Çağdaş Azərbaycan postmodern romanı 47
rir və sonra bu qanunu bəyənməyib yenisini göndərir. Axı
Quranda hər cümlədən bir «Allah hamıdan böyükdür və
hər şeyi biləndir», «Allahdan qorxun» fikri səsləndirilir.
Bəs onda Tanrı niyə belə səhvlər edirmiş. Yaxşı, lap onu
da başa düşək ki, o dövr üçün bu lazım idi. Bəs onda o
dövrdən 1300 il keçib, yeni ayələrə, qaydalara ehtiyac
yoxdur bəyəm? Hardadır bizə təqdim edilən dinlərin Alla-
hı? Niyə gəlib insanlara yeni qaydalar, qanunlar göndər-
mir? Axı Onun dini kitablarda qoyduğu qaydalar, qanunlar
bu gün tamam fərqli formada həyata keçirilir. Hə, deyə-
cəksən ki, bəs bu imamlar, üləmalar yeni şəriət, qayda-qa-
nunlar yazanlar kimlərdir? Onlar fırıldaqçılardır, oğul».
Eyni zamanda Dədə Əfəndi qədim dini sistemlərə aid
edilən Tanrıçılıq haqqında geniş mülahizələrə yer verir.
Tanrıçılığın mahiyyəti Dədə Əfəndi tərəfindən açıqlanır:
«Tenqri, Göydə oturan görünməz ruha deyirdilər. Babala-
rımıza görə O, Uludur. Göydən və bütün dünyadan uca
idi».
2009-ci ildə Azərbaycan müəllifi Taleh Şahsuvarlının
«Canlanma» romanı nəşr edilir. Müəllif iddia edir ki, əsər
metaromandır, hətta tarixi metaromandır. Metaromanın
əsas xüsusiyyəti bədii strukturun ikiplanlı olmasıdır, oxucu
üçün «roman qəhrəmanları» yalnız predmet deyil, həm də
ədəbi yaradıcılığın dünyasıdır, hansı ki, «roman qəhrəman-
larının» yaradılması prosesidir. Başqa cür desək, metaro-
man yalnız personajların talelərinin gözlənilməz dəyişik-
liklərini və onların şərti real mövcudluğunun nəql etməsi,
həm də hadisələrin nəql edilməsinə yönəlib
24
. «Canlan-
24
Зусева В.Б. «Фальшивомонетчики» А. Жида: роман автора и
роман героя // http://ifi.rsuh.ru/vestnik_2006_1_15.html
