Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Azərbaycan Texniki Universiteti Fakültə; İqtisadiyyat və İdarəetmə

Büdcədənkənar fondların təsnifləşməsi

Büdcədənkənar fondlar müxtəlif əlamətərinə görə aşağıdakı kimi təsnifləşdirilir:
∆ müddətinə görə: daimi və müvəqqəti;
∆ məqsədlərinə görə; sosial müdafiə, iqtisadi və digər;
∆ mənsubiyyətinə görə; mərkəzi dövlət və yerli fondlara bölünürlər.
Büdcədənkənar məqsədli dövlət fondları sosial yönümə və ciddi məqsədli təyinata malikdir. Məqsədli təyinatından asılı olaraq büdcədənkənar dövlət fondları iki qrupa: məqsədli sosial fondlara və məqsədli iqtisadi fondlara ayrılır.
Azərbaycan Respublikasında büdcədənkənar məqsədli dövlət sosial fondlarına aşağıdakılar daxildir:
Dövlət Sosial Müdafiə Fondu; Əhalinin Məşğulluğuna Kömək Fondu və Əlillərin Sosial Müdafiə Fondu.
Əlillərin Sosial Müdafiə Fondunun büdcəsi Dövlət büdcəsinin vəsaitləri mülkiyyət formasından asılı olmayaraq respublika ərazisində fəaliyyət göstərən müəssisə, idarə və təşkilatların mənfəətindən 1% məcburi ayrılmalar, idarə, müəssisə və təşkilatların, habelə vətəndaşların ianələri, fondun sahibkarlıq fəaliyyətindən əldə olunan vəsaitlər, xeyriyyə tədbirlərindən (auksionlar, konsertlər, olimpiadalar, marafon və s.) toplanan vəsaitlər hesabına formalaşırdı.

• Bundan başqa Respublikamızda ayrı-ayrı iqtisadi xarakterli bir neçə fond: Dövlət Yol Fondu; Sahibkarlığa Yardım Milli Fondu; Təbiət Mühafizə Fondu; Meşələrin qorunub Saxlanması və Təkrar İstehsalı Fondu yaradılmış və fəaliyyət göstərmişdir.
• Vəsaitlərin cəlb edilməsi həcminə görə ən iri fond Azərbaycan Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondudur.
• Hazırda bütün dövlətlərdə, o cümlədən sənayecə inkişaf etmiş dövlətlərdə də büdcədənkənar fondlar yaradılmaqla iqtisadi və sosial sahədə baş verə biləcək çətinliklər aradan qaldırılır. Büdcədənkənar fondlar ilk növbədə ABŞ-da yaradılmış, sonradan isə bütün dövlətlərdə yayılmağa başlamışdır. Büdcədənkənar fondlar dövlətin müxtəlif mənbələrdən maliyyə ehtiyatlarının toplanmasına və həmin ehtiyatlar hesabına özünün sosial iqtisadi məsələlərinin həll etməsinə şərait yaradır.