Azərbaycan Dövlət



Yüklə 4,71 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/21
tarix24.04.2020
ölçüsü4,71 Mb.
#30961
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
mulki az03032016


1 – pencək;  
2 –kapuşon; 
3 – boğaz qaytanı; 
4 – əlin baş barmağı üçün halqa
5 – ara qaytanı;     
6 – çanta; 
7 – şalvar;  
                                                  
8 – çəkmələr; 
                                                  
9 – qaytanlar;  
                                                      
10 – bərkidicilər;  
                                                      
11 – əlcəklər. 
ə
 istifadə olunur - “yürüş”, “hazır” və “döyü
rkidilir. Paketin üzlüyünün daxili 
edilir. Paket əleyhqazlar 
ayaqqabıları  onların  səthinə  zəhərləyici 
ri,  radioaktiv  toz  düşməsindən, 
  etmək  üçün  nəzərdə 
süzücü növləri olur. 
paltarlarında  qalmaq  müddəti 
  ayaqqabılarını  onların 
liklərin törədicilərindən, 
ş
dur.  
rdə tutulub. Zəhərləyici, 
sirinə məruz qaldıqda  L-1 
bilər.  
çorabları ilə birlikdə hazırlanmış 
ş
lemaltından  və  daşımaq 
daha hündürboy insanlar üçün hazırlanır. 
kostyumu L-1:  
ı üçün halqa; 
“döyüş”.  

“Yürüş”  vəziyyətində  kostyum  çantadaqatlanmı
daşınılır. 
“Hazır” vəziyyətində kostyum 
 “Mühafizə  paltarını  geyin,  Qazlar”  komandası  il
“Döyüş” vəziyyətinə kecirilir. 
Bunun üçün kostyum çantadan çıxarılaraq, yer
ə
lyhqazla birlikdə geyilir.  
 
Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK).
 
Ümumqoşun  mühafizə  komplekti  (OZK)
(RM), zəhərləyici maddələrdən (
tutulmuşdur . Ümumqoşun mühafiz
etmək üçün nəzərdə tutulub.   
                                                                       
                                                                      
                                                                   
 
Mühafizə plaşı dörd ölçüdə hazırlanır:
- birinci - boyu 166 sm. olan insanlar üçün; 
- ikinci - boyu 166 sm.-dən 172 sm.
- üçüngü - boyu 172 sm.-dən 178 sm.
- birinci - boyu 178 sm.-dən 184 sm.
 
Mühafizə corabları üç ölçüdə
- birinci- 40 ölçüdə olan ayaqqabı üçün;
- ikinci - 42 ölçüyə kimi olan ayaqqabı üçün;
- üçüncü- 43 ölçüyə kimi olan v
    
Şə
raitdən  asılı  olaraq  mühafiz
edilə bilər. 
Kimyəvi  hücum  zamanı,  bioloji  aerozolların  istifad
partlayışı buludundan düşməsi zamanı mühafiz
Uzun  müddət  zəhərlənmiş 
etmək olar. 
Zəhərləyici  maddələrlə  (ZM
ümumqoşun  mühafizə  komplekti  (OZK)
olar. 
kostyum  çantadaqatlanmış  vəziyyətdə  sol  çiyind
kostyum ələyhqazsız geyilir. 
paltarını  geyin,  Qazlar”  komandası  ilə  kostyum  zə
 
Bunun üçün kostyum çantadan çıxarılaraq, yerə sərilir və müəyyə
komplekti (OZK). 
komplekti  (OZK)
 
insanın  dəri  səthini  radioaktiv
n (ZM),  bakterial vasitələrdən (BV) qorumaq 
un mühafizə komplekti (OZK)
 
müəyyən müdd
   
    1 – mühafizə plaşı; 
    2 – dartıcı;       
    3–kürəyim halğası; 
    4, 7 – geydirilən çərkiv
    5 – əlin baş barmağı üçün halqa;;
    6, 10 – bərçidicilər;                  
    8 – mərkəzi tutacaq; 
    9 – qaytan; 
   11 – plaşın tutacaqları; 
   12 – plaşın çexolu;                                                                       
   13 – corablar və əlcəkl
   14 – mühafizə corabları; 
                                                   15 – mühafizə əlcəklə
                                                                       16 – istiləşdirici manjetl
                                                                       17- əlcəklər (qış üçün).  
hazırlanır: 
boyu 166 sm. olan insanlar üçün;  
n 172 sm.-dək olan insanlar üçün; 
n 178 sm.-dək olan insanlar üçün; 
n 184 sm.-dək və daha hündür boyu olan insanlar üçün.
ə
 hazırlanır: 
olan ayaqqabı üçün; 
kimi olan ayaqqabı üçün; 
kimi olan və daha böyük ayaqqabılar üçün. 
mühafizə  plaşı  və  bütün  komplekt  müxtəlif  variantlarda  istifad
vi  hücum  zamanı,  bioloji  aerozolların  istifadəsi  və  radioaktiv  madd
si zamanı mühafizə plaşı örtük kimi istif
ş
  ərazidə  fəaliyyət  zamanı  mühafizə  pla
ZM),    bakterial  vasitələrlə  (BV)  və 
komplekti  (OZK)    kombinizon  formasında  gey
sol  çiyindən  asılaraq 
ə
hərlənməmiş  ərazidə 
ə
n edilmiş ardıcıllıqla 
radioaktiv  maddələrdən 
n (BV) qorumaq üçün nəzərdə 
n müddət ərzində istifadə 
rkivələr; 
ğ
ı üçün halqa;; 
r;                   
zi tutacaq;  
ın tutacaqları;  
ın çexolu;                                                                       
klər üçün şexol;                                                                       
corabları;  
ə
ri (yay üçün); 
dirici manjetlər;  
 üçün).   
daha hündür boyu olan insanlar üçün. 
lif  variantlarda  istifadə 
radioaktiv  maddələrin  nüvə 
ı örtük kimi istifadə edilə bilər. 
plaşını  geyərək  istifadə 
  güclü  toz  şəraitində 
geyərək  istifadə  etmək 

Ümumqoşun  mühafizə  komplekti  (OZK)
 
üç  vəziyyətdə  istifadə  olunur  -  “yürüş”, 
“hazır” və “döyüş”.  
 
ZFO-58 markalı süzücü mühafizə paltarı komplekti (dəsti). 
 
Dərini  mühafizə  edən  süzücü  vasitələrə  ZFO-58  markalı  süzücü  mühafizə  paltarı 
komplekti  (dəsti)  aiddir.  Bu  paltar  dəsti:  xüsusi  biçimli  və  xüsusi  kimyəvi  maddə-  pasta 
məhlulu hopdurulmuş parça kombinezondan, habelə kişi alt paltarında (tuman və köynək), 
parça  şlemaltlıqdan,  iki  cüt  portyankadan  (ayağa  sarınan  parça  zolaqları)  ibarətdir  ki, 
bunlardan  bir  cütünə  də  kombinezona  hopdurulmuş  pasta  hopdurulur.  Hopdurucu  pasta 
məhlulu  ya  zəhərləyici  maddə  buxarlarını  tutub  saxlayan  (adsorbsiya  tipli),  ya  da  bu 
buxarları  neytrallaşdıran  (hemosorbiya  tipli)  kimyəvi  maddələrdən  ibarətdir.  Alt  paltarlar, 
ş
lemaltlıq  və  hopdurulmamış  bir  cüt  portyanka  insanın  bədəninə  kombinezonun 
sürtünməsinin və kombinezona hopdurulmuş  məhlunun dərini qıcıqlandırmasının qarşısını 
almaq üçündür. 
Radioaktiv tozdan mühafizə olunmaq üçün əhali adi paltarları uyğunlaşdıra bilər. 
Belə paltarların hermetikliyini təmin etmək üçün onlara əlavə hissələr: sinəbənd, başlıq, 
ş
alvarın  yanda  düymələnən  yerlərinə  xiştəklər  tikmək  lazımdır.  RM-dən  mühafizə  üçün 
həmçinin dəri səthini qoruyan əlaltı vasitələrdən istifadə oluna bilər. 
Süzücü materialdan tikilən mühafizə paltarı ya həmişə, ya da vaxtaşırı istifadə üçündür. 
Belə  paltarlar  adi  parçadan  tikilib  xüsusi  kimyəvi  məhlul  hopdurulmuş  geyimlərdən 
ibarətdir.  Özünün  sanitariya-gigiyenik  xassələrinə  görə  belə  paltarlar  hər  gün  geyinmək 
üçün yararlıdır. 
 
3-cü sual. Təsərrufat obyektlərinin işçilərinin və onların ailə üzvlərinin fövqəladə 
hallarda təxliyə edilməsi. 
 
Köçürmə  (təxliyə)  -  adamların  həyatı  və  fəaliyyəti  üçün  təhlükə  yaranan  rayonlardan 
ə
halinin mütəşəkkil surətdə çıxarılıb təhlükəsiz rayonlarda (zonalarda) yerləşdirilməsi üzrə 
tədbirlər kompleksidir.  
Köçürmə  tədbirləri  əvvəlcədən  planlaşdırılmalı  və  fövqəladə  hallar  ehtimal  olunan 
rayonlarda  sülh  və  müharibə  dövrlərində  adamların  həyatı  və  sağlamlığı  üçün  təhlükə 
yaranarkən qısa müddətdə ya qabaqcadan, ya da zədələyici amillər əhaliyə bilavasitə təsir 
göstərərkən dərhal yerinə yetirilməlidir.  
Köçürmə  tədbirləri  düşmən  tərəfindən  müasir  adi  silahlar  və  kütləvi  qırğın  vasitələri 
tətbiq  edilməsi,  həmçinin təbii  fəlakətlər,  güclü istehsalat qəzaları baş  verməsi  ehtimalları 
nəzərə  alınmaqla  çoxvariantlı  planlaşdırılmalı,  yaranmış  vəziyyətdən  asılı  olaraq  köçürmə 
işlərinin 
müxtəlif 
variantlarda 
yerinə 
yetirilməsi nəzərdə tutulmalıdır.  
Köçürmə  tədbirlərinin  planlaşdırılması  və 
həyata  keçirilməsi  tələb  olunan  təhlükəli 
rayonlara  aşağıdakılar  aid  edilir;  düşmən 
basqını  gözlənilən  dərəcəli  şəhərlərin  və 
ə
lahiddə  obyektlərin  ətrafında  ehtimal  olunan 
güclü  dağıntılar  zonası;  şəhərlərin,  yaşayış 
məntəqələrinin və xalq təsərrüfatı obyektlərinin 
həndəvərində  yarana  biləcək  radioaktiv  və  ya 
kimyəvi  zəhərlənmə  zonaları;  ehtimal  olunan 
təbii  fəlakət,  güclü  istehsalat  qəzası  rayonları 
və fəlakətli daşqın zonaları; silahlı münaqişələr vaxtı hərbi əməliyyatlar aparılan sərhədyanı 
rayonlar və cəbhəətrafı zolaqlar.  

 
Təhlükəsiz zona
 - düşmən basqını gözlənilən dərəcəli şəhərlərin və əlahiddə obyektlərin 
ə
trafında  ehtimal  olunan  dağıntı  zonalarından  və  digər  təhlükəli  rayonlardan  kənarda 
ə
halinin qəbul edilməsi, yerləşdirilməsi və yaşaması üçün yararlı olan ərazidir.  
Ə
halinin köçürülməsi istehsalat - ərazi prinsipi üzrə təşkil edilir.
  
İ
stehsalat prinsipi
 - fəhlələrin, qulluqçuların, digər işçilərin və onların ailə üzvlərinin, ali 
və  orta  ixtisas  məktəbləri  tələblərinin,  texniki  peşə  məktəbi  şagirdlərinin  obyektlər  üzrə 
təhlükəli rayonlardan çıxarılıb təhlükəsiz zonada yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. 
Belə  hallarda,  təhlükəli  rayonlarda  fəaliyyətini  davam  etdirən  obyektlərin  işçiləri 
təhlükəsiz rayonlara çıxarılıb yerləşdiriləndən sonra növbələr üzrə mütəşəkkil olaraq öz iş 
yerlərinə gətirilir və iş növbəsindən sonra yenidən köçürüldüyü rayona aparılırlar. 
Qalan əhali isə ərazi prinsipi üzrə
 - yaşayış yerlərindən köçürülür.  
Yaranmış vəziyyətdən asılı olaraq əhali: 
- bütünlüklə (ümumi köçürmə); 
- yaxud qismən köçürülə bilər. 
 Ümumi  köçürmə  hallarında,  səfərbərlik  vəsiqəsi  olan  şəxslərdən  (onlar  Dövlət 
səfərbərlik və hərbi xidmətə çağırış İdarələrinə getməlidirlər), eləcə də köçürülməsi qeyri-
mümkün  sayılan  xəstələrdən  və  onlara  xidmət  edən  tibbi  heyətdən  başqa  bütün  əhali 
köçürülür.  
Qismən  köçürmə  zamanı  isə  əmək  qabiliyyəti  olmayan,  habelə  istehsalat  və  xidmət 
sahələrində işləməyən əhali köçürülür.  
Ə
halini  köçürməyin  əsas  üsulu
  kombinasiyalı  üsuldur,  bu  zaman  adamların  əksəriyyəti 
piyada,  bir  qismi  isə  əldə  olan  bütün  nəqliyyat  vasitələrində  təhlükəli  zonadan  dərhal 
çıxarılır.  
Hərbi  dövrdə  dərəcəli  şəhərlərdən,  onların  rayonlarından  və  xalq  təsərrüfatı 
obyektlərindən  köçürülən  əhalinin  yerləşdiriləcəyi  təhlükəsiz  rayonlar  və  ya  yaşayış 
məntəqələri əvvəlcədən təyin edilir.  
Bu  zaman  köçürülən  ərazidə  işini  davam  etdirəcək  obyektlərin  fəhlə  və  qulluqçuların, 
həmçinin zədələnmə ocaqlarında xilasetmə və digər təxirəsalınmaz işlərin aparılması üçün 
qüvvə  və  vasitə  qruplarını,  mümkün  qədər  yaxın  yaşayış  məntəqələrində  yerləşdirmək 
nəzərdə tutulmalıdır.  
Köçürülən  əhali  yerləşdiriləcək  rayonlar  və  oraya  gedən  marşrutlar  Azərbaycan 
Respublikası  FHN  müvafiq  orqanları  tərəfindən  bu  şəhərin  (rayonların)  icra  hakimiyyəti 
başçıları  ilə  birlikdə  dəqiqləşdirilir  və  hərbi  komandanlıq  orqanları  ilə  əvvəlcədən 
razılaşdırılır.  
Köçürüləcək  xalq  təsərrüfatı  obyektlərinin  və  digər  təşkilatların  bu  yaşayış 
məntəqələrində  yerləşdirilməsi  məsələsi  rəsmiləşdiriləndən  sonra,  əhalinin  qəbul  edəcək 
şə
hər və rayonların icra hakimiyyəti orqanları həmin obyekt və təşkilatlara lazımi qaydada 
tərtib  edilmiş  məskunlaşma  orderləri  verir  və  əhalinin  həyat  təminatı  məsələlərini  həll 
edirlər.  
Kimyəvi təhlükəli obyektlərdə qəza baş verərkən, eləcə də ərazidə radioaktiv zəhərlənmə 
(çirklənmə)  olarkən  köçürmə  işləri  adətən  iki  mərhələdə  yerinə  yetirilir:  əhali  əvvəlcə 
zədələyici  amillərin  təsir  zonasının  hüdudlarına  çıxarılır  sonra  isə  təhlükəsiz  rayonlardakı 
yerləşdirmə  məntəqələrinə  aparılır.  Bu  dövrdə  həmçinin  radiasiyadan  və  kimyəvi 
zəhərlənmədən mühafizə tədbirləri də görülür.  
Köçürülən  əhalinin  qeydiyyatı  üçün  əsas  sənədlər  –  şəxsiyyəti  təsdiq  edən  pasport 
(vəsiqə) və iş yaxud yaşayış yerində tərtib olunmuş köçürülənlərin siyahısından ibarətdir.  
Şə
hərlərdən,  rayonlardan  və  ayrı-ayrı  yaşayış  məntəqələrindən  əhalinin  köçürülməsi 
barədə qərarları aşağıda göstərilən vəzifəli şəxslər qəbul edirlər:  

-  müharibə  dövründə  -  Müdafiə  Nazirinin,  yaxud  müvafiq  ərazi  icra  hakimiyyəti 
başçısının təklifi üzrə - Azərbaycan Respublikasının Prezidenti və ya Baş Naziri;  
- sülh dövründə - ərazisində fövqəladə hallar yaranmış şəhərin (rayonun) icra hakimiyyəti 
başçısı.  Bu  barədə  dərhal  Azərbaycan  Respublikasının  Prezidentinə  və  Baş  Nazirinə 
məlumat verir.  
Silahlı  münaqişələr  vaxtı  hərbi  əməliyyatlar  aparılan  sərhədyanı  rayonlardan  və 
cəbhəətrafı  zolaqlardan  əhalinin  köçürülməsi  hərbi  komandanlığın  və  icra  hakimiyyəti 
başçısında birgə qərarı ilə həyata keçirilir. Bu barədə onlar - tabeliyi üzrə yuxarı idarəetmə 
orqanlarına dərhal məlumat verirlər.  
Köçürmə tədbirlərin planlaşdırması və təşkili.  
Köçürmə (qəbul etmə) tədbirlərinin planlaşdırılması, təşkili və həyata keçirilməsinə görə 
ə
razi və sahə idarəetmə orqanlarının rəhbərləri məsuliyyət daşıyırlar.  
Mülki müdafiə qərargahları, fövqəladə hallar üzrə komissiyalar köçürmə barədə müvafiq 
rəhbərlik tərəfindən qəbul edilmiş qərarların yerinə yetirilməsi üçün məsuliyyət daşıyırlar.  
Mülki müdafiə xidmətlərinə və digər orqanla və onların təyinatına uyğun olaraq köçürmə 
tədbirlərinin təminatı həvalə edilir.  
Təhlükəli  dövrdə  respublikada  köçürmə  işlərinə  Azərbaycan  Respublikası  nazirlər 
Kabinetinin fövqəladə Hallar üzrə Komissiyası ümumi rəhbərlik edir.  
 
Mövzuya aid yoxlama suallar: 
 
1. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas prinsipləri hansılardır? 
2. Fövqəlada hallarda əhalinin mühafizəsinin əsas üsulları hansılardır? 
3. Təbii fəlakətlər, texnogrn qəzalar və faciələr zamanı əhalinin və istehsalat 
obyektlərinin işçilərinin davranış qaydaları necədir? 
4. Mühafizə qurğularının təsnifatını necədir? 
5. Hansı xassələrinə görə mühafizə qurğuları xarakterizə edilirlər? 
6. Radiasiya əleyhinə daldalanacaqların xarakteristikaları hansılardır? 
7. Sadə daldalanacaqlar hansılardır və onlar necə hazırlanırlar? 
8. Filt-ventilyasiya qurğuları nə üçündür? 
9. Filt-ventilyasiya qurğularına hansı avadanlıq daxildir? 
10. “Təxliyə” nədir? 
11.  Əhalinin müxtəlif ərazilərdə yerləşdirilməsi nədir? 
12. Fərdi mühafizə vasitələri hansı xassələri vardır? 
13. Fərdi mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 
14. Dəri səthinin mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 
15. Fərdi tibbi mühafizə vasitələrinə nələr daxildir? 
16. QP-5 və QP-7 əleyhqazlarım şlem-maskaları necə seçilir? 
17. Yüngül mühafizə kostyumu L-1 nə üçündür? 
18. Yüngül mühafizə kostyumu L-1 neçə ölçüdə hazırlanır? 
19. Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) nə üçündür? 
20. Ümumqoşun mühafizə komplekti (OZK) neçə ölçüdə hazırlanır? 
21. Təxliyə komissiyasının əsas vəzifələri hansılardır? 
22. Təxliyə olunan şəxs özü ilə nə götürməlidir? 
23. Toplanış-təxliyə məntəqəsində hansı kolonlar yaradılırlar? 
24. Piyada kolonlar nəçə nəfərdən ibarət olur? 
 
Mülki müdafiə fənninin müəllimi                             Neymət Lətifov
 
 
 

 
 
 
 
Azərbaycan Dövlə
İ
qtisad Universitetinin 
tələbələri ilə keçirilə
Mülki müdafiə dərsinin 
konspekti 
 
 
 
Mövzu  5: “Fövqəlada hallarda iqtisad 
obyektlərinin işinin dayanıqlığı” 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

                                                                                         “Təsdiq edirəm” 
                                                                                    Mülki müdafiə  
                                                                                    kafedrasının  müdiri   
                                                                                    ___________   Elçin Əliyev 
 
                                                                                    “___”  mart 2015-ci il 
 
 
Azərbaycan Dövləİqtisad Universitetinin 
t\ələbələri ilə keçirilən Mülki müdafiə dərsinin 
konspekti 
 
              Mövzu  5: “Fövqəlada hallarda iqtisad obyektlərin işinin        
                            dayanıqlığı” 
 
Keçirmə vaxtı:        2   saat 
       
Keçirmə üsulu:       Mühazirə 
 
Keçirmə yeri:          auditoriya 
 
Dərsin məqsədi:  Tələbələrə obyektlərin işinin dayanıqlığı (sabitliyi) haqqında   
                            anlayışı, fövqəladə vəziyyət şəraitində işin dayanıqlığınin əsasları, 
                            mahiyyəti, yüksəltmə yolları və üsulları barədə məlumatların    
                            çatdırıması. 
                       
Dərsin sualları: 1. Fövqəladə vəziyyət şəraitində obyektlərdə işin dayanıqlığınin    
                           əsasları və mahiyyəti. 
                           2. Dayanıqlığın artırılması məqsədi ilə mülki müdafiə mühəndis-    
                           texniki tədbirlərinin təyinatı və tətbiq olunması. 
                           3. Fövqəladə hallarda obyektlərin işinin dayanıqlığınin yüksəltmə    
                           yolları və üsulları 
 
Ə
dəbiyyat :      -  Azərbaycan Respublikasının “Mülki müdafiə  haqqında” Qanunu; 
                          -  “Mülki müdafiənin təmin edilməsi barədə”  Azərbaycan         
                          Respublikası Nazirlər Kabinetinin 25 sentyabr 1998-ci il tarixli, 193           
                          nömrəli Qərarı; 
                          - H.Ocaqov  -  “Mülki Müdafiə”  
                          -  Fövqəladə hadisələr zamanı necə davranmalı;                                                                          
                          -  Fövqəladə  Hallar Nazirliyinin qəzetləri. 
 
I .Giriş hissə - 5 dəq. 
 
T\ələbələrin dərsə hazırlığını yoxlayıram.  
Dərsin mövzusunu, məqsədini, sualları çatdırıram. 
 
II. Əsas hissə - 80 dəq. 
 
 
 

1-ci sual. Fövqəladə vəziyyəşəraitində obyektlərdə işin dayanıqlığınin əsasları və 
mahiyyəti - 25 dəq. 
 
Dinc və ya müharibə dövründə mümkün olan ziyan və itkilərin həcminin maksimum 
azaldılması məqsədilə təsərrüfat obyektlərində işin dayanıqlığınin təmin edilməsi ölkənin 
iqtisadiyyatı  ilə  əlaqədər  vacib  məsələdir.  Bu  həmçinin  mülki  müdafiənin  qarşısında 
duran əsas vəzifələrdən biri sayılır. Respublikamızın ərazisindəki hər bir obyekt, müxtəlif 
kortəbii hadisələrin, o cümlədən də bunlardan ən fəlakətlisi olan zəlzələnin təsir dairəsinə 
düşə  bilər.  Ölkəmizin  ümumən  hər  yeri  8  baladək,  ərazinin  dörddə  biri  qədəri  də  9 
baladək  zəlzələ  ehtimallı  sahələr  sayılır.  9  ballıq  zonada  əhalinin  20%-i,  sel  təhlükəli 
rayonlarda isə 5%-dən çoxu yaşayır.  
Bütün  bunların  nəticəsində  yarana  biləcək  dinc  və  müharibə  dövrlərindəki  fövqəladə 
hadisələr zamanı təsərrüfat obyektlərinin zədələnmə dərəcəsi nəinki onların hansı gücdə 
kortəbii hadisə rayonunda yerləşdiyindən, həm də bu obyektlərin müdafiəyə hazırlaşması 
dərəcəsindən asılı olacaq. Bu hazırlığın əsasını isə obyektlərin binalarının və qurğularının 
fiziki  davamlığı  da  daxil  olmaqla,  işin  sabitliyini  artırmaq  üçün  görülən  tədbirlər  təşkil 
edir.  Belə tədbirlər  görülmüş  obyektlər,  nisbətən  az  zədə  alacaq,  fəhlə  və  qulluqçuların 
müdafiəsi etibarlı olacaq, obyekt daha qısa müddətdə yenidən iş fəaliyyətini bərps edib,  
məhsulların istehsalına başlayacaq. 
Fövqəladə hadisələr zamanı obyektdə işin sabitliyi nə deməkdir və onun yüksəldilməsi 
nədən ibarətdir?  
Obyektdə işin dayanıqlığı – obyektin qəzalara, kortəbii hadisələrə və müasir silahların 
zədələyici  təsirinə  davam  gətirməsi,  bunların  təsiri  şəraitində  belə,  planda  nəzərdə 
tutulmuş  həcmdə  məhsul  buraxması,  mühəndis-texniki  avadanlığı  zəif,  yaxud,  orta 
dərəcədə zədələndikdə istehsalın mümkün qədər tez bərpa olunması qabiliyyətinə deyilir. 
Maddi  vəsaitlər  istehsal  edilməyən  obyektlərin  (nəqliyyat,  rabitə,  səhiyyə,  tədris 
müəssisələri  və  s.)  işinin  dayanıqlığı  dedikdə,  onların  fövqəladə  hadisələr  zamanı  öz 
funksiyaların yerinə yetirməsi bacarığı nəzərdə tutulur. İşin sabitliyinin yüksəldilməsi isə, 
obyektlərin  məhz  bu  qabiliyyətinin  və  imkanların  artırılıb  müvafiq  normativ  sənədlərin 
tələbləri  səviyyəsinə  çatdırılmasından  ibarətdir.  İşin  dayanaqlığının  artırılması  üçün 
obyektlərdə hələ əvvəlcədən mühəndis-texniki texnoloci və təşkilati tədbirlər kompleksi 
işlənib hazırlanır və vaxtında həyata keçirilir.  
Belə tədbirlərin görülməsində əsas konkret məqsədlər aşağıdakılardır:  
- İstehsalat qəzalarının qarşısını almaq; 
- qəzalar, təbii fəlakətlər vaxtı, habelə müasir silahların təsiri nəticəsində baş verə biləcək 
itki və zərəri azaltmaq; 
- fəlakətlərin, qəzaların, eləcə də düşmən hücumu nəticələrinin tez aradan qaldırılmasına 
şə
rait yaratmaq; 
- pozulmuş istehsal prosesinin qısa müddətdə bərpa olunması imkanını əldə etmək; 
- ekstremal şəraitdə işçilərin, onların ailə üzvlərinin normal həyat şəraitini təmin etmək.  
Fövqəladə  hadisələr  zamanı  istehsal  obyektlərində  və  sahələrində  işin  dayanıqlığının 
artırılması çox olduğu qədər, həm də geniş sahəli və mürəkkəb bir problemdir. 
Burada: 
- istehsalatların ərazidə düzgün yerləşdirilməsi; 
- əvəzedici istehsalat və müəssisələrin yaradılması; 
- etibarlı maddi-texniki təchizatın, nəqliyyat əlaqələrinin təmin olunması; 
-  əlavə  yanacaq  növünə,  digər  xammal  və  texnologiyalara  keçmək  üçün  hazırlıq 
tədbirlərinin görülməsi; 
- işçilərin müdafiə edilməsi; 

- fövqəladə hadisələrin nəticələrinin aradan qaldırılması. 
Bunların  bir  qisminin  hələ  obyektlərin  layihələşdirilməsi  və  tikilməsi  vaxtı, 
digərlərinin  isə  sonradan  yerinə  yetirilməsi  nəzərdə  tutulur.  Bütün  bu  tədbirlər 
səlahiyyətli  orqanlar  tərəfindən  təsdiq  edilmiş  normativ  sənədlərə  uyğun  olaraq  icra 
edilir.  
 
Yüklə 4,71 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin