Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti Fakültə: Tikinti-iqtisad Kafedra: Biznesin iqtisadiyyatı və menecment

8.2. İnformasiyanın açıqlanması sistemində illik hesabat və onun mahiyyəti. İnternet vasitəsilə informasiyanın açıqlanması

İllik hesabat-informasiyanın açıqlanmasının real alətidir. Əsasnaməyə müvafiq olaraq, illik hesabata bir sıra tələblər qoyulur. Bu yeganə normativ aktdır ki, burada informasiyanın nəşri üzrə tələblər əks olunur.

İllik hesabat aşağıdakı əsas bölmələri əks etdirir:

• 
  DŞ-nın sədrinin və ya şirkətin prezidentinin səhm­darlara müraciəti;
  
• 
  şirkət haqqında məlumat (lisenziyalar, şirkətin sahib olduqları haqqında məlumatlar);
  
• 
  marketinq və satış;
  
• 
  şirkətin rəhbərliyi tərəfindən maliyyə vəziyyəti və təsərrüffat fəaliyyətinin yekun nəticələrinin təhlili (maliyyə he­sabatına izah);
  
• 
  yoxlama komissiyasının rəyləri (yaxud istənilən yoxlama orqanının);
  
• 
  maliyyə hesabatı;
  
• 
  müstəqil auditorun rəyi;
  
• 
  proqnoz verilənləri;
  
• 
  cəmiyyətin qiymətli kağızları və səhm kapitalının strukturu;
  
• 
  DŞ və şirkətin yüksək menecmenti (foto + qısa tərcü-meyi-hal);
  
• 
  heyət və sosial müdafiə;
  
• 
  ekologiya (şirkətin müxtəlif ekoloji proqramların maliyyələşməsində iştirakı);
  
• 
  korporativ məsələlər üzrə arayışlar və digər informasi­yalar.
  

İllik hesabatın qiymətləndirmə meyarları:

• 
  maliyyə hesabında üç il ərzində gəlirlər və zərərlər haqqında mühasibat balansı verilməlidir;
  
• 
  hesabat beynəlxalq mühasibat uçotu standartlarına cavab verilməlidir;
  
• 
  yoxlama komissiyası və ya şirkətin istənilən digər yoxlama-nəzarət orqanının, məsələn, auditor firmasının hesabatı;
  
• 
  mülkiyyətin strukturu (5 %-dən çox səhmə sahib səhmdarlar);
  
• 
  DŞ-nın və kollegial təkbaşına icraedici orqanın tərkibi, son beş il üzrə tərcümeyi-hal daxil edilməklə;
  
• 
  müstəqil direktorların mövcudluğu;
  
• 
  hesabat ili üzrə şirkətdə baş vermiş əhəmiyyətli hadi-sələrin xronologiyası və qısa məzmunu;
  
• 
  son üç il üzrə istehsal göstəricilərinin dinamikası və şirkətin inkişaf planları;
  
• 
  şirkətdə korporativ davranış praktikası haqqında informasiyanın nəşr edilməsi.
  

Qanunvericilikdə qeyd olunur ki, açıq tipli SC özünün illik və illik mühasibat hesabatını açıqlamalıdır (nəşr etməlidir).
Beynəlxalq standartlara müvafiq olaraq, maliyyə hesaba­tından başqa rəhbərliyin hesabatının bildiriliməsi tövsiyə olu-nur. Hesabat şirkətin maliyyə təsərüfat fəaliyyəti və maliyyə vəziyyətinin əsas cəhətlərini əks etdirməlidir.
Hesabatda aşağıdakı bölmələr öz əksini tapır:

• 
  işgüzar vəziyyətlərin dəyişikliklərinin xülasəsi (icmalı) və onların şirkətə təsiri;
  
• 
  şirkətin maliyyələşmə mənbələri və risklərin idarə olunması siyasəti;
  
• 
  mühasibat balansında əks olunmayan şirkət resursları və imtiyazları.
  

İnformasiyanın nəşr edilməsinin yeni texnalogiyası kimi aşağıdakı istiqamətləri qeyd etmək olar:

1. 
   İnvestorların emitentlərin nəşr etdiyi informasiyalara qoyduqları tələblərə aid olanlar:
   

• 
  daxili kapital və biznes-riskləri haqqında informasiya;
  
• 
  faktiki nəticələrin planda müqayisəsi;
  
• 
  tamamlayıcı tarixi məlumatların nəşr edilməsi (kom-paniya səhmdalarında dəyişikiklər və s.);
  
• 
  korporativ menecment haqqında informasiya (komitə və planların necə işlənməsi, fəaliyyətləri).
  

2. Şirkət tərəfindən qoyulan tələblərə aid olanlar:

• 
  rəqabət qabiliyyətliliyin qorunub saxlanması üçün nəşr edilən informasiyanın məhdudlaşdırılması.