Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi

2) “Tənbihul-ğafilin”. ƏYİ B-6360; Əsər 94 babdan ibarətdir. Həcmi 275 vərəq, ölçüsü 14,5x21,5sm, xətti gözəl nəsx, köçürülmə tarixi h.901 (m.1496). Katibi Həmzə bin Rəsul. Kağızı filiqranlı Avropa istehsalı, cildi karton, əlyazma yaxşı vəziyyətdədir. Mətni qara, bab­la­rın başlıqları və haşiyələrdəki bəzi şərhlər qırmızı mürəkkəblə yazıl­mış­dır. Əlyazma nömrələnib, başlanğıc vərəqində sahiblik möhrü vardır. 3a-4a vərəqlərində əsərin fehristi, 4b-275a-da vərəqlərində əlyazmanın mətni verilmişdir.

Başlanır: (4b) بسم الله الرّحمن الرّحيم ربّ برّ ولا تعدّ الحمد الله الّذى

Bitir: (275a) تمت الاحاديت تاريخ ٩٠١

Əsərin Türkiyə əlyazma nüsxələri: 1. Bayəzid kitabxanası Vəliyyəd­din əfəndi. No: 1876: 2. Bayəzid kitabxanası. No: 1427; 1670; 1671; 1672; 1673: 3. Süleymaniyə kitabxanası Yazma Bağışlar No:1911; 1913; 3812; 4461: 4. Əsad əfəndi kit. No: 3780/12; 3526/2: 5. Tirnovalı kit. No: 867; 866: 6. Ayasofiya kit. No: K.1741; O. 2817.

“Tənbihul-ğafilin” başda olmaqla fiqhə dair digər əsərlərində də Hz. Pey­ğəm­bərin (s.ə.s.) hədisləri, iman, namaz, ibadət, Qurani-Kərimin təfsiri, Ramazan ayının fəzilətləri, ər-arvad münasibətləri, təmizlik qay­da­ları və s. söhbət açılır. İslam aləmində çox oxunan və mədrəsələrdə kül­li olaraq tədris olunan əsər­lər­dəndir. Əbul-Leysin əsərlərindən bir neçəsi Əndəlüs krallığı zamanında İspanyalı müsəlmanlar tərəfindən Al­jomia (Aljomiado) ləhcəsinə tərcümə edilmişdir. “Tənbihul-ğafilin” əsəri müstəqil şəkildə (Qahirə, 1311) və “Bustanül arifin”lə birgə Kəl­kük, Bağdad, Bombey, Beyrut, Dəməşq və eyni zamanda Türkiyədə nəşr olunmuşdur. Osmanlı zamanında Yahya oğlu tərəfindən edilmiş bir tərcüməsi Topqapı Sarayı Muzeyi kitabxanasında saxlanıl­maqdadır.

“Bustanil-arifin” (İstanbul: “əl-Amirə” mət. h.1289 (m.1872); Misir: “Aləmiyyə” mət. h.1311 (m.1893), “Qurratul-uyun və fərahul-qalbi-məx­zun” (Misir: “Meymuniyyə” mət. h.1304 (m.1886), “ər-Ru`dul-fiqh” (Misir: “Amir Osmaniyyə” mət. 1902) əsərlərinin əski çap nüsxə­ləri Əlyazmalar İnstitutunda Ərəb dilli kitablar siyahısında yer almışdır.

Əbul-Leys əs-Səmərqəndi əl-Hənəfinin əsərlərinin tədqiqi və Azər­baycan dilinə tər­cü­məsi tədqiqatçıların diqqətindən kənarda qalmaması gərəkən mühüm vəzifələr­dən­dir.