Fosamprenavir
∗
FPV
700 mq
H
əb 700 mq gündə
2 d
əfə +ritonavir
kapsulu 100 mq
günd
ə 2 dəfə
Artıq ART qəbul
etmiş pasiyentlər
üçün dozalar.
Ritonavir il
ə təyin
etm
ək
S
əpgi, başağrısı,
diareya,
dislipoproyeidemiya
32I,47V, 50V,
54L/M,
82A/F/T/S, 84
V
Birl
əşmə inhibitorları
Enfuvirtid
∗
ENF
90 mq
90 mq/ml d
ərialtı
günd
ə 2 dəfə
Daxil
ə qəbul
forması yoxdur
D
əri reaksiyaları
(qaşınma, şişmə, ağrı)
gp 41 geninin bir
nöqt
əvi mütasiyası
yaxud iki v
ə ya
gp 41 geninin 36
v
ə 45 sahələri
arasında üç nöqtəvi
mutasiyası; gp 41
geninin 36-45
sah
əsindən kənar
mutasiyası
M
ənbə: Sande & Eliopoulos, 2004 uyğunlaşdırılmışdır; Gilbert, Moellering & Eliopoulos, 2005; Antoniu & Tseng, 2002, IAPAC, 2006 (137–139, 141)
∗
Az
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
69
Əlavə 7
Müalic
əyə bağlılığın qiymətləndirilmə üsulları
Müalic
ə rejiminə əməl etmənin pasiyentin özü tərəfindən
qiym
ətləndirilməsi (özünə hesabat) – yaxşı üsuldur, lakin ideal deyil.
Dig
ər üsullarla müqayisədə belə qiymətləndirmə zamanı ART-yə
bağlılıq yüksəldilə bilər. Həkim-pasiyent münasibətləri, xüsusilə
t
əkbətək ünsiyyət zamanı, inam və problemi aşkar etmək istəyi
üz
ərində qurulmalıdır. Tibb işçisi tərəfindən nəzarət əsasında
aparılan üsullardan fərqli olaraq bu metod pasiyentin müalicəyə qarşı
m
əsuliyyətini artırmağa imkan verir.
Tibb işçisi tərəfindən qiymətləndirilmə, araşdırmalar göstərdiyi
kimi, çox t
əqribidir və bu metoddan istifadə etmək məsləhət
görülmür.
Preparatın zərdabda konsentrasiyasının monitorinqi bahalı
metoddur v
ə hələ ki, ARV preparatlarının hamısında istifadə oluna
bilmir. Bu metod müalic
ə rejiminə əməl etməyə müntəzəm nəzarət
etm
ək üçün uyğun gəlmir və yalnız müayinə məqsədilə qan
götürül
ən dövr üçün səciyyəvidir. Qanda preparatların səviyyəsi
aşağı olduqda pasiyentlə müalicə rejiminə əməl etmə problemi
bar
ədə müzakirə aparmaq lazımdır. Zidovudin və az dərəcədə
stavudin q
əbulunun müntəzəmliyi barədə eritrositlərin orta həcmi
kimi laborator göst
əricilər əsasında mühakimə etmək olar.
Müalic
ənin monitorinqi sistemi çox vaxt tədqiqatlar üçün istifadə
olunur. D
ərman flakonunun üzərində olan elektrik cihaz flakonun
qapağının açılma sayını qeydə alır. Bu göstərici ART-yə
proqnozlaşdırılan virusoloji cavab ilə korrelyasiya edir. Bu üsul
blister qablaşdırmalı preparatlar üçün yararlı deyil.
Tibb işçisinin təyinatların yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək
üçün h
əblərin hesablanması və aptek formulyarının yoxlanılması
pasiyent t
ərəfindən arzuolunmaz cəhd kimi qiymətləndirilə bilər. Bu
üsul çox vaxt aparır və pasiyentlərin bütün həbləri özləri ilə
daşımalarını tələb edir.
H
əbləri tanıma sınağı – müalicəyə bağlılığın yeni
qiym
ətləndirilmə metodu olub, dəqiqliyinə görə özünə hesabata – öz
yararlılığını təsdiq edən metoda uyğun gəlir. Pasiyentə həb yığını
iç
ərisindən onun müalicə sxeminə daxil olan həbləri seçməsi təklif
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
70
edilir. Bu zaman müxt
əlif həblər arasında “əkiz-həblər” – pasiyentə
t
əyin edilənlərə oxşar, lakin eyni olmayan həblər olmalıdır.
Müalic
ə rejiminə əməl etmənin surroqat markerləri kifayət qədər
etibarlıdır, lakin çox gec, pozuntular artıq nəzərə çarpanda aşkar
olunur. Pİ tərkibli sxemlərin virusoloji effektsizliyi olan
pasiyentl
ərdə qanda Pİ-nin zəif konsentrasiyası, həblərin
hesablanması testi üzrə müalicəyə bağlılığın zəifliyi və Pİ-yə qarşı
genotipik davamlılığın olmaması aşkar edilir ki, bu da müalicənin
effektsizliyinin müalic
ə rejiminə pis əməl olunma ilə əlaqədar
olduğunu sübut edir. Tibb işçiləri bu markerlərə ehtiyatla
yanaşmalıdırlar, çünki preparatların aşağı səviyyəsi digər səbəblərlə
d
ə izah oluna bilər.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
71
Əlavə 8
Böyükl
ər və yeniyetmələrdə İİV infeksiyasının klinik
m
ərhələlərinin yenidən baxılmış ÜST təsnifatı (2012-ci il)
Böyükl
ər və yeniyetmələrdə İİV infeksiyasının klinik
m
ərhələlərinin ÜST təsnifatı
(İİV-ə qarşı anticisim müayinəsinin müsbət nəticələri olan 15 yaşından artıq
şəxslər üçün Avropa regionu üzrə müvəqqəti variant)
K
əskin İİV infeksiyası
Simptomsuz gediş
K
əskin qızdırmalı faza (kəskin retrovirus sindromu)
Klinik m
ərhələ 1
Simptomsuz gediş
Persistedici generaliz
ə olunmuş limfadenopatiya
Klinik m
ərhələ 2
Anqulyar xeylit
K
əmərləyici dəmrov
Onixomikozlar
Papulyoz-
(düyünlü) qaşınan səpgi
Residivl
əşən aftoz stomatit (son 6 ay ərzində iki dəfə və ya daha çox)
T
ənəffüs yollarının residivləşən infeksiyaları (istənilən 6 ay ərzində iki
d
əfə və ya daha çox sinusit , orta qulaq otiti, bronxit, faringit və ya
traxeit halı)
Seboreya dermatiti
Ağız boşluğunun tüklü leykoplakiyası
İzah olunmayan arıqlama (çəkinin 5-10% itirilməsi)
Klinik m
ərhələ 3
K
əskin xoralı-nekrotik stomatit, gingivit və ya periodontit
Ağız boşluğu və (və ya) udlağın residivləşən kandidozu (6 ay ərzində
iki d
əfə və ya daha çox)
Bir aydan çox davam ed
ən izah olunmayan xronik diareya
Bir aydan çox davam ed
ən etiologiyası naməlum olanqızdırma (daimi
v
ə ya residivləşən)
Hematoloji pozuntular: izah olunmayan anemiya, neytropeniya,
trombositopeniya
Ağır bakterial infeksiyalar (məsələn, pnevmoniya, plevranın
empiyeması, piomiozit, sümük və oynaqların infeksiyası, meningit,
bakteriemiya)
İzah olunmayan arıqlama (çəkinin 10% artıq itirilməsi)
Ağciyərlərin vərəmi
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
72
Klinik m
ərhələ 4
Ağciyərdənkənar vərəm (limfadenitdən başqa)
Uşaqlıq boynunun invaziv xərçəngi
İİV infeksiyası ilə əlaqədar olan kaxeksiya sindromu
Pnevmosist pnevmoniya
Residivl
əşən ağır və ya rentgenoloji olaraq təsdiqlənmiş bakterial
pnevmoniya (il
ərzində iki dəfə və ya daha çox)
Sad
ə Herpes virusu törədən infeksiyalar: daxili üzvlərin zədələnməsi ilə
v
ə ya dəri və selikli qişaların xronik xorası (1 aydan artıq persistə edən)
Qida borusu v
ə ya aşağı tənəffüs yollarının kandidozu
Sitomeqaloviruslu retinit, kolit, ezofagit
Dissemin
ə olunmuş göbələk infeksiyaları (məs., kandidoz,
koksidiomikoz, histoplazmoz)
Leyşmanioz – visseral (disseminə olunmuş)
İİV ensefalopatiyası
Proqressivl
əşən multifokal leykoensefalopatiya
B
ədxassəli limfoma – MSS-nin birincili limfoması, B-hüceyrəli
qeyrixockin limfoması
Kapoşi sarkoması və İİV infeksiyası ilə əlaqəli digər yenitörəmələr
Toksoplazmoz – MSS-nin z
ədələnməsi, retinit
Kriptokokkoz –
ağciyərdənkənar (meningit daxil olmaqla)
Xronik
kriptosporidioz (1 aydan artıq diareya)
Xronik izosporiaz (1 aydan artıq çəkən hərarət)
Atipik mikobakteriyalarla tör
ədilmiş disseminasiya olunmuş infeksiyalar
İİV infeksiyası ilə əlaqədar olan kardiomiopatiya
İİV infeksiyası ilə əlaqədar olan nefropatiya
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
73
Əlavə 9
ARV preparatlarının siyahısı
C
ədvəl 16. ARV preparatlarının siyahısı
Beyn
əlxalq
patentl
əşdirilməmiş
ad (İNN)
Patentl
əşdirilmiş ad
İstehsalçı şirkət
ƏTNİ
Abakavir
∗
(ABC)
Epzikom –
ABŞ, Kiveksa –
Böyük Britaniya (lamivudin/
abakavir)
Trizivir – Avropa, Böyük
Britaniya, ABŞ (zidovudin/
lamivudin/abakavir)
Ziagen –
Böyük Britaniya, ABŞ
GlaxoSmithKline
Abavir
Genixpharma
Virol
Virol LZ
(abakavir/lamivudin/zidovudin)
Ranbaxy
Didanozin
∗
(ddI)
Videks, Videks EC
Bristol-Myers
Squibb
Dineks EC
Odivir Kit
(didanozin/lamivudin/efavirenz)
CPİla
Aviro-Z
Virozin
Viro-Z
Ranbaxy
(Hindistan)
Divir
Thai
Government
Zidovudin
(ZDV yaxud AZT)
Kombivir – Böyük Britaniya,
ABŞ (lamivudin/zidovudin)
Retrovir – Böyük Britaniya,
ABŞ
Trizivir –
Böyük Britaniya, ABŞ
(zidovudin/lamivudin/abakavir)
GlaxoSmithKline
Zidoveks
Auribindo
Zidovir
Duovir (lamivudin/zidovudin)
Cipla
∗
Az
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
74
Zido-N (zidovudin)
Genixpharma
Antivir
GPO (Tayland)
Aviro-Z
Virokomb (lamivudin/zidovudin)
Virol LZ
(abakavir/lamivudin/zidovudin)
Viro-Z
Ranbaxy
Lamivudin (3TC)
Kombivir – Böyük Britaniya,
ABŞ (lamivudin/zidovudin)
Epivir –
Böyük Britaniya, ABŞ
Zeffiks – Böyük Britaniya
Epzikom –
ABŞ
Kiveksa – Böyük Britaniya
(lamivudin/abakavir)
Trizivir –
Böyük Britaniya, ABŞ
(zidovudin/lamivudin/abakavir)
GlaxoSmithKline
Lamivoks
Staveks-L (lamivudin/stavudin)
Staveks-LN
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Zidoveks-L
(lamivudin/zidovudin)
Zidoveks-LN
(lamivudin/nevirapin/zidovudin)
Aurobindo
Duovir (lamivudin/zidovudin)
Duovir-N
(lamivudin/nevirapin/zidovudin)
Lamivir
Odivir Kit
(didanozin/lamivudin/efavirenz)
Triomun
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Cipla
Heptavir
Lamistar 30, lamistar 40
(lamivudin/stavudin)
Nevilast
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Zidolam (lamivudin/zidovudin)
Genixpharma
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
75
Virolam
Virokomb (lamivudin/zidovudin)
Virolans
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Virolis (lamivudin/stavudin)
Virol LZ, Abak -ALZ
(abakavir/lamivudin/zidovudin)
Ranbaxy
Stavudin
∗
(d4T)
Zerit, Zerit XR
Bristol-Myers
Squibb
Staveks
Staveks-L (lamivudin/stavudin)
Staveks-LN
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Aurobindo
Stavir
Lamivir-S (lamivudin/stavudin)
Triomun
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
CPİla
Lamistar (lamivudin/stavudin)
Nevilast
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Staq
Genixpharma
Stavir
GPO (Tayland)
Avostav
Triviro-LNS
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Virolans
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Virolis, Koviro
(lamivudin/stavudin)
Virostav
Ranbaxy
Tenofovir (TDF)
Truvada (tenofovir/emtrisitabin)
Viread (tenofovir)
Gilead Sciences
ATRİPLA
(efavirenz/emtrisitabin/tenofovir)
Bristol-Myers
Squibb
Üç nukleozid
inhibitoru (TRZ)
Trizivir –
Böyük Britaniya, ABŞ
(zidovudin/lamivudin/abakavir)
Glaxo Smith
Kline
Emtrisitabin (FTC)
ATRİPLA
(efavirenz/emtrisitabin/tenofovir)
Bristol-Myers
Squibb v
ə Gilead
∗
Az
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
76
Sciences
Emtriva
Truvada (tenofovir/emtrisitabin)
Gilead Sciences
ƏTQNİ
Delavirdin
∗
(DLV)
Reskriptor
Pfizer, İnc.
Nevirapin
∗
(NVP)
Viramun
Boehringer
İngelheim
Nevireks
Staveks LN
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Aurobindo
Duovir-N
(lamivudin/nevirapin/zidovudin)
Nevimun
Triomun
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Cipla
Nevilast (lamivudin /nevirapin/
stavudin)
Genixpharma
GPOVir
GPO (Tayland)
Nevipan
Triviro LNS
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Virolans
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Zidoveks-LN
(lamivudin/nevirapin/stavudin)
Ranbaxy
Efavirenz (EFV)
Sustiva – Avropa, Böyük
Britaniya
Stokrin – Avstraliya, Avropa,
Latın Amerikası, Cənubi Afrika
ATRİPLA
(efavirenz/emtrisitabin/tenofovir)
Bristol-Myers
Squibb
Viranz
Aurobindo
Efavir
Cipla
Estiva
Genixpharma
Efferven
Ranbaxy
Birl
əşmə
inhibitorları
Enfuvirtid
∗
, T-20
Fuzeon – Böy
ük Britaniya, ABŞ Roche
∗
Az
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
77
Pharmaceuticals
& Trimeris, Inc.
Proteaza inhibitorları
Ageneraza –
Böyük Britaniya, ABŞ
Atazanavir
∗
(ATV)
Reyataz –
Avropa, ABŞ
İndinavir
∗
(IDV)
Kriksivan
Merck & Co.
İndiveks
Aurobinda
İndivir
Cipla
İndivir
Genixpharma
Virodin
Ranbaxy
Lopinavir/ritonavir,
kombin
ə edilmiş
preparat (LPV/r)
Kaletra
Abbott
Laboratories
Nelfinavir
∗
(NFV)
Virasept
Pfizer, Inc.,
Roche
Pharmaceuticals
Nelveks
Aurobinda
Nelvir
Cipla
Nelfin
Genixpharma
Nefavir
Ranbaxy
Ritonavir (RTV)
Norvir
Abbott
Laboratories
Ritovir
Hetero/Genix
Sakvinavir
∗
(SQV)
Fortovaza – Avropa, Böyük
Britaniya, ABŞ
İnviraza - Böyük Britaniya, ABŞ
Roche
Pharmaceuticals
Fosamprenavir
∗
(FPV)
Leksiva –
ABŞ
Telzir – Böyük Britaniya
GlaxoSmithKline
v
ə Vertex
Kriksivan
Merck & Co.
∗
Az
ərbaycan Respublikasında dövlət qeydiyyatından keçməmiş dərman vasitələri
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
78
Əlavə 10
Lüğət
Baza komponenti – ad
ətən, ƏTQNİ, yaxud Pİ və ya Pİ və
birl
əşmə inhibitoru ilə kombinə edilən iki ƏTNİ-dən ibarət olan ART
sxeminin bir hiss
əsidir. “Korreksiya edilmiş baza komponenti”
ƏTNİ-nin dərman davamlılığı müayinələrinin nəticəsinə əsasən
korreksiya edilmiş aktiv güman edilən kombinasiyası deməkdir.
İkincili mutasiyalar – yalnız digər birincili və ikincili
mutasiyalarla birlikd
ə dərman davamlılığına səbəb olan
mutasiyalardır; bundan başqa ikincili mutasiyalar digər mutasiyaların
xoşagəlməz nəticələrini zəiflədə bilər.
Genetik baryer – virusun d
ərman vasitələrinə qarşı davamlılığın
yaranması üçün kifayət olan mutasiyaların sayını əks etdirən
t
ermindir. Əgər davamlılığın inkişafı üçün bir mutasiya kifayətdirsə,
genetik baryer aşağıdır və əgər bunun üçün 10 mutasiya tələb
olunursa – çox yüks
əkdir (meyarlara yenidən baxılır).
D
ərman davamlılığı – virus RNT-də amin turşularının əvəz
olunmasının nəticəsidir. Bu İİV-in zəif replikasiya bacarığı üzündən
baş verir. Bu dəyişikliklərin əksər hissəsi virusun məhvinə səbəb
olur; dig
ər dəyişikliklər zamanı isə virus həyat fəaliyyətini saxlayır
v
ə ARV preparatlarına qarşı davamlılığı əldə edir. Əksər hallarda
davamlılıq inkişaf etdikcə virusun həyat fəaliyyəti zəifləyir ki, bu da
replikasiyanın yavaşıması ilə təzahür edir. Bu, əvvəldə pasiyent üçün
yaxşı sayılmasına baxmayaraq, zaman keçdikcə davamlı ştamm
dig
ərlərini sıxışdırmaqla sıradan çıxarır və yüksək sürətlə replikasiya
etm
əyə başlayır. Davamlılıq mutasiyalarının bəzi kombinasiyaları
virusun h
əyat fəaliyyətini və onun replikasiya bacarığını artırır.
Nukleozid analoqlarına davamlılıq mutasiyaları – müvafiq
sinif preparatlarının əksəriyyətinə çarpaz davamlılıq yaradan
mutasiyalardır.
Timidin analoqlarına davamlılıq mutasiyaları – adətən,
zidovudinl
ə müalicənin nəticəsidir.
Birincili mutasiyalar –
virus
ribonukleyin turşusunun
d
əyişilmələri, hansılar ki ayrı-ayrı ARV preparatlarına və ya ARV
preparatları sinfinə davamlılığın yaranmasına səbəb olur.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
79
Bağlılıq – pasiyentin ARV preparatını təyinatlara uyğun və
müvafiq vaxtda q
əbulu (müalicə rejiminin riayət). Yüksək bağlılıq
s
əviyyəsi preparatların bütün dozalarının 95%-dən çoxunun qəbulu
kimi mü
əyyən olunur; aşağı səviyyə - 95%-dən aşağı.
Nöqt
əvi mutasiya – ribonukleyin turşusunun müəyyən sahəsində
preparata v
ə ya preparatlar sinfinə davamlılığın inkişafına səbəb olan
yegan
ə əvəzolunmadır; məsələn, 103 mutasiyası bu konkret
nöqt
ədəki dəyişikliklər nəticəsində bütün ƏTQNİ-yə qarşı davamlılıq
tör
ədir.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
80
Əlavə 11
Tibbi mü
əssisələrdə toplanması məsləhət görülən
m
əlumatların minimal siyahısı
Toplanması lazım olan məlumatların təklif olunmuş minimumu
xidm
ətlərin əldə edilməsi və səmərəliliyinin qiymətləndirilməsi üçün
vacibdir. Bu m
əlumatlar səhiyyə təşkilatçılarına, ona ehtiyacı olanlar
üçün xidm
ətin təkmilləşdirilməsi və genişləndirilməsi barədə qərar
q
əbul edilməsi üçün kömək edəcəkdir.
H
ər bir tibbi müəssisə mütəmadi şəkildə (məsələn, ayda, rübdə və
yaxud yarım ildə bir dəfə) aşağıda verilmiş məlumatları toplamalıdır:
Mü
əssisədə nəzarətdə olan İİV-ə yoluxmuş pasiyentlərin sayı
(öt
ən son 12 ay ərzində ən azı 1 dəfə müraciət edənlər)
Mü
əssisədə nəzarətdə olan, ART-ya göstərişi olan İİV-ə
yoluxm
uş pasiyentlərin sayı (CD4 limfositlərinin sayı <350/mkl
olan pasiyentl
ər)
ART-y
ə başlamış İİV-ə yoluxmuş pasiyentlərin sayı
Birinci sıra ART preparatları qəbul edən İİV-ə yoluxmuş
pasiyentl
ərin sayı
Birinci sıra ART sxemindən ikinci sıra sxemə keçmiş
pasiyentl
ərin sayı
İkinci sıra ART sxemindən ehtiyat sxemə keçmiş pasiyentlərin
sayı
ART-
ni dayandıran pasiyentlərin sayı, səbəbi göstərilməklə
(m
əsələn, ölüm, toksiklik/əlavə təsirlər, nəzarətdən itirilənlər,
ARV preparatlarının əldə oluna bilməməsi və s.)
ART q
əbul edənlər arasında ölən pasiyentlərin sayı, ölüm səbəbi
göst
ərilməklə (məs., İİV/QİÇS-lə əlaqəli ölüm; İİV/QİÇS ilə
əlaqəsi olmayan ölüm, məs., bədbəxt hadisə, narkotiklərlə
z
əhərlənmə, intihar)
Yüks
ək aktivliyi olan ART-nın birinci ili ərzində ölən
pasiyentl
ərin sayı
Bütün İİV-ə yoluxmuş pasiyentlər arasında ölənlərin sayı, ölüm
s
əbəbi göstərilməklə (məs., İİV/QİÇS-lə əlaqəli ölüm; İİV/QİÇS
il
ə əlaqəsi olmayan ölüm, məs., bədbəxt hadisə, narkotiklərlə
z
əhərlənmə, sui-qəsd)
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
81
Ədəbiyyat:
1.
Aceijas C, et al. Access and coverage of needle and syringe
programmes (NSP) in central and eastern Europe and central Asia //
Addiction. – 2007. – 102(8). – p 1244-1250.
2.
Antiretroviral drugs for treating pregnant women and preventing
HIV infection in infants: Recommendations for a public health
approach. – Geneva.: World Health Organization, 2010. – 105 p.
3.
Antiretroviral therapy: Guideline / State Department of Health New
York. - New York, 2010 Sep. 112 p.
4.
Attia S, et al. Sexual transmission of HIV according to viral load
and antiretroviral therapy: systematic review and meta-analysis //
AIDS. – 2009. - 23(11). – p 1397-1404.
5.
Atta M.G, et al. Antiretroviral therapy in the treatment of HIV-
associated nephropathy // Nephrology, Dialysis, Trasplantation. –
2006. – 21(10). – p 2809-2813.
6.
Baker J.V, et al. Untreated HIV infection and large and small artery
elasticity // Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes. –
2009. – 52(1). – p 25-31.
7.
Bannister W. P, et al. Transmitted drug resistant HIV-1 and
association with virologic and CD4 cell count response to
combination antiretroviral therapy in the EuroSIDA Study // Journal
of Acquired Immune Deficiency Syndromes. – 2008. – 48(3). –
p 324-333.
8.
Bansi L, et al. Impact of transmitted drug-resistance on treatment
selection and outcome of first-line Highly Active Antiretroviral
Therapy (HAART) // Journal of Acquired Immune Deficiency
Syndromes . – 2010. – 53(5). – p 633-639.
9.
Bansi L, et al. Trends over calendar time in antiretroviral treatment
success and failure in HIV clinic populations // HIV Medicine. –
2010. – (7). – p 432-438.
10.
Balode D, et al. Low prevalence of transmitted drug resistance
among newly diagnosed HIV-1 patients in Latvia // Journal of
Medical Virology. – 2010. – 2(12). – p 2013-2018.
11.
Bennett D. E, et al. Recommendations for surveillance of
transmitted HIV drug resistance in countries scaling up
antiretroviral treatment // Antiviral Therapy. – 2008. – 13 (Suppl 2).
– p 25-36.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
82
12.
Bennett D.E, et al. The World Health Organization's global strategy
for prevention and assessment of HIV drug resistance // Antiviral
Therapy. – 2008. – 13(Suppl 2). – p 1-13.
13.
Bhaskaran K, et al. Changes in the risk of death after HIV
seroconversion compared with mortality in the general population //
JAMA. – 2008. – 300(1). – p 51-59.
14.
Bhaskaran K, et al. Changes in the incidence and predictors of
human immunodeficiency virus- associated dementia in the era of
highly active antiretroviral therapy // Annals of Neurology. – 2008.
– 63(2). – p 213-221.
15.
Castilla J, et al. Effectiveness of highly active antiretroviral therapy
in reducing heterosexual transmission of HIV // Journal of Acquired
Immune Deficiency Syndromes. – 2005. – 40(1). – p 96-101.
16.
Chun T.W, et al. Early establishment of a pool of latently infected,
resting CD4(+) T cells during primary HIV-1 infection //
Proceedings of the National Academy of Sciences. –
1998. – 95(15). – p 8869-8873.
17.
Clumeck N, Pozniak A, Raffi F. European AIDS Clinical Society
(EACS) guidelines for the clinical management and treatment of
HIV-infected adults // HIV Medicineicine. – 2008. - (2). – p 65-71.
18.
Cohen M.S, Gay C.L. Treatment to prevent transmission of HIV-1
// Clinical Infectious Diseases. – 2010. – 50(Suppl 3). – p S85-S95.
19.
Coates T.J, Richter L, Caceres C. Behavioural strategies to reduce
HIV transmission: how to make them work better // Lancet. – 2008.
– 372(9639). – p 669-684.
20.
Crothers K, et al. Increased COPD among HIV-positive compared
to HIV-negative veterans // Chest. – 2006. - 130(5). – p 1326-1333.
21.
Degenhardt L, et al. Prevention of HIV infection for people who
inject drugs: why individual, structural, and combination
approaches are needed // Lancet. – 2010. – 376(9737). – p 285-301.
22.
Diaz P.T, et al. Respiratory symptoms among HIV-seropositive
individuals // Chest. – 2003. – 123(6). – p 1977-1982.
23.
Donnell D, et al. Heterosexual HIV-1 transmission after initiation of
antiretroviral therapy: a prospective cohort analysis // Lancet. –
2010. – 375(9731). – p 2092-2098.
24.
Egger M, et al. Prognosis of HIV-1-infected patients starting highly
active antiretroviral therapy: a collaborative analysis of prospective
studies // Lancet. – 2002. – 360(9327). – p 119-129.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
83
25.
Estrella M, et al. HIV type 1 RNA level as a clinical indicator of
renal pathology in HIV-infected patients // Clinical Infectious
Diseases. – 2006. – 43(3). – p 377-380.
26.
Friis-Moller N, et al. Class of antiretroviral drugs and the risk of
myocardial infarction // New England Journal of Medicine. – 2007.
– 356(17). – p 1723-1735.
27.
Gazzard B.G. British HIV Association guidelines for the treatment
of HIV-1-infected adults with antiretroviral therapy 2008 // HIV
Medicineicine. – 2008. – (8). – p 563-608.
28.
Gilks C.F, et al. The WHO public-health approach to antiretroviral
treatment against HIV in resource- limited settings // Lancet. –
2006. – 368(9534). – p 505-510.
29.
Granich R.M, et al. Universal voluntary HIV testing with immediate
antiretroviral therapy as a strategy for elimination of HIV
transmission: a mathematical model // Lancet. – 2009. - 373(9657).
– p 48-57.
30.
Grulich A.E, et al. Incidence of cancers in people with HIV/AIDS
compared with immunosuppressed transplant recipients: a meta-
analysis // Lancet. – 2007. – 370(9581). – p 59-67.
31.
Gupta R. K, et al. Virological monitoring and resistance to first-line
highly active antiretroviral therapy in adults infected with HIV-1
treated under WHO guidelines: a systematic review and meta-
analysis // Lancet Infectious Diseases. – 2009 Jul. – 9(7). – p 409-
17.
32.
Guiguet M, et al. Effect of immunodeficiency, HIV viral load, and
antiretroviral therapy on the risk of individual malignancies
(FHDH-ANRS CO4): a prospective cohort study // Lancet
Oncology. – 2009. – 10(12). – p 1152-1159.
33.
Guidelines for the use of antiretroviral agents in HIV-1-infected
adults and adolescents / Department of Health and Human Services
(DHHS). – 2011 Oct 14. – 167 p.
34.
Hogg R. Life expectancy of individuals on combination
antiretroviral therapy in high-income countries: a collaborative
analysis of 14 cohort studies // Lancet. – 2008. – 372(9635). –
p 293-299.
35.
Kalayjian R.C, et al. Suppression of HIV-1 replication by
antiretroviral therapy improves renal function in persons with low
CD4 cell counts and chronic kidney disease // AIDS. – 2008. –
22(4). – p 481-487.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
84
36.
Kitahata M.M, et al. Effect of early versus deferred antiretroviral
therapy for HIV on survival // New England Journal of Medicine. –
2009. - 360(18). – p 1815-1826.
37.
Lohse N, et al. Survival of persons with and without HIV infection
in Denmark, 1995-2005 // Annals of Internal Medicine. – 2007. –
146(2). – p 87-95.
38.
Lucas G.M, et al. Illicit drug use and HIV-1 disease progression: a
longitudinal study in the era of highly active antiretroviral therapy //
American Journal of Epidemiology. – 2006. – 163(5). – p 412-420.
39.
Marschner I.C, et al. Use of changes in plasma levels ofhuman
immunodeficiency virus type 1 RNA to assess the clinical benefit of
antiretroviral therapy // Journal of Infectious Diseases. – 1998. –
177(1). – p 40-47.
40.
Mathers B.M, et al. HIV prevention, treatment, and care services for
people who inject drugs: a systematic review of global, regional,
and national coverage // Lancet. – 2010. – 375(9719). – p 1014-
1028.
41.
Mallal S, et al. HLA-B*5701 screening for hypersensitivity to
abacavir // New England Journal of Medicine. – 2008. - 358(6). –p
568-579.
42.
Mazurek G.H, et al. Updated guidelines for using Interferon
Gamma Release Assays to detect Mycobacterium tuberculosis
infection - United States, 2010: Morbidity and Mortality Weekly
Report Recommendations and Reports. – United States, 2010. –
59(RR-5). – p 1-25.
43.
Markowitz M, et al. Infection with multidrug resistant, dual-tropic
HIV-1 and rapid progression to AIDS: a case report // Lancet. –
2005. – 365(9464). – p 1031-1018.
44.
Marin B, et al. Non-AIDS-defining deaths and immunodeficiency in
the era of combination antiretroviral therapy // AIDS. – 2009. –
23(13). – p 1743-1753.
45.
Marras D, et al. Replication and compartmentalization of HIV-1 in
kidney epithelium of patients with HIV-associated nephropathy //
Nature Medicine. – 2002. – 8(5). – p 522-526.
46.
Mellors J. W, et al. Plasma viral load and CD4+ lymphocytes as
prognostic markers of HIV-1 infection // Annals of Internal
Medicine. – 1997. – 126(12). – p 946-954.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
85
47.
Mocroft A, et al. Changing patterns of mortality across Europe in
patients infected with HIV-1 / EuroSIDA Study Group // Lancet. –
1998. – 352(9142). – p 1725-1730.
48.
Mofenson L.M, et al. Risk factors for perinatal transmission of
human immunodeficiency virus type 1 in women treated with
zidovudine. Pediatric AIDS Clinical Trials Group Study 185 Team
// New England Journal of Medicine. – 1999. - 341(6). – p 385-393.
49.
Montaner J.S, et al. Expanded highly active antiretroviral therapy
coverage among HIV-positive drug users to improve individual and
public health outcomes // Journal of Acquired Immune Deficiency
Syndromes. – 2010. – 55( Suppl 1). – p 5-9.
50.
Mocroft A, et al. Serious fatal and nonfatal non-AIDS-defining
illnesses in Europe // Journal of Acquired Immune Deficiency
Syndromes. – 2010. - 55(2). – p 262-270.
51.
Monforte A, et al. HIV-induced immunodeficiency and mortality
from AIDS-defining and non-AIDS- defining malignancies // AIDS.
– 2008. – 22(16). – p 2143-2153.
52.
Murray J.S, et al. The use of plasma HIV RNA as a study endpoint
in efficacy trials of antiretroviral drugs // AIDS. – 1999. – 13(7). – p
797-804.
53.
Obel N, et al. Ischemic heart disease in HIV-infected and HIV-
uninfected individuals: a population- based cohort study // Clinical
Infectious Diseases. – 2007. – 44(12). – p 1625-1631.
54.
Opravil M, et al. Clinical efficacy of early initiation of HAART in
patients with asymptomatic HIV infection and CD4 cell count >350
x 10(6) /l // AIDS. – 2002. – 16(10). – p 1371-1381.
55.
Palella F. J, et al. Declining morbidity and mortality among patients
with advanced human immunodeficiency virus infection / HIV
Outpatient Study Investigators // New England Journal of Medicine.
– 1998. – 338(13). – p 853 - 60.
56.
Palella F. J, et al. Survival benefit of initiating antiretroviral therapy
in HIV-infected persons in different CD4+ cell strata // Annals of
Internal Medicine. – 2003. – 138(8). – p 620-626.
57.
Phillips A.N, et al. When should antiretroviral therapy for HIV be
started? // BMJ. – 2007. – 334(7584). – p 76- 78.
58.
Phillips A.N, et al. Ongoing changes in HIV RNA levels during
untreated HIV infection: implications for CD4 cell count depletion
// AIDS. – 2010. – 24(10). – p 1561-1567.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
86
59.
Phillips A.N, Neaton J, Lundgren J.D. The role of HIV in serious
diseases other than AIDS // AIDS. – 2008. - 22(18). – p 2409-2418.
60.
Phillips A.N, et al. Interruption of antiretroviral therapy and risk of
cardiovascular disease in persons with HIV-1 infection: exploratory
analyses from the SMART trial // Antiviral Therapy. – 2008. –
13(2). – p 177-187.
61.
Phillips A.N, et al. Viral load outcome of non-nucleoside reverse
transcriptase inhibitor regimens for 2203 mainly antiretroviral-
experienced patients // AIDS. – 2001. – 15(18). – p 2385-2395.
62.
Poggensee G, et al. Impact of transmission of drug-resistant HIV on
the course of infection and the treatment success: Data from the
German HIV-1 Seroconverter Study // HIV Medicineicine. – 2007.
– 8(8). – p 511-519.
63.
Post F.A, Holt S.G. Recent developments in HIV and the kidney //
Current Opinion in Infectious Diseases. – 2009. – 22(1). – p 43-48.
64.
Quinn T.C, et al. Viral load and heterosexual transmission of human
immunodeficiency virus type 1. Rakai Project Study Group // New
England Journal of Medicine. – 2000. – 342(13). – p 921-929.
65.
Ray M, et al. The effect of combined antiretroviral therapy on the
overall mortality of HIV-infected individuals // AIDS. –
2010. – 24(1). – p 123-137.
66.
Reekie J, et al. Relationship between current level of
immunodeficiency and non-acquired immunodeficiency syndrome-
defining malignancies // Cancer. – 2010. – 116(22). – p 5306-5315.
67.
Rodriguez B, et al. Predictive value of plasma HIV RNA level on
rate of CD4 T-cell decline in untreated HIV infection // JAMA. –
2006. – 296(12). – p 1498-1506.
68.
Robertson K.R, et al. No gender differences in the progression of
nervous system disease in HIV infection // Journal of Acquired
Immune Deficiency Syndromes. – 2004. – 36(3). – p 817-822.
69.
Robertson K.R, et al. Highly active antiretroviral therapy improves
neurocognitive functioning // Journal of Acquired Immune
Deficiency Syndromes. – 2004. – 36(1). – p 562-566.
70.
Sandy C.J, et al. Screening for cytomegalovirus retinitis in HIV-
positive and AIDS patients // QJM. – 1995. – 88(12). – p 899-903.
71.
Salzberger B, et al. German-Austrian recommendations for the
antiretroviral therapy of HIV-infection // European Journal of
Medical Research. – 2004. – 9(11). – p 491-504.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
87
72.
Schwartz E.J, et al. Highly active antiretroviral therapy and the
epidemic of HIV+ end-stage renal disease // Journal of the
American Society of Nephrology. – 2005. – 16(8). – p 2412-2420.
73.
Schmitt F.A, et al. Neuropsychological outcome of zidovudine
(AZT) treatment of patients with AIDS and AIDS-related complex
// New England Journal of Medicine. – 1988. – 319(24). – p 1573-
1578.
74.
Severe P, et al. Early versus standard antiretroviral therapy for HIV-
infected adults in Haiti // New England Journal of Medicine. –
2010. - 363(3). – p 257-265.
75.
Shaw G.M, et al. HTLV-III infection in brains of children and
adults with AIDS encephalopathy // Science. – 1985. – 227(4683). –
p 177-182.
76.
Siegfried N, Uthman O.A, Rutherford G.W. Optimal time for
initiation of antiretroviral therapy in asymptomatic, HIV-infected,
treatment-naive adults // Cochrane Database of Systematic Reviews.
– 2010. – (3).
77.
Smith C. Factors associated with specific causes of death amongst
HIV-positive individuals in the D:A:D Study // AIDS. – 2010. –
24(10). – p 1537-1548.
78.
Soliman E.Z, et al. Prevalence and prognostic significance of ECG
abnormalities in HIV-infected patients: results from the Strategies
for Management of Antiretroviral Therapy study. Journal of
Electrocardiology, 2011 November. – 44(6). – p 779-785.
79.
Sterne J.A, et al. Timing of initiation of antiretroviral therapy in
AIDS-free HIV-1-infected patients: a collaborative analysis of 18
HIV cohort studies // Lancet. – 2009. – 373(9672). – p 1352-1363.
80.
Stein J.H. Managing cardiovascular risk in patients with HIV
infection // Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes. –
2005. – 38(2). – p 115-123.
81.
Sterling T.R, et al. Improved outcomes with earlier initiation of
highly active antiretroviral therapy among human
immunodeficiency virus-infected patients who achieve durable
virologic suppression: longer follow-up of an observational cohort
study // Journal ofInfectious Diseases. – 2003. – 188(11). – p 1659-
1665.
82.
Thio C.L, et al. HIV-1, hepatitis B virus, and risk of liver-related
mortality in the Multicenter Cohort Study (MACS) // Lancet. –
2002. – 360(9349). – p 1921-1926.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
88
83.
Urbina A, Jones K. Crystal methamphetamine, its analogues, and
HIV infection: medical and psychiatric aspects of a new epidemic //
Clinical Infectious Diseases. – 2004. – 38(6). – p 890-899.
84.
Vercauteren J, et al. Transmission of drug-resistant HIV-1 is
stabilizing in Europe // Journal of Infectious Diseases. -
2009. – 200(10). – p 1503-1508.
85.
Vernazza P.L, et al. Potent antiretroviral treatment of HIV-infection
results in suppression of the seminal shedding of HIV / The Swiss
HIV Cohort Study // AIDS. – 2000. – 14(2). – p 117-121.
86.
Weinstock H.S, et al. The epidemiology of antiretroviral drug
resistance among drug-naive HIV-1- infected persons in 10 US
cities // Journal of Infectious Diseases. – 2004. – 189(12). – p 2174-
2180.
87.
Weber R, et al. Liver-related deaths in persons infected with the
human immunodeficiency virus: the D:A:D study // Archives of
Internal Medicine. – 2006. – 166(15). – p 1632-1641.
88.
Wheeler W.H, et al. Prevalence of transmitted drug resistance
associated mutations and HIV-1 subtypes in new HIV-1 diagnoses,
U.S. – 2006 // AIDS. – 2010. – (8). – p 1203-1212.
89.
Wilson I. B, et al. Quality of HIV care provided by nurse
practitioners, physician assistants, and physicians // Annals of
Internal Medicine. – 2005. – 143(10). – p 729-736.
90.
Wolfe D, Carrieri M.P, Shepard D. Treatment and care for injecting
drug users with HIV infection: a review of barriers and ways
forward // Lancet. – 2010. – 376(9738). – p 355-366.
Klinik protokol Az
ərbaycan Respublikas
ı S
əhiyy
ə Nazirliyinin
İctimai S
əhi
yy
ə v
ə
İslahatlar M
ərk
əzind
ə haz
ırlanm
ış
dı
r.
Document Outline - Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi
- kollegiyasının 21 iyun 2013-cü il tarixli
- 22 saylı qərarı ilə təsdiq edilmişdir
- BÖYÜKLƏR VƏ YENİYETMƏLƏRDƏ
- İİV/QİÇS-İN MÜAYİNƏ VƏ
- ANTİRETROVİRUS TERAPİYASI ÜZRƏ
- KLİNİK PROTOKOL
- Bakı - 2013
- 54.148
- Tövsiyələrin etibarlılıq səviyyəsi şkalası
- Fizikal müayinə
- Laborator və digər tədqiqatlar
- Cədvəl 3. Laborator tədqiqatlar (Əlavə 2) (C)
Dostları ilə paylaş: |