Azərbaycan Respublikası Elm və Təhsil Nazirliyi Qərbi Kaspi Universiteti

İntensivlik vektorunun seli. Vakuumda elektrik sahəsi üçün Qauss teoremi.
Q üvvə xətlərinə perpendikulyar qoyulmuş səthdən keçən qüvvə xətlərinin sayına bu səthdən keçən intensivlik vektorunun seli (sadəcə intensivlik seli) deyilir və
bərabərdir.
Əgər müstəvi səthin normalı qüvvə xətləri ilə bucağı təşkil edərsə:
(1)
Burada
Sahə bircinsli olmadıqda ( )səthi çox kiçik elementar götürməklə, bu səthin əhatə etdiyi kontur daxilində sahəni bircinsli hesab edərək (1) düsturunu belə şəkildə yazmaq olar:

Bu halda istənilən S səthindən keçən intensivlik seli belə olacaqdır:

Götürülən səth qapalı olanda isə: (2) Sferik səthin mərkəzində yerləşmiş q yükünün bu səthdə yaratdığı sahə intensivliyi olduğundan, nəzərə alaraq ki E_n=E, intensivlik seli: (3)
Burada
Sferanın səthinin sahəsidir.
Hesablamalar göstərir, ki nəticə istənilən qapalı səth üçün doğrudur.
Qapalı səth daxilində yükləri olarsa, həmin səthi kəsən intensivlik seli
(4) olacaqdır.

2. 
   və (4) tənliklərinin müqayisəsindən alarıq:
   

(5)
Qauss teoremi müəyyən hallarda sahənin intensivliyini hesablamaq üçün çox əlverişli üsuldur.
Elektrik yükünün sahənin bir nöqtəsindən digərinə hərəkəti zamanı sahənin gördüyü işin həmin yükün miqdarına nisbətinə bərabər olan kəmiyyət bu iki nöqtə arasındakı potensiallar fərqi və ya gərginlik adlanır:
B
urada (φ1 – φ1) – potensiallar fərqidir. İndeksdəki 1 və 2 rəqəmləri sınaq yükünün elektrik sahəsinin hansı nöqtələri arasında hərəkət etdiyini göstərir. Potensiallar fərqinin BS-də vahidi voltdur:

3 ifadəsindən yükün elektrik sahəsinin iki nöqtəsi arasında hərəkəti zamanı sahənin gördüyü iş təyin edilə bilər:

Yükün elektrik sahəsinin iki nöqtəsi arasında hərəkəti zamanı sahənin gördüyü iş yükün miqdarı ilə həmin nöqtələr arasındakı potensiallar fərqinin (gərginliyin) hasilinə bərabərdir.

Nəticə
Elektrik sahəsi görünmür, onun mövcudluğunu yalnız təsirləri ilə aşkar etmək mümkündür. Elektrik yükləri öz elektrik sahələri vasitəsilə bir-birinə müəyyən qüvvə ilə qarşılıqlı təsir göstərir. Elektrik sahəsinin elektrik yükünə təsir etdiyi qüvvə , elektrik qüvvəsi adlanır. Çoxsaylı təcrübələrdən müəyyən olunmuşdur ki, elektrik qüvvəsi təsir etdiyi elektrik yükünün mütləq qiyməti ilə düz mütənasibdir: Elektrik sahəsi bu sahədə yerləşən böyük elektrik yüklü zərrəciyə daha böyük qüvvə ilə təsir edir. Məsələn, sükunətdə olan müsbət q0 yükünün elektrik sahəsinə gətirilən müsbət 2 q yükünə təsir edən qüvvə eyni məsafədə yerləşən müsbət q yükünə təsir edən qüvvədən 2 dəfə böyükdür.



İstifadə olunan ədəbiyyat siyahısı

1. 
   https://e-derslik.edu.az/books/80/units/unit-5/page138.xhtml
   
2. 
   https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://fizika.xyz/pdf-materiallar/elektrizm/elektrik-yuku-elektrik-sahesi/32-elektrik-sahsinin-quvv-xttlri.html&ved=2ahUKEwi-iNDw2pCDAxVt3wIHHbo-DpgQFnoECAsQAQ&sqi=2&usg=AOvVaw0-Nca5F6tlFe4tgsxEqXIP
   
3. 
   https://www.google.com/url?sa=t&source=web&rct=j&opi=89978449&url=https://az.m.wikipedia.org/wiki/Elektrik_sah%25C9%2599si&ved=2ahUKEwi9zqS435CDAxWyR_EDHT8EB7EQFnoECCEQAQ&usg=AOvVaw2fNSYHY0anE2kg2n-eTYhZ