Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 19. 06. 2009-cu il tarixli
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ən sadə yol Ən qısa yol Çap üçün deyil 1 Tapåırıq
Tapåırıq Turistlərin mehmanxanaya çatmaları üçün ən sadə və ən qısa yolları tap. 2 3 4 Şəklə uyğun sxemi müəyyən et. Məktəbdən evə həmişə gedib-gəldiyin yol bağlı olarsa, onda hansı digər qısa və sadə yollarla məktəbə gedə bilərsən? Bu barədə valideynlərinlə də məsləhətləş. 16. ƏN SADƏ VƏ ƏN QISA YOL KİT ABXANA
KİT ABXANA
Bir obyektdən digərinə aparan ən sadə yol həmişə ən qısa yol olmur.
41 40 Mehmanxana Körpü Körpü
Kənd Göl
a) b) c) Anarın yaşadığı evdən quyuya neçə yolla getmək olar? Onlardan ən qısa yol hansıdır? Anar Bəkir
Dilarə Cəmilə
Mehmanxana, kənd, körpü və gölü nöqtələr, onlar arasındakı yol- ları isə xətlərlə göstərsək, aşağıdakı sxem alınar. Turistlər göldən mehmanxanaya getmək istəyirlər. Onlar bir neçə yolla gedə bilərlər: 1. Körpülərdən keçməklə; 2. Kəndin kənarından keçən asfalt yolla; 3. Çay və təpələri aşmaqla. Yaddaå
Yaddaå Ən sadə yol Ən qısa yol Çap üçün deyil 42 1. Hadisələr və hərəkətlər ardıcıllığı pozularsa, nə baş verər? 2. Hansı alqoritm deyil? A) Tortun bişirilmə qaydası B) Televizoru işlətmək haqqında təlimat C) Məsələnin həlli D) Dərs cədvəli
A) 8+17=25 B) lər
C) Balina quruda yaşayır. D) Kağızı qayçı ilə yapışdırırlar. Bütün cümlə iki sözdən ibarətdir. 7. Sxemə bax. Canavar və keçinin əlamətlərini söylə. Canlı
Heyvan Quş
Balıq Ev Vəhşi Suda yaşayır Quruda yaşayır Yırtıcı Otyeyən
3. İxtiyari alqoritmin düzgünlüyünü necə bilmək olar? 4. Aşağıdakı obyektlərdən hansını icraçı adlandırmaq olmaz? 5. Hər hansı fikrin doğru və ya yalan olmasını necə müəyyən etmək olar? SUAL VƏ TAPŞIRIQLAR A) B) C) D)
Çap üçün deyil 4 İNFORMASİYA TEXNOLOGİYALARI VƏTƏN
Çap üçün deyil 44 İnsanlar öz işlərini yüngülləşdirmək üçün müx- təlif maşınlar yaratmışlar. Kompüter də bu ma- şınlardan biridir. Kompüterdə hesablamalar apar- maq, mətn yığmaq, şəkil çəkmək, musiqiyə qulaq asmaq olur. Kompüter vasitəsilə yeni biliklər və dünyada baş verən hadisələr haqqında xəbərlər əldə etmək olur. Kompüterlərdən məktəblərdə, xəstəxanalarda, banklarda, aero- portlarda, mağazalarda və başqa yerlərdə istifadə olunur. 17. KOMPÜTER VƏ ONUN HİSSƏLƏRİ Kompüterin 4 əsas hissəsi (qurğusu) var: sistem bloku, moni- tor, klaviatura və siçan. Kompüterə əlavə qurğular da qoşula bilər: printer, səsucaldan- lar, kamera, skaner və s.
Monitor və printerin oxşar və fərqli vəzifələrini söylə. Yalan mülahizələri doğruya çevir. – Klaviatura səs informasiyası ilə işləyir. – Kompüterə mətn informasiyası printer vasitəsilə daxil edilir. – S
istem bloku kompüterin əsas qurğularından biridir. – Səsucaldanlar səs informasiyasını kompüterə daxil etmək üçün qurğudur. 45 Yaddaå Yaddaå Kompüter Sistem bloku Monitor Klaviatura Siçan Siçan qur- ğusu vasitə- silə kompü- terə müxtəlif komandalar verilir.
Printer vasitəsilə kom- püterdəki informasiyalar kağıza çap edilir.
Klaviaturanın köməyi ilə kom- püterə mətn in- formasiyası və komandalar daxil edilir.
Monitor kompü- terdə görülən iş- lərin nəticələrini ekranda gös- tərir.
ilə musiqiyə, danışığa qulaq asmaq olur. Sistem blokunda informasiyanın işlən- məsi və saxlanması baş verir. 1 Tapåırıq
Tapåırıq Kompüteri ilk dəfə harada görmüsən? 2 3
Çap üçün deyil 44 İnsanlar öz işlərini yüngülləşdirmək üçün müx- təlif maşınlar yaratmışlar. Kompüter də bu ma- şınlardan biridir. Kompüterdə hesablamalar apar- maq, mətn yığmaq, şəkil çəkmək, musiqiyə qulaq asmaq olur. Kompüter vasitəsilə yeni biliklər və dünyada baş verən hadisələr haqqında xəbərlər əldə etmək olur. Kompüterlərdən məktəblərdə, xəstəxanalarda, banklarda, aero- portlarda, mağazalarda və başqa yerlərdə istifadə olunur. 17. KOMPÜTER VƏ ONUN HİSSƏLƏRİ Kompüterin 4 əsas hissəsi (qurğusu) var: sistem bloku, moni- tor, klaviatura və siçan. Kompüterə əlavə qurğular da qoşula bilər: printer, səsucaldan- lar, kamera, skaner və s.
Monitor və printerin oxşar və fərqli vəzifələrini söylə. Yalan mülahizələri doğruya çevir. – Klaviatura səs informasiyası ilə işləyir. – Kompüterə mətn informasiyası printer vasitəsilə daxil edilir. – S
istem bloku kompüterin əsas qurğularından biridir. – Səsucaldanlar səs informasiyasını kompüterə daxil etmək üçün qurğudur. 45 Yaddaå Yaddaå Kompüter Sistem bloku Monitor Klaviatura Siçan Siçan qur- ğusu vasitə- silə kompü- terə müxtəlif komandalar verilir.
Printer vasitəsilə kom- püterdəki informasiyalar kağıza çap edilir.
Klaviaturanın köməyi ilə kom- püterə mətn in- formasiyası və komandalar daxil edilir.
Monitor kompü- terdə görülən iş- lərin nəticələrini ekranda gös- tərir.
ilə musiqiyə, danışığa qulaq asmaq olur. Sistem blokunda informasiyanın işlən- məsi və saxlanması baş verir. 1 Tapåırıq
Tapåırıq Kompüteri ilk dəfə harada görmüsən? 2 3
Çap üçün deyil 47 46
Müəllimin icazəsi olmadan sinfə daxil olma!
Sinfə tələsmədən və heç nəyə əl vurmadan daxil ol! 3-cü qayda: Elektrik naqillərinə və avadanlıqlarına toxunma! 7-ci qayda: Kompüterdə işləyərkən kimsə sinfə daxil olarsa, ayağa qalxma! 4-cü qayda: Klaviatura üzərinə əşya qoyma!
Yaş əllə kompüterdə işləmə!
Düzgün oturuş qaydalarına əməl et! 18. KOMPÜTER SİNFİNDƏ DAVRANIŞ QAYDALARI
47 46
Müəllimin icazəsi olmadan sinfə daxil olma!
Sinfə tələsmədən və heç nəyə əl vurmadan daxil ol! 3-cü qayda: Elektrik naqillərinə və avadanlıqlarına toxunma! 7-ci qayda: Kompüterdə işləyərkən kimsə sinfə daxil olarsa, ayağa qalxma! 4-cü qayda: Klaviatura üzərinə əşya qoyma!
Yaş əllə kompüterdə işləmə!
Düzgün oturuş qaydalarına əməl et! 18. KOMPÜTER SİNFİNDƏ DAVRANIŞ QAYDALARI
49 Məlumat və komandaları kompüterə daxil etmək üçün başlıca qurğu klaviaturadır. Kompüterdə yaxşı işləmək üçün ən vacib şərtlərdən biri klaviaturada düzgün işləməyi bacarmaqdır. Klaviaturanın üzərində yerləşən düymələr klaviş adlanır. 48 Tab Caps Lock Сtrl
Shift Alt
Сtrl Alt
! @ # $ % ^ & ( ) – + 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - = \ Shift
BackSp Q W E R T Y U I O P [ ] { } A S D F G H J K L Z X C V B N M < > ? / + – 0 1 4 7 . 2 3 5 6 8 9 Num Lock Home
End PgDn
Del Delete
End Page
Down Page
Up Home
Insert Ins
F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11
F12 Esc
Backspace (“bəkspeys”) klavişi kursorun solundakı, Delete (“delit”) klavişi isə sağın- dakı simvolu silir. Kompüterə komandaları klaviaturadan vermək üçün Enter (“entə”) klavişindən istifadə olunur. Mətnlə işləyərkən bu klavişi basanda kursor yeni sətrə keçir.
hərfləri yazmaq üçündür. Esc (“iskeyp”) klavişindən əməliyyatı ləğv et- mək üçün istifadə edilir.
Klaviaturaya daha harada rast gəlmək olar? Klavişləri yuxarıdan aşağıya yum- şaq şəkildə basmaq lazımdır. Klaviaturada iş zamanı barmaqlar yarımbükü- lü olmalıdır, sanki ovcunuzda balaca top, yaxud alma tutmusunuz. 19. KLAVİATURA Boşluq klavişi klaviaturada ən uzun klavişdir. Mətndə sözlər arasında boşluq (ara) qoymaq üçün bu klavişdən istifadə olunur. ?
Yaddaå Klaviatura Klaviş Xidməti klavişlər Klaviaturada hər bir hərf və rəqəmin uyğun klavişi var. Bu klaviş- lərdən başqa, klaviaturada xidməti klavişlər də olur.
49 Məlumat və komandaları kompüterə daxil etmək üçün başlıca qurğu klaviaturadır. Kompüterdə yaxşı işləmək üçün ən vacib şərtlərdən biri klaviaturada düzgün işləməyi bacarmaqdır. Klaviaturanın üzərində yerləşən düymələr klaviş adlanır. 48 Tab Caps Lock Сtrl
Shift Alt
Сtrl Alt
! @ # $ % ^ & ( ) – + 1 2 3 4 5 6 7 8 9 0 - = \ Shift
BackSp Q W E R T Y U I O P [ ] { } A S D F G H J K L Z X C V B N M < > ? / + – 0 1 4 7 . 2 3 5 6 8 9 Num Lock Home
End PgDn
Del Delete
End Page
Down Page
Up Home
Insert Ins
F1 F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11
F12 Esc
Backspace (“bəkspeys”) klavişi kursorun solundakı, Delete (“delit”) klavişi isə sağın- dakı simvolu silir. Kompüterə komandaları klaviaturadan vermək üçün Enter (“entə”) klavişindən istifadə olunur. Mətnlə işləyərkən bu klavişi basanda kursor yeni sətrə keçir.
hərfləri yazmaq üçündür. Esc (“iskeyp”) klavişindən əməliyyatı ləğv et- mək üçün istifadə edilir.
Klaviaturaya daha harada rast gəlmək olar? Klavişləri yuxarıdan aşağıya yum- şaq şəkildə basmaq lazımdır. Klaviaturada iş zamanı barmaqlar yarımbükü- lü olmalıdır, sanki ovcunuzda balaca top, yaxud alma tutmusunuz. 19. KLAVİATURA Boşluq klavişi klaviaturada ən uzun klavişdir. Mətndə sözlər arasında boşluq (ara) qoymaq üçün bu klavişdən istifadə olunur. ?
Yaddaå Klaviatura Klaviş Xidməti klavişlər Klaviaturada hər bir hərf və rəqəmin uyğun klavişi var. Bu klaviş- lərdən başqa, klaviaturada xidməti klavişlər də olur.
Siçanla işləyərkən ekranda gördü- yünüz kiçik ox siçanın göstəricisi adlanır. O, siçanın bütün hərəkətlə- rini ekranda əks etdirir. Siçanın düyməsinin basılmasına
Sağ əlin şəhadət barmağı Sadə siçan qurğusunun ən azı iki düyməsi olur:
Üzərində sağ əlin şəhadət barmağının yerləşdiyi sol düymə əsas düymə he- sab olunur.
ox işarəsi şəklində olur. Siçanı masanın üzərində hərəkət etdirməklə (gəzdirməklə) ek- randa obyektləri göstərmək olar. Obyekti seçdirmək üçün siçanın göstəricisini obyekt üzərinə gətirib sol düyməni bir dəfə basmaq lazımdır. də sol düymənin basılması nəzərdə tutulur. Sağ düymənin basıl- ması isə sağ çıqqıltı adlandırılır. Sol düymənin iki dəfə fasiləsiz basılmasına qoşa çıqqıltı deyilir. Adi siçan və kompüter siçanını müqayisə et. Vərəqdə oxşar və fərqli əlamətlərini dairələrin uyğun hissələrində yaz. onların
50 51 Sol düymə Sağ
düymə Təkərcik
20. SİÇAN QURĞUSU VƏ ONUNLA İŞ VƏRDİŞLƏRİ Kompüterə mətn klaviatura vasitəsilə da- xil edilir. Mətndə hərflərin, sözlərin, yaxud sətirlərin yerlərini dəyişdirmək üçün
qurğusundan istifadə etmək əlverişli olur. Si- çandan istifadə etməklə qrafikanın və şəkil- lərin də yerlərini dəyişdirmək olar. siçan Yaddaå
Yaddaå Siçan Göstərici Çıqqıltı Obyektin şeçdirilməsi Sağ çıqqıltı Qoşa çıqqıltı Yadda saxla Yadda saxla Tapåırıq
Tapåırıq Oxşar əlamətlər Fərqli əlamətlər
Siçanla işləyərkən ekranda gördü- yünüz kiçik ox siçanın göstəricisi adlanır. O, siçanın bütün hərəkətlə- rini ekranda əks etdirir. Siçanın düyməsinin basılmasına
Sağ əlin şəhadət barmağı Sadə siçan qurğusunun ən azı iki düyməsi olur:
Üzərində sağ əlin şəhadət barmağının yerləşdiyi sol düymə əsas düymə he- sab olunur.
ox işarəsi şəklində olur. Siçanı masanın üzərində hərəkət etdirməklə (gəzdirməklə) ek- randa obyektləri göstərmək olar. Obyekti seçdirmək üçün siçanın göstəricisini obyekt üzərinə gətirib sol düyməni bir dəfə basmaq lazımdır. də sol düymənin basılması nəzərdə tutulur. Sağ düymənin basıl- ması isə sağ çıqqıltı adlandırılır. Sol düymənin iki dəfə fasiləsiz basılmasına qoşa çıqqıltı deyilir. Adi siçan və kompüter siçanını müqayisə et. Vərəqdə oxşar və fərqli əlamətlərini dairələrin uyğun hissələrində yaz. onların
50 51 Sol düymə Sağ
düymə Təkərcik
20. SİÇAN QURĞUSU VƏ ONUNLA İŞ VƏRDİŞLƏRİ Kompüterə mətn klaviatura vasitəsilə da- xil edilir. Mətndə hərflərin, sözlərin, yaxud sətirlərin yerlərini dəyişdirmək üçün
qurğusundan istifadə etmək əlverişli olur. Si- çandan istifadə etməklə qrafikanın və şəkil- lərin də yerlərini dəyişdirmək olar. siçan Yaddaå
Yaddaå Siçan Göstərici Çıqqıltı Obyektin şeçdirilməsi Sağ çıqqıltı Qoşa çıqqıltı Yadda saxla Yadda saxla Tapåırıq
Tapåırıq Oxşar əlamətlər Fərqli əlamətlər
Kompüterin əsas proqramı əməliyyat sistemidir. Kompüter işə salınarkən monitorun ekranında iş masası açılır. Burada kompü- terdə işləmək üçün lazım olan obyektlər yerləşdirilir. Bu obyektlər sənədlər, qovluqlar, müxtəlif proqramlar ola bilər. Proqram pəncərəsinin elementləri
Başlıq zolağı Menyu zolağı İş masasında hər bir obyektin qrafik nişanı olur. Bu nişana simgə deyilir. öz Pəncərəni böyütmək və ya kiçiltmək düyməsi Pəncərəni yığmaq düyməsi Kompüterin hər hansı məsələni həll etməsi üçün ona uyğun ko- mandalar verilməlidir. Komandalar yığınına proqram deyilir. Biz kompüterdə proqramlarla işləyirik. 21. İŞ MASASI VƏ PROQRAM PƏNCƏRƏSİ Proqram başladıldıqdan sonra ekrana düzbucaqlı formalı şəkil çıxır. Belə düzbucaqlıya pəncərə deyilir. Müxtəlif proqramların pən- cərələri bir-birinə bənzəyir. Ofisdə çalışan əməkdaşların da, adətən, iş masası olur. My Documents Infomatika_2-ci sinif Resycle Bin My Computer Info_ko
2 2 Obyektin simgəsi Qovluq
İş masası My Documents Resycle Bin My Computer Info_ko
53 52 Yaddaå Yaddaå
Proqram İş masası Simgə Pəncərə Başlıq zolağı Menyu Menyulara daha harada rast gəlmək olar? ? Tapåırıq
Tapåırıq Adi iş masası ilə kompüterdə iş masasını müqayisə et. Vərəqdə onların oxşar və fərqli əlamətlərini dairələrin uyğun hissələrində yaz. Pəncərəni qapatmaq düyməsi Oxşar əlamətlər Fərqli əlamətlər My Documents Infomatika_2-ci sinif Resycle Bin My Computer Info_ko 2-ci sinif 2 2 Çap üçün deyil Kompüterin əsas proqramı əməliyyat sistemidir. Kompüter işə salınarkən monitorun ekranında iş masası açılır. Burada kompü- terdə işləmək üçün lazım olan obyektlər yerləşdirilir. Bu obyektlər sənədlər, qovluqlar, müxtəlif proqramlar ola bilər. Proqram pəncərəsinin elementləri
Başlıq zolağı Menyu zolağı İş masasında hər bir obyektin qrafik nişanı olur. Bu nişana simgə deyilir. öz Pəncərəni böyütmək və ya kiçiltmək düyməsi Pəncərəni yığmaq düyməsi Kompüterin hər hansı məsələni həll etməsi üçün ona uyğun ko- mandalar verilməlidir. Komandalar yığınına proqram deyilir. Biz kompüterdə proqramlarla işləyirik. 21. İŞ MASASI VƏ PROQRAM PƏNCƏRƏSİ Proqram başladıldıqdan sonra ekrana düzbucaqlı formalı şəkil çıxır. Belə düzbucaqlıya pəncərə deyilir. Müxtəlif proqramların pən- cərələri bir-birinə bənzəyir. Ofisdə çalışan əməkdaşların da, adətən, iş masası olur. My Documents Infomatika_2-ci sinif Resycle Bin My Computer Info_ko
2 2 Obyektin simgəsi Qovluq
İş masası My Documents Resycle Bin My Computer Info_ko
53 52 Yaddaå Yaddaå
Proqram İş masası Simgə Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|