Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi nizami adina əDƏBİyyat institutu

S
S
a
a
l
l
i
i
d
d
ə
ə
 
 
Ş
Ş
ə
ə
r
r
i
i
f
f
o
o
v
v
a
a
 
 
44 
min mənasız təşəbbüslərini açıqlayır: Sahibin bütün mənə-
vi və yaradıcılıq enerjisi «Akvarium» teatrı tərəfindən puç 
edilir. Yazıçı fərdi xoşbəxtlik və ümumbəşəri dəyərləri tə-
min etmək üçün bütün sistemlərin transformasiya edilməsi 
probleminin vacibliyini qoyur. Lakin «akvarium»un üçün-
cü səviyyəsi (romanın öz adı) faktiki olaraq müəllifin özü-
nü «akvarium»un tələsinə çəkərək, əvvəlki ikisini çərçivə-
yə salır (Sahib əsərinin və teatrın adı). «Akvarium»un çər-
çivələnməsi yazıçının qarşıya qoyulmuş problemə nihilist 
münasibətin göstəricisidir, ancaq digər tərəfdən müxtəlif 
səviyyəli süjet xəttinin invariatlığını (çox variantlığını) ya-
radır. 
Postmodern roman bədii məkanı bütöv və qapalı təsvir 
etsə belə, onun fraqmentar olmasına önəmli diqqət yetirir. 
Şəbnəm Karslının qələmə aldığı ―2087-ci il‖ romanında 
imperiyalar arasında bölünmüş dünya Azərbaycan sərhəd-
ləri nəzdində fraqmentar bir məkan kimi göstərilmişdir. Bu 
fraqmentarlıq Azərbaycanın bugünkü problemləri ətrafın-
da dərin mülahizələr aparmağa imkan verir. ―2087-ci il‖ 
romanında Azərbaycanın parçalanmış vəziyyətdə, yəni Os-
manlı İslam İmperiyası və Çin Xalq İmperiyası arasında 
bölünməsi, verilməsi müxtəlif paradiqmalarda inkişaf 
perspektivləri arasında müqayisəsinə şərait yaradır. 
Postmodernizm geniş yayılmış dini və mənəvi görüşlə-
rin dekonstruksiyası ilə seçilir. Azərbaycan postmodern 
romanında əsasən dini dekonstruksiyaya diqqət yetirilir. 
Anarın «Ağ qoç, qara qoç» və Şəmil Sadiqin «OdƏrlər» 
əsərlərini misal kimi gətirmək olar. 
Anar ―Ağ qoç, qara qoç‖ romanında dinə qarşı çıxmır. 
Zonalara böldüyü Azərbaycanın Birinci Zonası olan ―BE-
HİŞTİ BADİ-KUBƏ‖ də krelikal siyasi sistemin hökmran-

---