Azad İsa oğlu Qurbanov, Elçin Musa oğlu Məmmədov, Aygün Seyfəddin qızı Hüseynova

1.7.4 Naqilsiz şəbəkələr 
Adından məlum olduğu kimi bu tip şəbəkələrdə  ənənəvi 
şəbəkələrdən fərqli olaraq rabitə vasitələri olaraq kabel və 
telefon xəttlərindən istifadə olunmur. Onlar üç böyük qrupa 
bölünür: 
1.
 
Lokal şəbəkələr 
2.
 
Genişləndirilmiş şəbəkələr  
3.
 
Mobil şəbəkələr 
Lokal şəbəkələrdə informasiya 4 üsulla: 
•
 
infraqırmızı şüalanma  
•
 
lazer şüalanma  
•
 
kiçik spektrli radiorabitə  
•
 
yayılmış spektrli radiorabitə  
vasitəsilə ötürülür.  
İnfraqırmızı  şüalanma geniş spektrli tezliyə malik 
olduğundan informasiya ötürmə sürəti 10 Mbit/s qədər ola 
bilər. Aşağıdakı 4 növ infraqırmızı  şüalanma ilə  fəaliyyət 
göstərən şəbəkələr geniş yayılmışdır: 
1.
 
Birbaşa görünüş  şəbəkələri. Bu şəbəkələr adından 
məlum olduğu kimi, qəbul edici və ötürücü qurğular arasında 
birbaşa görünüşün olmasını tələb edir.  
2.
 
Paylanmış infraqırmızı  şüalanma  şəbəkələri. Bu tip 
şəbəkələrdə siqnal divar, döşəmə  və tavandan əks olunaraq 
qəbulediciyə çatır.  İnformasiyanın yayılma sürəti və effektiv 
yayılma sahəsi 30m
2
-lə məhdudlaşır. 
3.
 
Əks olunan infraqırmızı  şüalanma. Bu tip şəbəkələrdə 
optik transiver siqnalı müəyyən sahəyə göndərir və siqnal 
oradan tələb olunan kompüterə ünvanlanır. 
4.
 
Geniş sahəli optik şəbəkələr. Bu şəbəkələr geniş 
imkanlara malikdir və kabelli şəbəkələrdən heç də geridə 
qalmırlar. 
   
Lazer şüalanması əsasında yaradılan şəbəkələr birbaşa 
görünüşün olmasını tələb edir. 

---

 
74
  
Geniş spektrli radiorabitədə istifadəçi vericini və 
qəbuledicini müəyyən tezliyə kökləyir. Bu zaman 46500 m
2
 
sahəyə informasiya mübadiləsi etmək mümkün olur. Rabitə 
sürəti təqribən 4,8 M bit/s olur. 
Yayılmış spektrli radiorabitədə müəyyən tezliklər 
intervalında informasiya mübadiləsi baş verir. Qəbuledici 
adapter kompüteri sinxron olaraq bir tezlikdən digər tezliyə 
kökləyir. Sürət 250 K bit/s artıq olmur. Son vaxtlar açıq 3,2 km 
sahədə  və qapalı 129 m sahədə 2 M bit/s sürətlə informasiya 
mübadiləsi yaratmq mümkün olmuşdur. 
Genişləndirilmiş  şəbəkələrdə ayrı-ayrı binalarda 
yerləşən  lokal şəbəkələr arasında informasiya mübadiləsi  
rabitə  xətti olmayan körpülər vasitəsilə  həyata keçirilir. 
Məsələn, AIRLAN/Brige Plus körpüsü  aralarında  məsafə 5 
km olan iki  şəbəkə arasında rabitəni təmin edir. 
Mobil  şəbəkələr mobil rabitə vasitələri  əsasında 
fəaliyyət göstərir.