Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Texniki Universiteti Fakültə; İqtisadiyyat və İdarəetmə

Büdcədənkənar dövlət fondlarının yaradılmasının zəruriliyi aşağıdakılardan ibarətdir:
dövlət büdcədənkənar fondlarının yaradılması hər şeydən əvvəl maliyyə resurslarından daha səmərəli istifadə etmək və habelə sosial tədbirləri müfəvvəqiyyətlə həll etmək üçün zəruridir.Büdcədənkənar fondlar təkrar istehsal prosesinin inkişafına aşağıdakı yollarla təsir göstərə bilər:x sərbəst pul vəsaitlərini dövlət qiymətli kağızlarına investisiyalaşdırmaq və bununla da müəssisələri zəruri maliyyə resursları ilə təmin etmək;A sahibkarlıq fəaliyyətinin inkişafına təsir göstərmək;.x büdcədənkənar fondlar investor və maliyyə bazarının iştirakçısı kimi də çıxış edə bilər;

Maliyyə resurslarının məhdudluğu dövlət xərclərini maliyyələşdirmək üçün müxtəlif təyinatlı fondların yaradılması və istifadəsini zəruri edir. Büdcədənkənar məqsədli sosial fondlardan istifadə etməklə dövlət xərclərinin maliyyələşdirilməsi təcrübəsi xarici ölkələrdə geniş yayılmışdır.Büdcədənkənar dövlət sosial fondları hesabına bir sıra məsələləri həll etmək mümkündür. Onlardan:

• Maliyyə resurslarının məhdudluğu dövlət xərclərini maliyyələşdirmək üçün müxtəlif təyinatlı fondların yaradılması və istifadəsini zəruri edir. Büdcədənkənar məqsədli sosial fondlardan istifadə etməklə dövlət xərclərinin maliyyələşdirilməsi təcrübəsi xarici ölkələrdə geniş yayılmışdır.Büdcədənkənar dövlət sosial fondları hesabına bir sıra məsələləri həll etmək mümkündür. Onlardan:

əhaliyə pul müavinətləri ödəmək, birdəfəlik yardım etmək yolu ilə sosial yardım və xidmət göstərmək;əhalinin əmək qabiliyyətinin bərpası və qorunub saxlanmasını təmin etmək;sosial infrastruktur müəssisələrini maliyyələşdirmək yolu ilə əhaliyə sosial xidmətlər göstərmək;pensiya təminatını maliyyələşdirmək və s.

Büdcəkənar sosial fondların maliyyələşdirilməsi mənbələri ölkənin iqtisadi və sosial vəziyyətindən asılı olaraq, həm daimi və həm də müvəqqəti xarakterli olur.Bu fondlar həm respublika hakimiyyət orqanları və həm də yerli özünüida- rəetmə orqanları tərəfindən yaradıla bilər.Büdcədənkənar dövlət və məqsədli sosial fondların yaradılmasının hüq'uqi əsaslarını hər şeydən əvvəl AR-nın Konstitusiyası və "Büdcə sistemi haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunu təşkil edir.AR-nın Konstitusiyasının 38-ci maddəsində göstərilir. "Hər kəs qanunla müəyyən edilmiş yaş həddinə çatdıqda, xəstəliyinə, əlilliyinə, ailə başçısını itirdiyinə, əmək qabiliyyətini itirdiyinə, işsizliyə görə və qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallarda sosial təminat hüququna malikdir".

• Büdcəkənar sosial fondların maliyyələşdirilməsi mənbələri ölkənin iqtisadi və sosial vəziyyətindən asılı olaraq, həm daimi və həm də müvəqqəti xarakterli olur.Bu fondlar həm respublika hakimiyyət orqanları və həm də yerli özünüida- rəetmə orqanları tərəfindən yaradıla bilər.Büdcədənkənar dövlət və məqsədli sosial fondların yaradılmasının hüq'uqi əsaslarını hər şeydən əvvəl AR-nın Konstitusiyası və "Büdcə sistemi haqqında" Azərbaycan Respublikasının qanunu təşkil edir.AR-nın Konstitusiyasının 38-ci maddəsində göstərilir. "Hər kəs qanunla müəyyən edilmiş yaş həddinə çatdıqda, xəstəliyinə, əlilliyinə, ailə başçısını itirdiyinə, əmək qabiliyyətini itirdiyinə, işsizliyə görə və qanunla nəzərdə tutulmuş digər hallarda sosial təminat hüququna malikdir".
• Büdcədənkənar dövlət sosial fondları qanunvericilik orqanları tərəfindən təsdiq edilmiş fondlar haqqında qaydaya, və ya mövcud qanunlara uyğun olaraq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən təsdiq edilmiş qaydalar əsasında fəaliyyət göstərir.Büdcədənkənar dövlət məqsədli fondların səmərəli və məqsədyönlü xərclənməsinə nəzarəti AR-nın Maliyyə Nazirliyi həyata keçirir. Büdcədənkənar dövlət məqsədli fondların fəaliyyətinin tənzimlənməsi üzrə səlahiyyət Respublika Xəzinədarlığına həvalə edilmişdir.