Azərbaycan respublikasi kənd təSƏRRÜfati naziRLİYİ aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ

Zaqatala rayonunda əsas becərmə üsullarının
qarğıdalının struktur elementlərinə təsiri 
(2013-2015-ci illərdən orta
) 
Bitki 
sıxlığı 
Səpin 
sxemi 
Qidalanma şəraiti 
Bitkinin 
boyu, sm 
Qıçanın 
uzunluğu, 
sm 
Qıçanın 
diametri, 
sm 
Qıçanın 
kütləsi, 
qr
1000 
dənin 
kütləsi, 
qr
Cərgəarası 2 dəfə becərilir 
41min 
70x35sm 
Gübrəsiz 
250 
25 
4,3 
357 
326 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
277 
26 
4,9 
368 
354 
N
180
P
120
K
60
273 
26 
4,8 
364 
347 
47min 
70x30sm 
Gübrəsiz 
263 
25 
4,5 
353 
322 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
278 
26 
4,8 
368 
353 
N
180
P
120
K
60
273 
26 
5,0 
352 
351 
57min 
70x25sm 
Gübrəsiz 
264 
24 
4,4 
353 
332 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
285 
28 
5,0 
370 
360 
N
180
P
120
K
60
278 
26 
4,6 
366 
349 
2-ci becərmə dibdoldurma ilə əvəz olunur 
41min 
70x35sm 
Gübrəsiz 
266 
25 
4,5 
361 
332 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
287 
27 
5,0 
377 
359 
N
180
P
120
K
60
279 
26 
4,9 
374 
355 
47min 
70x30sm 
Gübrəsiz 
268 
25 
4,9 
353 
337 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
287 
27 
5,0 
367 
363 
N
180
P
120
K
60
274 
26 
5,1 
366 
353 
57min 
70x25sm 
Gübrəsiz 
276 
25 
4,5 
362 
335 
N
140
P
100
+20 ton peyin 
288 
27 
5,0 
378 
366 
N
180
P
120
K
60
282 
27 
4,8 
370 
367 
Təcrübədə bütün variantlar və təkrarlar üzrə fenoloji müşahidələr aparılmaqla 
cücərmə, 7-8 yarpaq əmələ gəlmə, qıça əmələ gəlməsi və yetişmə fazası qeydə 
alınmışdır. Dən məhsuldarlığında struktur elementləri təyin edilərkən qıçanın 
uzunluğu, qıçanın kütləsi, 1000 dənin kütləsi təyin edilmişdir. Bu müşahidələrin 
cədvəldə verilmişdir. 
Cədvəldən 3 ildən alınan nəticələrəəsasən bitki sıxlığını artırmaqla (57 min 
bitki) bu göstəricilər digər bitki sıxlığına nisbətən azalmağa doğru getdiyi görünür.
Cərgəarası 2 dəfə becərilən, hektara 47 min bitki olmaqla, 70 x 30 sm 
sxemində gübrəsiz variantda bitkinin boyu 253 sm, qıçanın uzunluğu 25 sm, qıçanın 
kütləsi 353 qr, 1000 dənin kütləsi 322 qr olduğu halda, hektara N
140
P
100
+20 ton peyin 
verilən variantda bitkinin boyu 278 sm, qıçanın uzunluğu 26 sm, qıcanın kütləsi 352 
qr, 1000 dənin kütləsi isə 357 qr təşkil etmişdir. Hektara N
180
P
120
K
60 
kq gübrə verilən 
variantda bitkinin boyu 273 sm, qıçanın uzunluğu 26 sm, qıçanın kütləsi 360 qr, 1000 
dənin kütləsi isə 349 qr olmuşdur. 
2-ci cərgəarası becərmənin dibdoldurma ilə əvəz edilməsi hektara 47 min bitki 
olmaqla, 70 x 30 sm sxemində gübrəsiz variantda bitkinin boyu 268 sm, qıçanın 

---

437 
uzunluğu 25 sm, qıçanın kütləsi 253 qr, 1000 dənin kütləsi 337 qr olduğu halda, 
hektara N
140
P
100
+20 ton peyin verilən variantda bitkinin boyu 287 sm, qıçanın 
uzunluğu, 27 sm, qıçanın kütləsi 367 qr, 1000 dənin çəkisi isə 363 qr olmuşdur. 
Hektara N
180
P
120
K
60
kq gübrə verilən variantda bitkinin boyu 274 sm, qıçanın 
uzunluğu, 26 sm, qıçanın kütləsi 366 qr, 1000 dənin kütləsi isə 353 qr təşkil etmişdir. 
2-ci becərmənin dibdoldurma ilə əvəz olunması nəticəsində bütün variantlarda 
istər struktur göstəriciləri, istərsə də məhsuldarlıq yüksək olmuşdur (qrafikə bax).
Hektara 47 min bitki olduqda 70 x 30 sm səpin sxemində cərgəarası 2 dəfə becərilən 
zaman hektara N
140
P
100
+20 ton peyin verilən variantda hektardan 75,7 s/ha məhsul 
verdiyi halda, cərgəarası 2-ci becərmənin dibdoldurma ilə əvəz edilməsi variantında 
hektardan 78,5 s/ha dən məhsulu alınmışdır. Aparılmış tədqiqat zamanı müəyyən 
olunmuşdur ki,