Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti S. A. Gürzəliyev
Heyvanların işgörmə qabiliyyətinin öyrənilməsi
Yüklə 1,44 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2.5.4. Heyvanların işgörmə qabiliyyətinin öyrənilməsi
metodları Məlumdur ki, ətraf mühitin qeyri-qənaətbəxş amillərinin təsiri altında əzələnin işgörmə qabiliyyəti azalır. Heyvanları işə cəlb etmək üçün müxtəlif üsullara əl atılır, bunlar çoxdur:məsələn heyvanın şaquli asılmış çubuqdan tutmağa cəhd edilməsi, döşəmə vasitəsi ilə yuvacığa elektrik cərayanı verməklə heyvanın hərəkətlərinin izlənməsi; tənzif kəmərlə bağlanmış heyvanın dartılması və ona göstərilən müqavimətə qarşı reaksiyasını və s.göstərmək olar.Bundan əlavə heyvanların işgörmə qabiliyyətini qiymətləndirmək üçün istifadə olunan ən geniş yayılmış üsullardan biri, heyvanlara təcrübədə dozalaşdırımış iş verməyə imkan verən cihazdan (Tretban) 73 istifadə etməklə, ağ siçanlar və siçovullar üçün nəzərdə tutulmuş qaçış yoludur. Bu cihaz heyvanın müəyyən vaxt ərzində məlum məsafəni dəqiq qət etməyə imkan verir.Beləliklə, təcrübənin aparılması üçün daimi şərait yaradılır və alınmış nəticələri müqayisə etmək mümkün olur..Qaçış yolu uyğun olaraq müxtəlif növ heyvanlardan:ağ siçanlar, siçovullar, dəniz donuzları, dovşanlar, pişiklər, itlər və meymunlar üçün istifadə edilir. Bu məqsədlə Sankpeterburq əmək gigiyenası və peşə xəstəlikləri institutunun əməkdaşları tərəfindən ağ siçanlar və siçovullar üçün nəzərdə tutulmuş qaçış yolu cihazı təklif edilmışdir.Qaçış yolunun uzunluğu 67sm olan brezent lentdən ibarət olub, mühərrik vasitəsi ilə iki diyircək üzərində fırlanır. Konusvari ötürücü vasitəsilə lentin hərəkət surəti 9-23 m/dəq həddində dəyişdirmək mümkündür. Təcrübəyə qədər lentin hərəkət surəti müəyyələşdirilir, sonra bir şöbədə zəhərləmə qutusu, digərində isə kontrol heyvanı yerləşdirilir.Bu zaman eyni vaxtda mühərrik işə salınmaqla, həm də heyvanların qaçmağa başladıqları vaxt qeyd edilir.Qaçışın dayanması vaxtı heyvanlar arxa divardakı qutuya atılır və bu zaman heyvanlar hərəkət edə bilmirlər. Siçanların qaçma vaxtı yaşdan asılı olaraq 10 - 20 dəqiqəyə.qədər təddüd edir. Heyvanların işqabiliyyətini öyrənmək üçün istifadə edilən ən sadə üsullardan biri də xüsusi apparatura tələb etməyən , heyvanların suda üzmə qabiliyyəti metodudur.Heyvanların üzməsi dinamiki əzələ işi modelini yratmaq üçün istifadə edilir. Bu metod dozalaşdırılmaqla funksional sınaq apararkən tam yorğunluğun başverməsini qiymətləndirməyə imkan verir.Uzun müddət üzmə zamanı inkişaf edən yorğunluq nəticəsində heyvan suyun üzündə qala bilmir və batır.Siçovulların üzmə vaxtı (250 dəq. qədər)uzana bilər. Vaxtı uzatmaq üçün suda üzmə vaxtı onların qyruğundan heyvanın çəkisinin 5%-i qədər yük asılır. 74 Təcrübənin aparılması qaydası aşağıdakı kimidir.Eyni çəkiyə malik olan zəhərlənmiş və kontrol qrupa daxil olan siçanların quyruğundan yük asılmaqla, heyvanlar temperaturu 29- 30 0 C olan suya- akvariuma buraxılır və üzməyə başlama vaxtı qeyd edilir. Birinci suda üzməyi davam etdirə bilməyən və yaxud yorğunluqdan suyun dibinə batma təhlükəsi olan heyvanın üzmə vaxtı qeyd edilir. Yüklə 1,44 Mb. Dostları ilə paylaş:
|