Azərbaycan Respublikası Səhiyyə Nazirliyi kollegiyasının 08 fevral 2010-cu il tarixli



Yüklə 1,46 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə4/7
tarix01.01.2017
ölçüsü1,46 Mb.
#4226
1   2   3   4   5   6   7

VS zamanı EEQ-də  dəyişikliklər. Hipsaritmiya – VS zamanı 

əsas tutmalararası (interiktal) EEQ patternidir və praktik olaraq yaşa 

görə normal olan normal fon fəaliyyətini tamamilə  əvəz edir. 

Hipsaritmiya – multifokal spayklar və iti dalğalarla birləşən, 

nizamsız şəkildə yerləşmiş çox yüksək amplitudalı ləng dalğalardan 

ibarətdir. EEQ-də iktal (tutma) dəyişiklikləri müxtəlifdir. Tutma 

zamanı ən xarakterik EEQ-pattern verteks-mərkəz sahəsində pozitiv 

dalğalardan ibarət olur; aşağı amplitudalı sürətli fəaliyyət (14–16 Hz 

tezlikdə) və ya «elektro-dekremental vəziyyət» («electro-

decremental event») adlandırılan  əyrinin diffuz yastılanması da 

müşahidə edilə bilər. VS zamanı EEQ şəkli sabit deyil və vaxt 

keçdikcə dəyişikliyə uğraya bilər. Piridoksindən asılı İS-lərin istisna 

edilməsi üçün EEQ müayinəsi zamanı 100–200 mq dozada 

piridoksinin (vitamin B

6

) venadaxili yeridilməsi tövsiyə olunur. 



Diferensial diaqnoz. İlk dəfə meydana çıxma vaxtı  və klinik 

əlamətləri oxşar olan müxtəlif epileptik paroksizmləri və sindromları 

VS-dən differensiasiya etmək lazımdır: 

 



erkən mioklonik ensefalopatiya; 

 



erkən infantil epileptik ensefalopatiya (Otahara sindromu); 

 



xoşxassəli qeyri-epileptik infantil spazmlar; 

 



xoşxassəli erkən uşaqlıq mioklonusu; 

 



körpələrin xoşxassəli epilepsiya mioklonusu. 

Müalicə. Birinci sıra dərman vasitələri: 

AKTH, 


kortikosteroidlər, viqabatrin. 

Adrenokortikotrop hormon — İS-lərin müalicəsində tətbiq edilən 

əsas dərman vasitəsidir. Müalicəni 40 vahid/gün dozada əzələdaxili 

yeritməklə başlamaq və 2 həftə  ərzində davam etdirmək tövsiyə 

olunur.  Əgər tutmalar kəsilmirsə, dozanı  həftədə 10 vahid artırmaq 

tövsiyə edilir. Bu, tutmalar kəsilənə  və ya doza 80 vahidə çatana 

qədər davam etdirilir. AKTH ilə minimal müalicə kursu tutmalar 

kəsildikdən sonra 1 ay təşkil edir. Bundan sonra dozanı  həftədə 10 

vahid azaltmaq mümkündür. Əgər dozanın azaldılması zamanı 

tutmalar yenidən başlayarsa, dozanı  təkrarən effektiv səviyyəyə 



 36

qədər artırmaq lazımdır. AKTH ilə terapiyanı stasionar şəraitində 

başlamaq lazımdır. Dərman vasitəsini növbə ilə sağ  və sol sağrı 

nahiyəsinə yeritmək lazımdır. AKTH-nin daha aşağı dozaları da 

təklif olunur: 0,0125-0,015 mq/kq gündə bir dəfə, bu sxem üzrə – 1-

2-ci həftələr – hər gün, 3-4-cü həftələr – günaşırı, 5-6-cı  həftələr – 

həftədə 2 dəfə, 7-8-ci həftələr – həftədə 1 dəfə. Həmçinin AKTH-nin 

sintetik formaları  tətbiq edilir – sinakten-depo 0,1 mq dozadan 

başlayaraq 2-5 gündə 1 dəfə  əzələdaxilinə yeridilir, doza 1,0 mq-a 

çatdırıldıqdan sonra tədricən azaldılır. 

Xəstə  uşağın valideynlərinin inyeksiyaları yerinə yetirmək 

imkanı olmadığı halda, AKTH əvəzinə prednizolon təyin edilə bilər. 

Prednizolon 3-4 həftə  ərzində 2–3 mq/kq/gün dozada daxilə  təyin 

edilir və qəbulu çox tədricən dayandırılır.  



Hormonal terapiyanın əlavə təsirləri:  

 



həddən artıq əsəbilik 

 



yuxunun pozulması 

 



ödemlərin inkişafı 

 



arterial təzyiqin yüksəlməsi 

 



taxikardiya ilə gedən endokrin, elektrolit pozuntuları 

 



mədə xorası 

 



gizli mədə-bağırsaq qanaxması 

 



beyindaxili qansızmalar 

 



osteoporoz 

 



diabetik ketoasidoz 

 



dərinin hiperpiqmentasiyası 

 



allergik reaksiyalar (səpgilərdən anafilaktik şoka qədər) 

AKTH-terapiya zamanı 

məsləhət görülən laborator 

müayinələr: 

 



AKTH-terapiyanın təyin edilməsindən  əvvəl aparılanlar – 

zərdabda  əsas elektrolitlərin (kalsium, fosfor), qanda azot, sidik 

cövhəri, kreatinin və qlükozanın miqdarının müəyyən edilməsi, 

qanın və sidiyin ümumi analizi, döş qəfəsinin rentgenoqrafiyası; 

 

AKTH-terapiya zamanı  hər həftə aparılanlar – zərdabda 



elektrolitlərin, qanda və sidikdə qlükoza səviyyəsinin 

yoxlanması, bədən çəkisi və arterial təzyiqin ölçülməsi.  

Profilaktik müalicəyə antasid dərman vasitəsinin təyini daxildir, 

arterial təzyiqin yüksəlməsi zamanı – qidada duzların miqdarının 



 37

məhdudlaşdırılması  və diuretiklərdən istifadə tövsiyə edilir, 

hipertenziyanın inkişafı zamanı hipotenziv dərman vasitələri təyin 

oluna bilər. 

Viqabatrin dozanı  tədricən 50-100 mq/kq/gün qədər artırmaqla 

təyin edilir. Uşaqlarda tuberoz skleroz fonunda inkişaf etmiş  İS-lər 

zamanı viqabatrin xüsusilə effektivdir. Tez-tez baş verən  əlavə 

təsirlərinə tor qişanın zədələnməsi, görmə sahəsi defektləri 

(geriyədönməz ola bilər) aiddir. Bununla əlaqədar viqabatrin 

mümkün olduğu qədər qısa müddətə (8 həftə) təyin edilir. 

Valproatlarla (40–80 mq/kq/gün) kombinasiya edilməsi mümkündür. 

İkinci sıra dərman vasitələri: valproatlar, topiramat, 

klonazepam, nitrazepam. 

Adətən  İS-lər zamanı valproatların daha yüksək dozalarından 

istifadə olunur. Gündəlik doza 45-100 mq/kq təşkil edir və 2-3 

dəfəyə qəbul edilir. Dozadan asılı əlavə təsirlərə yol verməmək üçün 

daha aşağı dozadan – 15 mq/kq/gün başlamaq, sonra isə remissiya 

əldə olunana qədər dozanı tədricən artırmaq məqsədəuyğundur. 

Müalicənin effektivliyi ilk 3-4 həftə  ərzində  aşkar olunmursa, 

hormonal terapiya ilə  əvəz etmək və ya onu əlavə etmək, yaxud 

uyğun laborator monitorinq aparmaqla digər antikonvulsant əlavə 

etmək göstərişdir.  

Baza dərman vasitələrini  əlavə edildikdə benzodiazepinlər 

yüksək effektivliyə malikdirlər: klonazepam 0,03 mq/kq/gün dozada 

2 və ya 3 dəfəyə  qəbul edilir. Ehtiyac yarandıqda dozanı 0,1 

mq/kq/gün qədər artırmaq olar. Əlavə təsirləri – ağız suyu ifrazının 

güclənməsi, yuxululuq, süstlük, əzələ hipotoniyası, tənəffüs 

pozulmaları, zaman keçdikcə dərman vasitəsinə öyrəşmə. Valproatlar 

ilə nitrazepamın (0,5 mq/kq/gün) kombinasiya edilməsi mümkündür. 

İS-li xəstələrin cərrahi müalicəsi medikamentoz terapiyaya 

rezistentlik hallarında ixtisaslaşdırılmış tibb mərkəzlərində aparılır. 



Proqnoz: adətən yaxşı deyil. Letallıq 25%-ə çatır. Müasir 

EƏDV-lər xəstələrin 60%-ində tutmaları aradan qaldırmağa imkan 

verir, lakin xəstələrin əksəriyyətində aşkar ifadə olunmuş intellektual 

defekt, əqli zəiflik, autistəbənzər davranış qalır. 20–30% hallarda VS 

Lennoks-Qasto sindromuna transformasiya olunur. Tutmaların 

spesifik səbəblərinin olmaması, xəstəliyin başlamasına qədər uşağın 

normal inkişafı, digər növ tutmaların olmaması, tutmalar əmələ 


 38

gəldikdən sonra onların qısa zamanda nəzarət altına alınması yaxşı 

proqnostik amillər hesab olunur. 

Lennoks-Qasto sidromu (Lennox-Gastaut syndrome) 

Etiologiya: üzvi mənşəli serebral rezidual sindromlar, 

yarımkəskin ensefalopatiyalar, neyrometabolik pozuntular, tuberoz 

skleroz. 

Başlandığı yaş dövrü və rast gəlmə tezliyi: xəstəlik 2-8 yaş 

arasında meydana çıxır. Başlanmasının zirvə səviyyəsi məktəbəqədər 

yaş dövrünə (3-5 yaş) təsadüf edir. Pediatrik praktikada rast gəlinən 

bütün epilepsiya formalarının 3,0-10,7%-ini təşkil edir. 



Klinik mənzərə: LQS zamanı tutmaların semiologiyası  həddən 

artıq müxtəlifdir: tonik aksial; miatonik yıxılmalar; atipik absanslar; 

«kiçik hərəki tutmaların» epileptik statusu; mioklonik yayılmış 

tutmalar.   



EEQ meyarları: tutmadan kənar dövrdə fon qeydiyyatı  əsasən 

diffuz ləng dalğalar, həmçinin «ləng spayk» kompleksləri tipində 

davam etmiş  ləng fəaliyyətdən ibarət olur. Adətən yuxuda əmələ 

gələn, saniyədə 10-25 tezliklə yayılmış bilateral-sinxron spayklarla 

özünü büruzə verən və  qısa subklinik boşalmalar, yaxud daha 

uzunmüddətli gedişlər  şəklində meydana çıxan sürətli aktivlik EEQ 

zamanı daha spesifik əlamətdir.  

Tutma zamanı EEQ: tonik tutmaların başlanmasından bilavasitə 

əvvəl EEQ-də fon aktivliyinin qısa desinxronizasiyası, yastılanmış 

əyrilik – «elektro-dekremental vəziyyət» («electro-decremental 



event») müşahidə edilir. Daha sonra artan amplitudalı  və ön 

şöbələrdə üstünlük təşkil edən yayılmış sürətli aktivlik meydana 

çıxır. Adətən tutma 10–12 saniyə davam edən «spayk–ləng dalğa»  

kompleksləri qeyri-müntəzəm ləng fəaliyyət ilə başa çatır. 

LQS-nin kriptogen variantı zamanı nevroloji pozuntular nadir 

hallarda rast gəlinir. Simptomatik variantda – mərkəzi parez və 

ifliclər, çəpgözlük, dizartriya, mikrosefaliya kimi pozuntular təsvir 

edilmişdir.  İntellektual-mnestik pozuntular xəstəliyin zəruri 

əlamətidir.  

Neyrovizualizasiya: kriptogen sindrom zamanı lokal struktur 

pozulmaları olmur. Bununla bərabər, pasiyentlərin  əksəriyyətində 

KT və MRT zamanı baş beynin diffuz atrofiyası  aşkar olunur. 

Simptomatik variantda – alın, gicgah nahiyələrində qabıqaltı 



 39

strukturların və qabıq maddəsinin diffuz atrofiyası; normotenziv, 

daxili hidrosefaliya; beyinin alın paylarının hipoplaziyası hesabına 

subaraxnoidal sahənin genişlənməsi, kalsinatlar. MRT zamanı 

heterotopiya, multisist ensefalomalyasiya şəklində neyronal 

miqrasiyanın diffuz pozulmaları aşkar edilmişdir. 



Müalicə:  başlanğıc müalicə – valproatlar dərman vasitələri, 

tədricən doza, dözülə bilən maksimal səviyyəyə qədər artırılır (40-80 

mq/kq/gün). Valproatların qeyri-effektivliyi zamanı topiramatla (1-

15 mq/kq/gün) monoterapiyaya keçmək mümkündür 

Növbəti addım optimal kombinasiya olan valproatlarla 

topiramatın birgə  tətbiqinə keçiddir. Rezistent tutmalar zamanı 

valproatlara və ya topiramata lamotricin əlavə etmək olar. 

Valproatlarla birgə tətbiq edildikdə lamotricinin orta gündəlik dozası 

3-5 mq/kq/gün, digər hallarda isə 5-7 mq/kq/gün təşkil edir. Atipik 

absanslar üstünlük təşkil etdiyi hallarda valproatların və ya 

topiramatın etosuksimidlərlə (20-35 mq/kq/gün) kombinasiyası 

effektivdir. 

Rezistent tonik tutmalar zamanı baza EƏDV-lərə (valproatlar və 

ya topiramat) əlavə karbamazepin təyin edilməsi mümkündür. 

Benzodiazepinlər arasında yalnız klobazam (0,5–1,0 mq/kq/gün) 

LQS-nin uzunmüddətli müalicəsi üçün tətbiq oluna bilər. Ən yüksək 

rezistentlik hallarında valproatlar + topiramat + klobazam 

kombinasiyasından istifadə edilir. 

Əlavə terapiya qismində felbamat və rufinamid, kortikosteroid 

hormonları, immunoqlobulinlər, tireotropin-relizinq hormonundan 

istifadə edilməsi haqqında ədəbiyyatda məlumatlar mövcuddur. 

Qeyri-medikamentoz üsullar – ketogen pəhriz, azan sinirin 

stimulyasiyası, operativ müdaxilə. 

Proqnoz: bütün halların 2/3-də – farmakorezistentlik, 80% 

hallarda – ağır koqnitiv və  şəxsiyyət pozuntuları. Mənfi proqnostik 

əlamətlər – beynin üzvi mənşəli zədələnmələri və ya Vest sindromu, 

yayılmış və tez-tez baş verən tonik tutmalar, statuslara meyllilik. 



Parsial simptomatik epilepsiyalar 

Parsial simptomatik epilepsiyalar ən çox böyük yaşlarda rast 

gəlir; çoxlu sayda səbəbləri mövcuddur (travmalar, infeksiya, damar 

zədələnmələri,  şişlər, degenerativ zədələnmələr, anadangəlmə 



 40

zədələmələr, o cümlədən heterotopiya və displaziyalar). Ən tez-tez 

rast gəlinən səbəblərdən biri gicgah paylarının medial sklerozudur. 

Xəstənin diqqətlə müayinə edilməsinə baxmayaraq, epilepsiyanın 

səbəbini müəyyən etmək mümkün olmadığı hallarda kriptogen 

epilepsiya diaqnozu qoyulur. Simptomatik və ya kriptogen 

epilepsiyadan bəhs edilməsindən asılı olmayaraq, baş beynin 

müəyyən  şöbələrində epileptik boşalmanın lokalizasiyası ilə bağlı 

epilepsiyanın parsial formalarının təsviri aşağıda verilmişdir. 

Gicgah epilepsiyası epilepsiyanın bütün parsial formaları 

arasında ən tez-tez (80–85%) rast gəlinir. Simptomatik və kriptogen 

gicgah epilepsiyaları ayırd edilir. 

Simptomatik gicgah epilepsiyasına medial (mezial) sklerozla 

gedən formalar, həmçinin  əmələ  gələn  şişlər, damar patologiyası 

(malformasiyalar), kortikal displaziya ilə  əlaqələndirilən formalar 

aid edilir. Birincili epilepsiya ocağının baş beyində 

lokalizasiyasından asılı olaraq gicgah epilepsiyasının 

mediotemporal (paleo-kortikal) və neokortikal alttipləri 

fərqləndirilir. Onların klinik mənzərəsində prinsipial fərqlər 

mövcuddur. 

Medial gicgah epilepsiyası  ən çox yayılmış parsial 

epilepsiyalara aiddir. Onun morfoloji substratını beynin hippokamp 

şöbələrinin sklerozu (medial temporal skleroz, ammon buynuzu 

sklerozu) təşkil edir. Bu, sinir toxumasında sinxronizasiya və 

oyanıqlığın artmasına, son nəticədə isə spontan epileptik 

boşalmaların əmələ gəlməsinə gətirib çıxarır. 

Etioloji faktorlar arasında uşaq yaşlarında mürəkkəb febril 

tutmaların, həmçinin MSS xəstəliklərinin (o cümlədən infeksion və 

kəllə-beyin travması  mənşəli) olması qeyd edilir. Xəstələrin bir 

hissəsində 2–5 yaşlarında baş verən, sonradan keçib gedən febril 

tutmalar müşahidə olunur. Xəstəliyin başlanğıcı cinsi yetişkənlik 

dövrünə  təsadüf edir. Sadə  və mürəkkəb parsial tutmalar üstünlük 

təşkil edir. 90% hallarda epiqastral (visserosensor), daha az isə – 

affektiv auralar müşahidə olunur. Mürəkkəb parsial tutmalar 

arasında oral avtomatizmli paroksizmlər üstünlük təşkil edir, daha az 

hallarda isə yuxarı  və  aşağı  ətrafların avtomatizmi qeyd olunur. 

İkincili yayılmış tonik-klonik tutmalar da rast gəlinir, onlardan sonra 

şüurun uzunmüddətli dolaşıqlığı meydana çıxır. Tutmalar zamanı 



 41

EEQ-də gicgah şöbələrində 5–7 Hs tezlikli ritmik boşalmalar, 

tutmalar olmayan dövrdə isə aktivliyin ritmik yavaşıması  aşkar 

edilir. MRT vasitəsilə gicgah şöbələrinin sklerozu; neyropsixoloji 

müayinədə – dismnestik pozuntular (avtobioqrafik hadisələrlə bağlı 

yaddaş zərər çəkir) müəyyən olunur. 



Proqnoz: xəstəlik, EƏDV-lərlə müalicə arasıkəsilməz çoxillik 

şərtlə aparılmalıdır.  



Müalicəni topiramat, karbamazepin, valproatlar, fenitoin, 

lamotricin, levetirasetam, həmçinin müxtəlif təsir mexanizmli 

dərman vasitələrinin kombinasiyası vasitəsilə aparırlar. 

Neokortikal gicgah epilepsiyası  xeyli az hallarda rast gəlir. 

Bütün gicgah epilepsiyalarının 10–15%-dən çoxunu təşkil etmir. 

Anamnezdə febril tutmalar nadir hallarda rast gəlinir və ya heç 

olmur. Xəstəlik daha gec yaşlarda (20-25 yaş) başlayır. Auralar 

zamanı psixi əlamətlər déjà vu və jamais vu tipində, həmçinin eşitmə 

auraları  şəklində meydana çıxır. Mürəkkəb parsial tutmalar əsasən 

yuxarı  ətrafların hərəki avtomatizmləri ilə xarakterizə edilir. 

Avtomatizmlər epileptik boşalmaya kontrlateral olur. Oral 

avtomatizmlərə praktik olaraq rast gəlinmir. EEQ-də epileptik 

aktivlik fokusları gicgah şöbələrində qeyd olunur. Pozitron-emission 

tomoqrafiya beynin lateral gicgah şöbələrində metabolizmin aşağı 

düşməsini aşkar edir. 



Proqnoz: mediotemporal epilepsiyaya nisbətən daha yaxşıdır.  

Müalicə topiramat, karbamazepin,valproatlar, lamotricin, 

levetirasetam vasitəsilə aparılır. 



Alın epilepsiyası bütün lokal mənşəli epilepsiyalar arasında rast 

gəlmə tezliyinə görə gicgah epilepsiyasından sonra ikinci yer tutur. 

Alın epilepsiyasının simptomatik, kriptogen və idiopatik formalarını 

ayırd edirlər. 

Sadə parsial tutmalar somatosensor aura şəklinə malikdirlər 

(sancma, dartılma, təzyiq, elektrik cərəyanı  və ya boşalmasının 

keçməsi hissləri). Görmə illüziyaları  və hallüsinasiyalarına 

qavramanın parlaqlığının dəyişməsi və ya görmənin yayğınlığı, ağ 

dairələr, görmə obrazlarının görmə sahəsində uzun müddət 

saxlanması daxildir. Vegetativ əlamətlər (tremor, təngnəfəslik, 

bradikardiya, hiperemiya, sianoz) müşahidə olunur. Xəstələrin 

təxminən ¼-də qorxu, dəhşət affekti, ekzaltasiya, eyforiya və ya 



 42

beyindən çıxmayan fikirlər və  hər hansı  hərəkətə  məcbur edilmə 

hissi şəklində psixi pozulma meydana çıxır. Epileptik boşalmaya baş 

beynin üç şöbəsindən hansının cəlb edilməsindən asılı olaraq hərəki 

tutmaları  təsnif etmək qəbul olunmuşdur. Bu kontekstdə beyin 

qabığının presentral şöbələrində baş verən boşalmalarla 

əlaqələndirilən parsial (fokal) hərəki tutmalar («Cekson tutmaları») 

ilə  və statusla gedişə meyllilik olması  səbəbindən proqnoz 

ümumilikdə yaxşı deyil.  

Müalicə topiramat, valproatlar, karbamazepin, lamotricin 

vasitəsilə aparılır. 



Ənsə epilepsiyası nadir parsial formalara aiddir. Rast gəlmə 

tezliyi bütün parsial formaların 1,4-8%-dən artıq təşkil etmir. Ənsə 

epilepsiyasının idiopatik, simptomatik  (səbəblər – şişlər, damar 

malformasiyaları, kortikal displaziyalar) və  kriptogen formalarını 

ayırd edirlər.  

Hərəkətli, müxtəlif rəngli həndəsi fiqurlar formasında elementar 

görmə hallüsinasiyaları, həmçinin görmə sahəsi defektləri, tutma 

zamanı korluq, gözlərin hərəkətinin hiss olunması qeyd edilir. 

Tutmalardan sonra skotoma; tutmalar zamanı göz qapaqları, gözlər 

və başın tonik və ya klonik hərəkətləri, nistaqm, həmçinin  şüurun 

saxlanması xarakterikdir. Boşalmanın alın və gicgah şöbələrinə 

yayılması zamanı tutmaların  şəkli mürəkkəbləşir,  şüur pozula bilər, 

mürəkkəb görmə hallüsinasiyaları meydana çıxır. Xəstələrin 20-

60%-ində nevroloji müayinə zamanı görmə sahəsi defektləri 

müəyyən olunur.  

EEQ  nisbi diaqnostik əhəmiyyətə malikdir, oksipital spaykları, 

daha az hallarda isə bifrontal, həmçinin arxa gicgah və gicgah-ənsə 

spayklarını müəyyən edir. 

Müalicə topiramat, karbamazepin, valproatlar, lamotricin, 

levetirasetam vasitəsilə aparılır. 



Təpə epilepsiyası parsial epilepsiyanın çox nadir hallarda rast 

gəlinən növünə aiddir. Təpə epilepsiyasının simptomatik (səbəbləri – 

şişlər, damar malformasiyaları, kortikal displaziyalar) və kriptogen 

formalarını ayırd edirlər. 



Klinik mənzərə somatosensor aura, bədən sxeminin pozulması, 

başgicəllənmə hissi, görmə illüziyası  və hallüsinasiyaları, eşitmə 

hallüsinasiyaları, afaziyalar ilə xarakterizə olunur. Lakin boşalmanın 


 43

baş beyinin digər sahələrinə yayılması zamanı auranın  şəkli uyğun 

şöbələrdə meydana çıxan auraların xüsusiyyətlərini qəbul edir. 

Nevroloji müayinə zamanı  xəstələrin təxminən 12–15%-ində 

somatosensor sferada defisit qeyd olunur. 

EEQ nisbi əhəmiyyətə malikdir. Nadir hallarda təpə spaykları, 

ipsilateral gicgah, bitemporal və bifrontal spayklar qeyd edilir. 



Müalicə  topiramat, karbamazepin, valproatlar, levetirasetam, 

lamotricin vasitəsilə aparılır. 



Uşaqlarda mərkəz və gicgah nahiyəsi spaykları ilə  

xoşxassəli epilepsiya (Rolandik epilepsiya) 

Uşaqlarda mərkəz və gicgah nahiyəsi spaykları ilə xoşxassəli 

epilepsiya (UMGSXE) – fokal motor (hərəki) tutmalar və xarakter 

EEQ dəyişiklərlə, normal nevroloji status və spontan remissiya ilə 

olan epilepsiya sindromu.  

Başlandığı yaş dövrü və rast gəlmə tezliyi. Başlanma dövrü 3 

yaşdan 14 yaşa qədər dəyişir, əksər hallarda başlanğıc dövrü 5–8 yaş 

arasındadır. UMGSXE idiopatik epilepsiyalardan ən çox rast gələn 

növü olub, uşaqların ümumi populyasiyasında hər 100 000 uşaqdan 

20 nəfəri bu sindromdan əziyyət çəkir. 

Klinik mənzərə. Fokal motor ET (ədəbiyyatda «Rolandik» 

tutmalar kimi də adlanır) bu sindromun əsas ET növüdür. Əksər 

hallarda tutma üzün bir tərəfində klonik dartılmalarla keçir. Klonik 

dartılma ilə yanaşı dilin və dodaqların tonik deviasiyası da ola bilər. 

Tutma homolateral ələ  və ayağa yayıla bilər. Motor əlamətlərdən 

əvvəl həmin tərəfdə dildə, damaqda və ya yanaqlarda sensor 

dəyişikliklər (parasteziyalar) ola bilər (məsələn, keyləşmə  və ya 

sancma). Tutma zamanı ekspressiv (ifadə) nitqin pozulması da baş 

versə də, nitqın anlaması pozulmur. Tutma zamanı şüur aydın olur və 

uşaqla ünsiyyət yaratmaq mümkündür. 

Bəzi xəstələrdə ikincili generalizə olunmuş tonik-klonik tutmalar 

baş verir. 



Tutmanın davam etmə müddəti. Adətən tipik fokal motor tutma 

1-2 dəq davam edir. Lakin uzunmüddətli tutmalar (30 dəqiqədən 

çox) da müşahidə olunur. 

Tutmanın vaxtı  və  təkrarlanması.  Xəstələrin  əksəriyyətində 

(70%) tutmalar yuxu zamanı, xüsusilə də yuxuya getdikdən sonrakı 

birinci saat ərzində baş verir. Qalan xəstələrdə xəstələrin 10–13%-də 


 44

yalnız 1 ET baş verir; xəstələrin 66–70%-də 2–6 ET baş verir; 

xəstələrin 20%-ə yaxın ET tez-tez baş verir.  

EEQ meyarları. 90% hallarda mərkəz-gicgah nahiyəsində ocaqlı 

yüksək amplitudalı bəzən ikifazalı «spayk-ləng dalğa» kompleksləri 

xarakter  əlamətdir. Lakin başqa sahələrdə  də ocaqlı «spayk-ləng 

dalğa» kompleksləri müşahidə oluna bilər. Xəstələrin 7–65%-də 

bəzən yayılmış «spayk-ləng dalğa» kompleksləri də  aşkar olunur. 

Bütün xəstələrdə EEQ-də qeyd olunan epileptik fəaliyyət yuxu 

vəziyyətində artır.  

Tutma zamanı EEQ. Tutma zamanı ritmik monomorf iti 

dalğalar və ya spayk dalğaları müşahidə olunur. 



Nevroloji status: norma daxilindədir. 

Neyrovizualizasiya: norma daxilindədir. 

Proqnoz: yaxşıdır. Bütün xəstələrdə 3–18 yaşlar arasında 

spontan remissiya olur. 



Yüklə 1,46 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin