Azərbaycan döVLƏT İQTİsad univers

MÜNASİBƏTLƏRİ 
I
I
 
 
 
 
F
F
 
 
Ə
Ə
 
 
S
S
 
 
İ
İ
 
 
L
L
 
 
 
 
Б
Б
Е
Е
Й
Й
Н
Н
Я
Я
Л
Л
Х
Х
А
А
Л
Л
Г
Г
М
М
А
А
Л
Л
И
И
Й
Й
Й
Й
Я
Я
М
М
Ц
Ц
Н
Н
А
А
С
С
И
И
Б
Б
Я
Я
Т
Т
Л
Л
Я
Я
Р
Р
И
И
В
В
Я
Я
В
В
А
А
Л
Л
Й
Й
У
У
Т
Т
А
А
С
С
И
И
С
С
Т
Т
Е
Е
М
М
И
И 
1
1
.
.
1
1
.
.
 
 
V
V
a
a
l
l
y
y
u
u
t
t
a
a
m
m
ü
ü
n
n
a
a
s
s
i
i
b
b
ə
ə
t
t
l
l
ə
ə
r
r
i
i
v
v
ə
ə
v
v
a
a
l
l
y
y
u
u
t
t
a
a
 
 
s
s
i
i
s
s
t
t
e
e
m
m
i
i
h
h
a
a
q
q
q
q
ı
ı
n
n
d
d
a
a
a
a
n
n
l
l
a
a
y
y
ı
ı
ş
ş
 
 
Beynəлхalq valyula münasibətlərinin inkişafı səbəblə-
rinə aşağıdakıları aid etmяk olar: 
-Məhsuldar гüvvələrin inkişafı; 
- Дünya bazaрынын yaranması;
- beynəlxalq əmək bölgüsünün dərinləşməsi;
- təsяrrüfat яlaqələrinin beynяlmiлялляşməsi. 
В
В
А
А
Л
Л
Й
Й
У
У
Т
Т
А
А
С
С
И
И
С
С
Т
Т
Е
Е
М
М
И
И
М
М
и
и
л
л
л
л
и
и
;
;
р
р
е
е
э
э
и
и
о
о
н
н
а
а
л
л
;
;
д
д
ц
ц
н
н
й
й
а
а
.
.
 
 
Tarixən əvvəlcə мilli valyuta sistemi meydana gəlmiş-
dir. Bu sistem ölkədя təkraristehsal prosesi ücün zəruri olan 
valyuta .resurslaрынын yaradılması və isтиfadəsinя, beynəlxalq 
tədiyйə dövriyyəsinə xidmət edir. 
Milli valyuta sistemi ölkənin pul sisteminin tərkib his-
səsidir. Bununla belə, o nisbi müstəqildir və milli sərhədlər-
dən kənara çıxır. Onun xüsusiyyətləri ölkяnin iqtisadiyyatы-
нın və xarici iqtisadi əlaqələrinin inkişaf səviyyəsi ilə müəy-
yən oлунur. Milli valyuta sisteminin quruluş prinsipləri öl-
kənin qanunvericiliyi ilə təsbit edilir. 
Milli valyuta sistemi dünya valyuta sisteмilə ayrılmaz 
surяtdə əlaqədardır. Dünya valyuta sistemi beynəлхalq val-

---

39
yuta münasibəтlяrinin təşkili foрмası olub, beynəlxalq təsər-
rüfatın инкишафындан иряли эялир вя дювлятлярарасы разылашмалар-
ла тянзимлянир.
Еhtiyat valyuta statusunu əldə etmяyin obyektiv ilkin 
yollаrы aşağıdakılardır: 
- ölkənin istehsalda, mal və kapital ixracında, qızıl-valyu-
ta еhтийyaтlaрыnda dünyada apaрыcı mövqeyə malik olması; 
- inkişaf etmiş kredit-baнk sisteminə (hяmçinin xaric-
də) malik olması; 
- təşkil edilmiş və tutumlu bоrc kapitalı formasına ma-
lik oлмası; 
- valyuta əməliyyatlaрыныn liberallaşdıрыlması. 
Beynялхalq hesablaşma vahidlərinя aşağıdakılar aid 
edilir: 
1. SDR (borc almaq üçün xüsusi hüquq). 
2. AVRO (Avropa valyuta vahidi). SDR BVF-da, (bey-
нəлхalq nаьdsыz hesablaşmalar) AVRO isə Avropa İqtisadi 
Birliyinin Avropa əməkdaşlığı Fondunda hesablaşmalar 
üçün istifadə olunur. Bu beynəлхalq aktivlərin şərti dəyяri 
valyuta sяbяtinə daxil olan valyutalaрыn dəyəri və məzənnяsi-
nin dяyişməsinin orta çəkili kəmiyyяti bazasынda hesablanır. 
Beynяlxalq valyuta likvidi valyuta sisteminin elemen-
tidir. Valyuta likvidinə aşağıdakılar daxildir: 
- qızıl-valyuta ehtiyatlaры; 
- BVF ehtiyat kreditləri; , 
- SDR vя AVRO ilя hesablar.