Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu

Nübar Həkimova ___________________________________  
 
 
18 
bir həqiqətdir ki, hər hansı bir məsafədən müəyyən bir fikri 
başqa bir adama təlqin etmək olar. A.A.Vasilyevin yazıların-
da buna aid çoxlu həyati misallar da göstərilir. 
Onu  qeyd  edək  ki,  bu  həyati  misallarda  öz  əksini  tap-
mış hadisələrin çoxu əslində bizim dastanlarımızda və ümu-
mən  şifahi  xalq  ədəbiyyatımızın  ayrı-ayrı  janrlarında  təsvir 
olunmuş yuxugörmə və yuxuyozmaları ilə bilavasitə çox ya-
xından səsləşir. Bu nöqteyi-nəzərdən məsafəli təlqin proble-
mi  sahəsində  aparılmış  tədqiqatlar  dastan  materialları  əsa-
sında  nəzərdən  keçirdiyimiz  yuxugörmə  və  yuxuyozumları 
ilə müqayisəli araşdırılmaq üçün son dərəcə maraqlıdır. 
Müasir  təsəvvürlərə  görə,  beynin  özünəməxsus  bioloji 
cərəyanları  vardır.  Hər  hansı  bir  adam  xüsusi  həssaslıqla 
onun üçün lazımi əhəmiyyətə malik olan şəxsin fikrini məhz 
"bu  bioloji  cərəyanlar"  vasitəsilə  oxuya  bilər.  Bu  qəbil  bio-
loji  cərəyanları  diqqətlə  təhlil  etsək,  o  zaman  aydın  görərik 
ki, xalq dastanlarımızda yuxugörmə halları məhz bu yozum-
da  təsvir  olunub.  Haqq  aşıqları  xüsusi  həssaslıq  şəraitində 
başqalarının,  ilk  növbədə,  butalarının-sevgililərinin  fikirlə-
rini  müəyyən  məsafədən  asanlıqla  oxuyurlar.  Elə  əslində 
tərəf-müqabil  dastan  qəhrəmanlarının  "ürəyinə  damma", 
"gözü  yol  çəkmə",  "gözü  səyrimə",  "qulağı  cingildəmə", 
"qulağı güyüldəmə" və s. məhz bu kimi hallar ilə bağlıdır. 
Yuxu,  yuxugörmə  ilə  bağlı  fizioloqlarımız,  təbibləri-
miz, psixoloqlarımız kimi, folklorşünaslarımız da dastan ya-
radıcılığı araşdırmalarında öz  fikirlərini söyləmişlər. Bu ba-
xımdan,  professor  M.H.Təhmasibin  söylədiyi  fikrə  nəzər 
yetirək. O, yazır: 
"...Məhəbbət dastanlarımızın, demək olar ki, hamısının, 
PDF created with pdfFactory Pro trial version 
www.pdffactory.com

---