Azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti unec X. H. Kazımlı, Q. S. Bayramov, B. C. Sadıqov

21.4. 
İqtisadi renta, faiz və kapitallaşdırma 
 
İqtisadi renta konsepsiyası amil bazarlarının necə işlədiklərini izah 
etm
əyə iman verir. Amil bazarında iqtisadi renta — istehsal amilinin faktiki 
öd
ənişi ilə, bu amilin istifadəsindən alınması mümkün olan cüzi məbləğ 
arasındakı fərqdir. Qrafik 22.10. şəklində iqtisadi renta konsepsiyası rəqabətli 
əmək bazarına tətbiq edilmişdir. Əməyin tarazlıq qiyməti W*, onun tarazlı 
k
əmiyyəti isə L*-dir. 
Əmək təklifi əyrisi eyni zamanda orta xərclər əyrisidir və o müsbət 
meyllidir. Əməyə olan tələb əyrisi eyni zamanda son məhsuldan alman son 
m
ədaxil əyrisidir və o, mənfi meylə malikdir. Təklif əyrisi, hər mümkün əmək 
haqqı dərəcəsi əvəzində nə qədər əməyin təklif olunacağını göstərir. O, 
h
əmçinin L* vahid əməyin məşğul olması üçün minimum xərclərin nə qədər 
olduğunu göstərir. Həmin minimum xərclər OBAL*-in sahəsinə bərabərdir. 
425 

---

 
 
Qrafik 21.10. İqtisadi renta 
 
T
əkmil rəqabətli bazarlarda bütün fəhlələrə W* dərəcəsi ilə eyni 
m
əbləğdə əmək haqqı ödəyirlər. Məhz bu stavka axırıncı və ya “son” fəhləni 
tutmaq üçün z
əruridir. Bütün “sonuncuyaqədər” işçilər isə renta alırlar. Əmək 
haqqına çəkilən ümumi xərclər OW*AL*-in sahəsinə bərabərdir. Ona görə də 
işçilər tərəfindən alınan iqtisadi renta BW *A-nın sahəsi kimi hesablanır. Fəhlə 
üçün iqtisadi renta iş qüvvəsi satıcısının əlavəsinə oxşayır. İstehsalçının 
əlavəsinə (2 - ci bölmə) analoji olaraq onu bəzən “amil əlavəsi” adlandırırlar. 
Qeyd ed
ək ki, istehsal amilunun təklif əyrisi mütləq elaktik olarsa, 
iqtisadi renta sıfra bərabər olar. Renta təklifin bu və ya digər dərəcədə qeyri-
elastik olduğu təqdirdə meydana gəlir. Təklif tamamilə qeyri-elastik olarsa 
istehsal amilunun bütün öd
əmələri xalis iqtisadi renta olar. Çünki, hansı 
qiym
ətin ödənilməsindən asılı olmayaraq amilun təklifi dəyişməz qalır. 
M
əsələn, torpağın təklifi tamamilə qeyri - elastikdir.