine jaqın tezlikte háreketleniwshi) elektronlar Quyash ushın " ana sistema" bolıp xizmet etiwi múmkin.
Magnit maydanlar menen dúzilgen júdá kóp muǵdarda kem ushraytuǵın hám júdá ıssı (millionlap dáreje) plazma hám relyativistik elektronlar galaktika tojini - biziń Galaktikamizning tegis juldız diskı oralǵan sharni toldıradı.
Global galaktik plazmoid hám relativistik-elektron bultlar, olardıń shólkemlestirilgen dárejesi quyashnikiga teń kelmaytuǵın, Quyash hám basqa juldızlarda plazmoid turmıstı keltirip shıǵaradı. Sonday etip, Quyash ushın plazmoid turmıstıń tasıwshısı galaktik samal bolıp tabıladı.
Jerdiń radiatsiya zonalarında (tiykarınan quyash hám galaktikadan kelip shıǵıs ) jasawshı plazmoidlar jer magnit maydanınıń sızıqları boylap atmosferanıń tómen qatlamlarına, ásirese, bul sızıqlar Yerni eń intensiv kesip ótetuǵın noqatlarǵa túsiwi múmkinligi anıqlandi. maydanı, yaǵnıy magnit polyus regionlarında (arqa hám qubla ).
Jer — Quyash dzimindegi Quyoshdan uzaqlıǵı jaǵınan ushinshi (Merkuriy, Venera planetalarınan soń ) planeta. Ol o'z óqı átirapinda hám aylanaǵa júdá jaqın bolǵan ellipsoid orbita boyınsha Quyash átrapinda aylanib turadi.
Kólemi hám massası jaǵınan Jer úlken planetalar ishinde (Yupiter, Saturn, Uran, Neptunnan keyin) besinshi orında turadı. Jerde tirishilik barlıǵı menen ol Quyash sistemasındaǵı basqa planetalardanajıralıp turadı. Bıraq tirishilik materiya rawajlanıwınıń tábiyiy basqıshı bolǵanlıǵı sebepli Jerdi Kosmostıń tirishilik bar bolǵan birden-bir kosmik denesi. Tirishiliktiń Jerdegikórinisleri bolsa tirishiliktiń jalpız kórinisi dep bolmaydı.
Házirgi zaman kosmogoniya nazariyalarina kóre, Jer Quyash átrapindaǵı keńislikte gazshań jaǵdayda bolǵan ximiyalıq elementlerdiń gravitatsion kondensatlanıwı (birbirine qosılıwı ) jolı menen 4, 7 milliard -jıl burın payda bolǵan.
Jer quram tawıp baratırǵan waqıtta radioaktiv elementlerdiń bólekleniwi nátiyjesinde ajralıp shıǵatuǵın ıssılıq esabına Jerdiń ishki bólegi az-azdan qızıp, Jer maddasınıń differensiyalanıwına alıp kelgen, aqıbette Jerdiń konsentrik jaylasqan túrli qatlamları — ximiyalıq quramı, agregat jaǵdayı hám fizikalıq ózgeshelikleri tárepinen bir-birinen parıq etetuǵın geosferalari payda bolǵan.