55
üsulu eksperimentdə tez-tez tətbiq edilir, belə ki, bu üsulla
yeridilən maddənin dozasını dəqiq təyin etməklə, onun yerinə
yetirilməsi də asan sadə yolla icra olunur.
Bu üsulla kəskin
təcrübədə maddənin toksikiliyini təyin etməklə yanaşı, həm də
bəzi toz və maye şəklində olan maddələrin kumulyativ
xassələrini öyrənmək mümkündür.
Maddənin qarın boşluğuna yeritmə üsulu- əsasən kəskin
təcrübədə toksikiliyin qiymətləndirilməsində istifadə edilir.
Vena daxilinə, əzələyə, dəri altına
yeridilməsi yollarında az-az,
əsasən maddənin təsir xarakterinin öyrənilməsində və yaxud həll
olunan
maddələrin
toksikiliyinin
müqayisəli
şəkildə
qiymətləndirilməsində istifadə olunur.
İnhalyasiya yolu ilə
heyvanların zəhərlədilməsi müxtəlif
konstruksiyalı zəhərləyici kameralarda aparılır. Kameralar
həcminə və formasına görə müxtəlif olurlar. Ən yaxşısı metaldan
hazırlanmış, şüşəli, içərisi rəngli emalla və karbolit lakla
örtülmüş kameralardır. Kamera mütləq şəkildə hermetik
olmalıdır.
Kameralarda dinamiki və statik zəhərlədilmə üsulları
aparıla bilər.
Dinamiki üsulla zəhərlədilmə zamanı kameraya hava ilə
birlikdə öyrənilən maddənin buxarları daxil edilir.
Bu zaman
təcrübə müddətində kamerada hava
mübadiləsi fasiləsiz olaraq
davam etdirilməlidir.
Statik üsulla zəhərlədilmə zamanı kamera
daxilində havanın sirkulyasiyası ventilyator vasitəsilə yaradılır
ki , bu zaman öyrənilən maddənin müəyyən konsentrasiyası əmələ
gəlir.
Həm statik , həm də dinamiki yolla zəhərlədilmə üsulunda
vacib şərt orada öyrənilən maddənin konsentrasiyası təyin
edilməlidir.Zəhərlədilmə
statik üsulla
aparılırsa , kamera
daxilindəki konsentrasiyanı ölçmək üçün kameraya pipetka ilə
daxil edilən kimyəvi maddənin millimetrlə miqdarı, xüsusi çəkisi
və kameranın həcm tutumunu(m
3
) bilərək hesablama aparmaq
lazımdır.
Dinamiki üsulla
zəhərlədilmənin aparılması üçün istifadə
olunan qurğu- maddə ilə birlikdə havanın kameraya verilməsini
56
təmin edən ( havanı
hərəkətə gətirən, pərlər və filtrlər) hissədən
ibarət olur.Bu zaman kamera daxilindəki konsentrasiya kimyəvi
üsulla təyin edilməlidir.
Buxar və qaz şəklində olan maddələrlə xırda laborator
heyvanlarının zəhərlədilməsi üçün 100 litrlik həcmli Pravdin
kameralarından istifadə edilə bilər
(şək. 1)
Əgər maddə uçucu deyilsə, onda adi qablardan istifadə
edilə bilər. Heyvanların dezinteqrasiya aerozolları ilə
zəhərlədilməsi
üçün
Boyarçuk
və
yaxud
Latuşkina
kameralarından istifadə edilir. Zəhərlədilmə zamanı havanı
qarışdıran ventilyatorlu hermetik
kameralardan istifadə
edilməlidir.
Kondensasiya aerozolları
ilə zəhərlədilməsi üçün havanın
qarışdırılması üçün ventilyatorlu istənilən hermetik kameradan
istifadə edilə bilər.
Fibrogen təsirə malik olan aerozolların təsirini öyrənmək üçün
zəhərlədilmə zamanı intratraxeal metoddan istifadə etməklə,
yenə də tozlanmada istifadə olunan kameralardan istifadə
edilir
.
Dostları ilə paylaş: