Ayrı-seçkilik әleyhinә Avropa hüququ üzrә mәlumat kitabı

3

Ayrı-seçkilik əleyhinə Avropa  

hüququnun əhatə dairəsi

3.1.    Giriş

Ayrı-seçkilik  əleyhinə  Avropa  hüququ    birbaşa  və  dolayı  ayrı-seçkiliyi

qadağan etsə də, bu qadağa müəyyən məzmun (kontekst) çərçivəsində

mövcuddur. Avropa İttifaqı hüququnda ayrı-seçkilik əleyhinə hüquq məhz

daxili bazarın funksionallığını artırmaq üçün qəbul edildiyindən, məşğulluq

sahəsi üzrə məhdudlaşmışdılar. 2000-ci ildə İrqi Bərabərlik Direktivinin

təqdim olunması ilə bu sahə, mal və xidmətlər və dövlətin sosial təminat

sisteminə çıxışını da əhatə etdi. Belə ki, iş mühitində bərabərliyin təmin

edilməsi  zəruri  idi,  məhz  bu,  məşğulluq  sahəsinin  inkişafına  təsir  edə

bilərdi. Mal və Xidmətlər üzrə Gender məsələlərinə yönəlmiş direktiv bu

sahə üzrə bərabərliyin cinsi bərabərlikdən çıxaraq və genişlənərək mal və

xidmətlər üzrə də bərabərliyi əhatə etməsinə səbəb oldu.  Bununla belə,

cinsi oriyentasiya, əlillik, yaş, din, etiqad və ya əqidə əsasında hər hansı bir

ayrı-seçkiliyi qadağan edən  2000-ci il Məşğulluq sahəsində Bərabərlik Di-

rektivi, məhz məşğulluq kontekstini əhatə edirdi.  1.1.2-ci fəsildə müzakirə

edildiyi  kimi  bu  əsasların  mal  və  xidmətlərdən,  dövlətin  sosial  rifah

sistemindən istifadə sahəsinə də yönəldilməsi hazırda qanunverici orqan

tərəfindən müzakirə mərhələsindədir.

Fərqli olaraq, AİHK-in 14-cü Maddəsi AİHK-də qeyd edilən maddi hüquq

normalarından istifadə üzrə bərabərliyi təmin edir. Əlavə olaraq, AİHK-nın

2005-ci ildə qüvvəyə minmiş 12-ci Protokolu  ayrı-seçkilik üzrə qadağanın

67

---

əhatə dairəsini genişləndirərək, AİHK əhatə dairəsində olmayan, lakin milli

səviyyədə nəzərdə tutulan hüquqlara da şamil edildi. Lakin bu Protokol AŞ

üzvü olan 47 dövlətin yalnız 17-si tərəfindən ratifikasiya edildi ki, onların da

altısı Aİ-nın Üzv Dövlətləridir. 

Bu fəsil Avropa ayrı-seçkilik əleyhinə hüququnun əhatə dairəsinin tətbiqini

müəyyənləşdirəcək. İlk olaraq 14-cü Maddənin və AİHK-a əlavə edilmiş

12-ci  Protokolun  əhatə  dairəsi  və  onların AİHM-si  tərəfindən  müəyyən

edilmiş tətbiqi metodu izah ediləcək. Daha sonra isə 14-cü Maddənin də

əhatə  dairəsi  vurğulanmaqla,  ayrı-seçkilik  əleyhinə  olan  direktivlərin

tənzimlədiyi  maddi  hüquqi  sahələr  öyrəniləcək.  Sonda  isə  AİHK-in  Aİ

hüququnun spesifik kontekstindən kənar, məsələn hüquq, mühafizə və

şəxsi həyat kimi sahələrdə AİHK-in əhatə dairəsinin qısa xülasəsi veriləcək.