Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
 
 
90 
Dədə  Qorqud  obrazını  xatırladan  obrazlara  müxtəlif 
bədii əsərlərdə rast gəlmək mümkündür. Məsələn, S. Rüs-
təmxanlının dərin fəlsəfi-dini düşüncələrə sövq edən «Göy 
Tanrı» roman-mifində Qam Ata, Uslu Xoca obrazları Də-
də Qorqudu xatırladır. Lakin, romanda məhz Dədə Qorqud 
obrazının  özünü  olması  da  diqqəti  cəlb  edir.  Oğuz  xanın 
oğlu Gün xanla birgə böyümüş, bayat soyundan olan Ulu-
türk  oğlu  Qorqudun  obrazı  fikrimizə  əyani  sübutdur.  Bu 
gənc «yeniyetməlik illərində elin ünlü dəliqanlılarından bi-
riydi.  Getdikcə,  əli  qılınca  uzanmalıykən,  qopuza  uzandı. 
Söz sinəsini deşirdi. Söz deyib, saz çalmaq, ir qoşmaq ru-
hunu sardı. Ulu xan Ata Bitikçinin kitablarını söylər, qoş-
qularını oxuyardı». 
Postmodern romanlarda müəlliflər insan və dünya ara-
sındakı  ziddiyyətləri  simvolik  obrazlardan,  işarə  və  ey-
hamlardan  istifadə  edərək,  əsərin  hüdudlarından  kənarda 
olan  məkanın  bədii  izahını  verməyə  cəhd  İ. Fəhminin 
«Qarğa yuvası» əsərində simvolik obrazlar olan təsbeh də-
nələri  və  ölü  qarğaların  təsviri  romanda  diqqəti  cəlb  edən 
məqamlardandır.  Ş. Sadiqin  «OdƏrlər»  romanında  geniş 
yayılmış bir sıra simvollar yeni məzmunla zənginləşdirilir. 
Məsələn,  romanda  qılınc  xeyrin  şər  ilə  daimi  mübarizədə 
xeyrə  sadiqliyin  rəmzidir.  «OdƏrlər»  əsərində  müəllif  tə-
rəfindən  beş  rəqəminin  simvol  kimi  istifadə  edilməsi  də 
maraq kəsb edir. Sadəcə beşgüşəli ulduzun mənasını açıq-
laması, onu insana bənzətməsi, ən əsası isə Tanrı ilə müqa-
yisə etməsi oxucunu cəlb edir:  «beşgüşəli ulduz  yaradılışı 
əks  etdirən  simvoldur.  İnsanın  yaşadığı  Olamın  simvolu-
dur,  yəni  var  oluşun  göstəricisi.  Bu  gün  pentoqram  kimi 
tanınan simvol dünyanın  yaranmasını özündə daşıyır. Əs-
lində,  bu  beşgüşəli  ulduz  insana  oxşayır.  Axı  Yaradan  in-

---