AZƏrbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan respublikasinin təHSİl problemləRİ İnstitutu



Yüklə 3,82 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə6/41
tarix14.01.2017
ölçüsü3,82 Mb.
#5285
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41
 

45

Универсиtеtдя 50-дян  чох  дил  юйрядилир,  бейнялхалг  mцнасибяtляря  аид 



600-дян арtыг kурс kечилир. Гырх ил ярзиндя бу исtигаmяt цзря лидерлийини сахлайан 

Йел  Uниверсиtеtинин  бейнялхалг  tядгигаtлар  mярkязи  щазырда  баkалавр  дяряcя-

синдя алtы, mаэисtр дяряcясиндя ися дюрд ихtисас цзря фяалиййяt эюсtярир. Tяtбиги 

лингвисtиk tядгигаtлар, mярkязи  глобаллашmа  проблеmляринин  tядгигаtы  вя  бей-

нялхалг mалиййя mярkязляри бейнялхалг програmлара арtан mараьы инkишаф еtди-

рир  вя  Йел  Uниверсиtеtинин  ихtисаслашmыш  фаkцлtяляринин  фяалиййяtини  зянэинляш-

дирир. 

Йел  Uниверсиtеtинин  илдян-иля  хариcи  tялябяляринin  арtыmына  эюря  нцфузу 



арtыр вя универсиtеt tялябяляринин 16%-дян чоху хариcи tялябялярдир. Щяр tядрис или 

бцtцн  дцнйада  юз  юлkяляринин  инkишафы  цчцн  mцщцm  наилиййяtляр  веря  биляcяk 

эюрkяmли  елm  хадиmляри  Йел  Uниверсиtеtиня  жялб  олунур  вя  дцнйанын 100-дян 

чох юлkяsиндян mинлярля алиm ишляmяk вя йашаmаг цчцн bura эялир. 

Йел  Uниверсиtеtинин  чохсайлы  уьурлу  вя  mяшhур  mязунлары  вар. 1989-cу 

илдян  башлайараг  АБШ-ын  бцtцн  президенtляри  Йел  Uниверсиtеtинин  mязунлары 

олуб. Cорc Щерберt Уоkер Буш (аtа – Буш), Билл Kлинtон, еляcя дя онун щяйаt 

йолдашы, АБШ-ын sabiq Дювляt kаtиби Щиллари Kлинtон, Cорc Уолkер Буш (оьул – 

Буш), онун гызы Барбара Буш, Аmериkанын kечmиш виtсе-президенtи Ричард Диk 

Чейни дя Йелин mязунларындандыр. 

Йел Uниверсиtеtи Аmериkанын елиt универсиtеtляри групуна дахилдир. 

Massaчusets Texnologiya Иnstitutu (Massachusetts Institute of 

Technology  – MIT). Бу  инсtиtуt  ABШ-ыn Massaчusets  шtatыnda, Kembric 

шяhяrindя yerlяшir. Kompyuter texnologiyalarыnыn mяrkяzi adlandыrыlan 

universitet elm vя texnologiya, robot texnikasы vя sцni intellekt sahяlяri цzrя 

dцnyaда бюйцk нцфуз газанmышдыр. Щяm дя иnstitut menecment, iqtisadiyyat, 

linqvistika, siyasi elmlяr, fяlsяfя vя s. sahяlяr цzrя dя mяшhurdur. Иnstitutun яn 

tanыnmыш  bюlmяlяri Linkoln, Иnformatika vя  Sцni  Иntellekt laboratoriyalarы, 

Иdarячilik Mяktяbidir. 2009-cu ildя Massaчusets Texnologiya Иnstitutu 100 яn 

yaxшы universitetin arasыnda doqquzuncu yerdя sыralanыb. 

1861-ci ildя Massaчusets Birliyi Uilyam Berton Rocersin "Massaчusets 

Texnologiya  Иnstitutu vя Boston Tяbiяt Elmlяri Cяmiyyяti"nin yaradыlmasы 

haqqыnda xartiyasыnы tяsdiqlяdi. Berton Rocers XIX яsrdя sцrяtlя inkiшaf edяn 

elmin tяlяblяrinя cavab verя bilяcяk ali tяhsilin yeni formasыnы yaratmaq 

istяyirdi. Berton Rocers tяhsil proqramы hazыrlayaraq hяm  шtat rяhbяrliyinin 

diqqяtini cяlb edir, hяm dя planlarыnы  hяyata keчirmяk  цчцn  юzяl sponsorlar 

tapыrды. Onun fяlsяfяsi belя  sяslяnirdi: "Elmlərin tяkcя praktikada istifadя 

oluna bilяn manipulyasiya vя adi detallarыnыn tяdrisi yolu ilə deyil, bцtцn яsas 

elmi prinsiplяrin izahы ilя юyrяnilmяsi vя baшa dцшцlmяsi юnəmlidir". Иnstitutun 

fяaliyyяtinin ilk illяrindяn bu ali tяhsil mцяssisяsinin mяzunlarы юzlяrini yцksяk 

ixtisaslaшmыш elmi-texniki mцhяndislяr kimi tяqdim edirдиlяr. Mцяssisяlяrin 

яksяriyyяti onlarы  hяvяslя  iшя  gюtцrцr ki, bu da yeni yaranmыш  tяhsil ocaьыna 

tяlяbяlяrin axыnыna sяbяb olurdu. 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

46



10 aprel 1861-ci il qanunvericilik aktыna  яsasяn Massaчusets Texno-

logiya Иnstitutu цч bюlmяdяn: Иncяsяnяt Cяmiyyяti, Sяnaye Иncяsяnяti Muzeyi 

vя Sяnaye Elmlяri Mяktяbi bюlmяlяrindяn ibarяt иди. 

XIX-XX яsrlяrdя institut maliyyя problemi ilя цzlяшir. Bu problem, яsa-

sяn, yaxыnlыqda yerlяшяn Harvard Universitetilя  rяqabяt nяticяsindя yaranыr. 

1900-cц ildя Massaчusets Texnologiya Иnstitutunun Harvard Univer-sitetilя 

birlяшdirilmяsi ideyasы irяli sцrцlцr, lakin bu ali tяhsil mцяssisяsinin nцfuzlu 

mяzunlarы hяmin ideyaya qarшы чыxыr. Bцtцn ehtirazlara baxmayaraq, 1914-cц 

ildя birlяшdirilmя planы  tяsdiqlяnir, Massaчusets Texnologiya Иnstitutunun 

Harvardыn Tяtbiqi Elmlяr bюlmяsi kimi Kembricя  kючцrцlmяsi qяrara alыnыr 

vя bu mяqsяdlя Kembricdя kompleks binalar tikilir. Hяmin andan kampusda 

яn mцasir məşhur memarlar tяrяfindяn yeni цсlubda binalar tikilir. Daш  vя 

dяmirdяn inшa edilmiш tikililяr  юzцnяmяxsusluьu ilя seчilir vя bir nюv, Praqa 

шяhяrindя yerlяшяn mяшhur rяqs edяn evi xatыrladыr. Vaxtilя Massaчusets 

Texnologiya  Иnstitutunun mяzunu olan Uilyam Bosuort tяrяfindяn inшa 

edilmiш binalar bu gцn universitetin яsas kampusuna чevrilib. 1916-cы ildя bu 

tяhsil ocaьы Kembricdяki yeni kampusuna kючцr, bu dюvrdя Harvardla 

birlяшmяk planы  юz aktuallыьыnы itirir, Birinci Dцnya mцharibяsi vя bundan 

irяli gяlяn ABШ-ыn sяnaye potensialыnыn gцclяndirilmяsi ixtisaslaшmыш elmi-

texniki kadrlara tяlяbatы artыr. Bununla da Massaчusets Texnologiya Иnstitutu 

birinci dяrяcяli texniki ali mяktяbя  чevrilir vя 1917-ci ildя Harvard 

Universitetilя birlяшdirmя mяsяlяsi lяьv edilir. 

Mцharibяdяn sonrakы illяr institut sцrяtlя inkiшaf edir, yeni fakцltяlяr vя 

tяdqiqat mяrkяzlяri yaradыlыr. Lakin Иkinci Dцnya mцharibяsinя qяdяr institut 

ikinci dяrяcяli ali mяktяb hesab olunur vя ABШ-dan kяnarda tanыnmыr. Иkinci 

Dцnya mцharibяsi dюvrцndя institutun mцtяxяssislяri, xцsusilя Radiasiya 

laboratoriyasыnыn  яmяkdaшlarы radar qurьularы, nцvя reaktoru sahяlяrindя  vя 

digяr hяrbi mяqsяdlяr  цzrя  yцksяk nailiyyяtlяr  яldя edirlяr. Massaчusets 

Texnologiya Иnstitutu subsidiyalarыn яn чox alыndыьы ali tяhsil mцяssisяsindяn 

olur vя tezliklя  dцnyanыn  яn nцfuzlu elmi-tяdqiqat mяrkяzinя  чevrilir. XX 

яsrin 1950-1960-cы illяrindя bu ali tяhsil mцяssisяsi elmi-texniki inqilab edir. 

Mяhz bu dюvrdя institutun Linkoln vя Чarlz Stark Draper laboratoriyalarы юz 

kяшflяrilя  mяшhurlaшыr. 1970-1980-ci illяrdя institut elmi-texniki tяrяqqiyя 

sяbяb olan kompyuter dövrünün pionerinя чevrilir. Иnstitutun divarlarы arasыn-

da юz dili, etika vя mяnяviyyatы olan kompyuter mяdяniyyяti yaranыb. 

Massaчusets Texnologiya Иnstitutunun kampusu Kembric шяhяrindя 

Чarlz  чayыnыn sahilindя 68 hektar яrazidя yerlяшir. Massaчusets Texnologiya 

Иnstitutunun kampusu ərazisi iki hissяyя  bюlцnцr – qяrbdя  tяlяbя yataqxa-

nalarы,  шяrqdя isя akademik binalar yerlяшir. Akademik binalar, ofislяr vя 

yataqxanalarла yanaшы, onlara mцxtяlif adlar verilib. Binalar yerцstц vя yeraltы 

tunellяrlя birlяшdirilib. ABШ-da яn bюyцk nцvя reaktoru Massaчusets Texno-

logiya Иnstitutunun kampusunda, яhalinin sыx mяskunlaшdыьы яrazidя yerlяшir. 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

47

Burada nцvя reaktorunun яtraf mцhitя vurduьu ziyana gюrя institut 



rяhbяrliyi ilя yerli яhali arasыnda tez-tez mцbahisяlяr yaranыr. Иnstitut isя onun 

tяhlцkяsizliyinя  zяmanяt verir. Kampusun яrazisindя yerlяшяn digяr maraqlы 

obyektlяrdяn yцksяktяzyiqli aerodinamik tuneli, gяmilяrin tяlimi vя okeanыn 

quruluşunu  юyrяnmяk  цчцn yedяk  чяnini qeyd etmяk olar. 2001-ci ildя  яtraf 

Mцhitin Mцhafizяsi Agentliyi hava vя suyu tullantыlarla  чirklяndirdiyi  цчцn 

tяhsil mцяssisяsini mяhkяmяyя verir. Nяticяdя institut 155000 dollar 

dяyяrindя  cяrimя  юdяyir vя bundan sonra цч ekologiya layihяsi tяtbiq edir. 

Иnstitut eyni zamanda havanыn  чirklяnmяsinin qarшыsыnы almaq mяqsяdilя 

alternativ yanacaq iшlяdяn nяqliyyat vasitяlяri buraxыr. 

Иnstitutda tяhsil alan tяlяbяlяr  цчцn lazыmi  шяrait yaradыlыb. Hяr bir ya-

taqxananыn  юz komendantы var. Komendant tяlяbяlяrя, onlarыn saьlamlыьыna 

vя psixoloji durumlarыna nяzarяt edir. Kampusa kючmяmiшdяn qabaq tяlяbя-

lяr istяdiklяri yataqxanada vя mяrtяbяdя yer seчя bilяr. Burada yaшayan tяlя-

bяlяr arasыnda mцxtяlif cяmiyyяtlяr yaranыr. Yuxarы kurs tяlяbяlяri  Чarlz 

чayыnыn o biri sahilindя Bяk Bey rayonunda yerlяшяn 36 yataqxanadan birindя 

qalmaьa  цstцnlцk verirlяr. Burada, adяtяn, heч kimin maneчilik etmяmяsi 

цчцn yaradыcы tяlяbяlяr qalыr və doktorantlar цчцn 8 yataqxana mюvcuddur. 

Massaчusets Texnologiya Иnstitutu  чoxsaylы elmi kяшflяrin yarandыьы 

mяkandыr. Massaчusets Texnologiya Иnstitutunun mцяllim vя  tяlяbяlяri 

hяmiшя sяrbяst, azadfikirli, bir qяdяr qalmaqallы olmalarы ilя fяrqlяniblяr. 

Bu gцn Massaчusets Texnologiya Иnstitutunda 4232 tяlяbя  tяhsil alыr, 

onlarыn 45%-ni qыzlar, 46%-ni яcnяbi tяlяbяlяr tяшkil edir. Dцnyanыn яn yaxшы 

ali mяktяblяrindяn olan bu institut qяbul qaydalarыnыn mцrяkkяbliyi ilя seчilir, 

instituta sяnяd verяn 20 abituriyentdяn yalnыz biri qяbul olunur. Иnstitutda 

kяmiyyяtя deyil, keyfiyyяtя  цstцnlцk verilir. Texniki sferada institutu яvяz 

edяn digяr ali tяhsil mцяssisяsi yoxdur. Buraya qяbul olunmaq, oxumaq vя 

qurtarmaq чox чяtindir. Lakin bцtцn bu чяtinliklяrя qatlanmaьa dяyяr, чцnki 

Massaчusets Texnologiya Иnstitutu kompyuter texnologiyalarыnыn  яsas 

mяkanыdыr. 

Massaчusets Texnologiya Иnstitutunun  чoxlu sayda mяшhur mяzunlarы 

var, onlardan 75 nяfяri Nobel mцkafatыna layiq gюrцlцb. Иnstitutun tanыnmыш 

mяzunlarыndan Azяrbaycan  яsilli alim, sцni intellekt sahяsindя qeyri-sяlis 

mяntiq nяzяriyyяsinin banisi, hazыrda Kaliforniyanыn Berkli Universitetinin 

professoru Lцtfi Rяhim oьlu  Яlяsgяrzadяni (Lцtfi Zadя) xцsusi qeyd etmяk 

olar. Lцtfi Zadя Tehran Universitetinin elektrotexnika fakцltяsinin bakalavr 

pillяsini bitirib. O, 1944-cц ildя ABШ-a kючцb vя  tяhsilini davam etdirmяk 

mяqsяdilя bu instituta яrizя verib vя 1946-cы ildя  hяmin institutun elektro-

texnika ixtisası цzrя magistraturasını bitirib. 

Braun Universiteti (Brown University). Braun Universiteti ABШ-ыn Rod 

Aylend  Шtatыnыn paytaxtы Providens шяhяrindя yerlяшяn qяdim ali tяhsil 

ocaьыdыr. 2009-cu ildя aparылан  dцnya universitetlяrinin reytinqinя  gюrə, 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

48



Braun Universiteti 100 яn yaxшы ali mяktяb arasыnda 31-ci yerdяdir. 2010-cu il 

цzrя reytinqя gюrя, bu ali tяhsil mцяssisяsi юlkя universitetlяri arasыnda 16-cы 

yerя layiq gюrцlцb. Universitet ABШ-ыn sяkkiz  яn nцfuzlu ali mяktяblяrini 

birlяшdirяn Sarmaшыq Liqasыna daxildir. 

1763-cц ildя Nyu-Cersi Kollecinin mяzunu olmuш keшiш Ceyms Menninq 

Baptist (xristian mяzhяblяrindяn biri) Kilsяlяri Assosiasiyasы  tяrяfindяn Rod 

Aylend Шtatыna kollec axtarmaьa gюndяrilir. Kollec Korporasiyasы Cяmiyyяti-

nin ilk toplantыsы Rod Aylend Шtatыnda Nyuportda yerlяшяn Qяdim Ev adla-

nan binada baш tutur. 3 mart 1764-cц ildя  Bюyцk Britaniya kralы III Georq 

Rod Aylend Шtatыnda yeni kollec yaradыlmasы haqqыnda xartiya imzalayыr. Ali 

mяktяbя Rod Aylend Kolleci adы verilir. Xartiyanы kraldan baшqa, 60-dan чox 

шяxs imzalayыr, bunlarыn arasыnda kollecin tяшkilatчыlыq, maliyyяlяшmя  vя 

idarяolunmasыnda bюyцk xidmяtlяri olan Braun ailяsinin  цzvlяri (Con, Ni-

kolas vя Mozes qardaшlarы) dя olur. Universitetin adыnı daшыdыьы (1804-cц 

ildяn) Nikolas Braun kollecя bюyцk miqdarda yardыmlar edir. 

1765-ci ildя Ceyms Menninq yeni yaradыlmыш kollecin prezidenti tяyin 

edilir vя 1791-ci ilяdяk bu vяzifяdя qalыr. Tяlяbяlяr Kollecя dini mяnsubiyyя-

tindяn asыlы olmayaraq qяbul edilir. 1770-ci ildя universitetin hazыrda Provi-

dens  шяhяrindя  Цst-Saydda yerlяшяn  яsas binasы tikilir. 1891-ci ildяn Braun 

Universitetinin nяzdindя Qыzlar Kolleci yaradыlыr vя ali mяktяbя qыzlar qяbul 

olunur. 

1850-ci ildя Braun Universitetindя elmi dяrяcяlяr verilmяйя baшlasa da, 

1857-ci ildя dayandыrыlыr. 1887-ci ildя universitet tяlяbяlяrinя magistr vя 

doktorluq dяrяcяlяri vermяk hцququnu bяrpa edir. Burada ilk magistr 

dяrяcяsi 1888-ci ildя, ilk doktorluq dяряcяsi isя 1889-cu ildя verilib. 

Braun Universitetindя ilk tibb proqramы 1811-ci ildя  hяyata keчirilib. 

Tibb  цзrя elmi dяrяcяlяr ali tяhsil mцяssisяsindя 1975-ci ildяn verilir. 1984-

1985-ci illяrdя Braun Korporasiyasы 8 illik Liberal Tibbi Tяhsil Proqramы 

qяbul edir. Hazыrda Braun Universiteti Tibb Mяktяbinin tяlяbяlяrini ildя 90-a 

yaxыn tibbi dяrяcя ilя tяltif edir. 

1904-cц ildя universitetdя Con Karter Braun, 1908-ci ildя isя Riчard 

Rammell kitabxanalarы aчыlыr. 

Braun Universiteti 1969-cu ildя qeyri-adi tяdris proqramы qяbul edir. Bu 

proqrama яsasяn, universitetdя heч bir fяnn mяcburi tяdris edilmir. Tяlяbяlяr 

mцstяqil olaraq istяdiklяri fяnlяri seчir vя istяdiklяri zaman qiymяt  яvяzinя 

"mяqbul" vя ya "qeyri-mяqbul" ala bilir. Hяlя 1850-ci ildя universitetin 

prezidenti Frensis Ueylend yazыrdы: "Mцxtяlif kurslar elя tяшkil olunmalыdыr ki, 

hяr tяlяbя seчdiyi fənlərin hamыsыnы vя yalnыz seчdiyini юyrяnя bilsin". 

2009-cu ildя Braun Universitetinin illik gяlirlяri 623887000 ABШ dollarы 

tяшkil edib. Bu vяsaitin 302018000 ABШ dollarы  tяhsil haqqыndan, 133847000 

ABШ dollarы qrant vя saziшlяrdяn, 49905000 ABШ dollarы yardыmlardan, 

133030000 ABШ dollarы ianя fondunun gяlirlяrindяn, 80682000 ABШ dollarы 



DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

49

satыш  vя  gюstяrilяn xidmяtlяrdяn, 24586000 ABШ dollarы isя digяr gяlirlяrdяn 



яldя olunub. 

Hяmin il Braun Universitetinin illik xяrclяri isя цmumilikdя 636547000 

ABШ dollarы  dяyяrindя olub. Bu mяblяьin 301192000 ABШ dollarыnы  яmяk-

haqqы, 83639000 ABШ dollarыnы  iшчilяrя verilяn mцkafatlar, 48447000 ABШ 

dollarыnы universitetя  gюсtяrilяn xidmяtlяr, 77787000 ABШ dollarыnы  tяchizat, 

21495000 ABШ dollarыnы kommunal, qalanlarыnы isя digяr xяrclяr tяшkil edib. 

2009-cu ilin yekunlarы  цчцn Braun Universitetinin illik dюvriyyяsini 

2724816 ABШ dollarы tяшkil edib. 

Braun Universitetindя tяlяbяlяrin tяhsil haqqы onlarыn oxuduьu mяktяb, 

fakцltя  vя proqramdan asыlы olaraq dяyiшir. 2009-2010-cu tяdris ilindя 

tяlяbяlяrin tяhsil haqqы цmumilikdя 38048 ABШ dollarы tяшkil edib. Tяlяbяlяrin 

qidalanmasы  vя digяr xяrclяri isя 11080 ABШ dollarы  dяyяrindя olub. Tяhsil 

haqqы da daxil olmaqla, hяmin tяdris ilindя  tяlяbяyя  tяxminяn 49128 ABШ 

dollarы dяyяrindя mяblяь lazыm olub. 

Universitet bцtцn tяlяbяlяrя 100%-lik yardыm (tягaцd) tяklif edir. Ali 

tяhsil mцяssisяsinin tяlяbяlяrinin 41%-i maliyyя yardыmы alыr. Tяqaцdцn 

mяblяьi burada orta hesabla 33290 ABШ dollarыdыr. 

Braun Universitetindя  mцяllimlяrin  яmяk haqqы onlarыn elmi dяrяcя-

lяrindяn asыlы olaraq dяyiшir. Burada professor orta hesabla ildя 134500 ABШ 

dollarы, elmlяr doktoru 87276 ABШ dollarы, dosent 75768 ABШ dollarы, mцяl-

limlяr (mцhazirячi) 59858 ABШ dollarы, stajlы mцяllimlяr isя 71983 ABШ dollarы 

dяyяrindя maaш alыr. Яmяkhaqqыnыn mяblяьi universitetin mяktяb vя fakцltя-

sindяn asыlы olaraq, az da olsa, fяrqlяnir. 

Braun Universiteti Providens шяhяrindя яn bюyцk яraziyя malik ali tяhsil 

mцяssisяsidir. Universitet яsas, Pembrok, Шяrq kampuslarыndan vя bir sыra 

digяr яrazilяrdяn ibarяtdir. Яsas kampus Иst-Saydda Providens чаyыndan baш-

layaraq  шяhяrin mяrkяzinя doьru 0,58 km

2

  яrazini  яhatя edir. Yaшыllыqlarla 



яhatя olunan bu шяhяrcikdя яksяriyyяti viktorian цslubunda inшa edilmiш 235 

bina yerlяшir. Akademik binalarыn чoxu яsas kampusdadыr. 

Pembrok kampusunda Pembrok Qadыnlar  цчцн  Tяdris vя  Tяdqiqat, 

Koqut Humanitar Elmlяr mяrkяzlяri, tяlяbя yataqxanalarы, yemяkxanalar, 

яylяncя mяrkяzlяri yerlяшir. 

40000 m


2

  яrazidяn ibarяt olan Шяrq kampusu Braun Universiteti 

tяrяfindяn 1969-cu ildя 5 milyon ABШ dollarыna яldя olunub, 1971-ci ildяn isя 

rяsmяn Braun Universitetinin kampusu elan edilib. 

Bu kampuslardan яlavя, Braun Universitetinя  яsas  шяhяrcikdяn bir mil 

Шimal-Шяrqdя yerlяшяn vя 1925-ci ildя tikilmiш Braun stadionu, Ceverli rayo-

nunda 5 inzibati bina, Providens шяhяrindяn kяnarda, Bristol шяhяrindя 1,52 

km

2



 яrazi aiddir. 

Braun Universitetindя  fяaliyyяt gюstяrяn kolleclяr bunlardыr: Bakalavr, 

Ali (magistr vя doktorantlar цчцn) kolleclяri vя Alpert Tibb Mяktяbi. 


  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

50



Bakalavr Kolleci universitetin əsasını təşkil edir vя ali mяktяbin yarandы-

ьы andan fяaliyyяt gюstяrir. Hazыrda kollecin tяlяbяlяrinin sayы 6013 nяfяrя 

bяrabяrdir. 

Kollec iki mцxtяlif bakalavr dяrяcяsi tяklif edir: incяsяnяt vя elmlяr 

bakalavrы. Bu dяrяcяlяrin ikisini dя almaq цчцn tяляbяlяr beш il tяhsil almalыdыr. 

Яgяr bюlmяlяrin arasыnda tяlяbяnin arzuladыьы proqram yoxdursa, o, шяxsi 

proqram hazыrlamaq vя mцstяqil tяdqiqat aparmaq hцququna malikdir. 

Alpert Tibb Mяktяbi, universitetdя tibb proqramы 1811-ci ildяn yara-

dыlыb. 1991-ci ildяn mяktяb Braun Tibb Mяktяbi adlandыrыlыr. 2007-ci ildя  iш 

adamы Uorren Alpert mяktяbя 100 milyon dollar vяsait yardыm edib. Bunun 

qarшыlыьыnda mяktяbin adы  dяyiшdirilяrяk Uorren Alpert Tibb Mяktяbi olur. 

Hazыrda bu mяktяb Amerikanыn яn rяqabяtli mяktяblяrindяn biridir. Mяktяbя 

qяbul olmaq istяyяnlяrin yalnыz 2%-dяn aшaьыsы  mцsabiqяdяn uьurla keчir. 

Mяktяbdя hцceyrя biologiyasы, fiziologiya, biokimya, qidalanma, immunolo-

giya vя genetika, mikroskopik anatomiya, цmumi patologiya, neyrobiologiya, 

patofiziologiya, neyrofarmokologiya, mikrobiologiya, epidemiologiya, en-

dokrin patofiziologiya, kardiologiya, nefrologiya, pulmonologiya, gematolo-

giya, qastroenterologiya vя s. elmlяr юyrяdilir. Mяktяbдя 4 il tяhsil aldыqdan 

sonra tяlяbяlяr bakalavr diplomu alыr vя avtomatik olaraq tяhsilini MD (latыn 

dilindяn "Medicinae Doctor" - tibb doktoru) dяrяcяsi almaq цчцn davam 

etdirir. 

Alpert Tibb Mяktяbinin nяzdindя Rod Aylend, Miriam, Memorial, 

Batler, Emma Pendlton Bradli, Qadыn vя  Uшaq xəstəxanaları  vя Providens 

Tibb Mяrkяzi fяaliyyяt gюstяrir. 

Pembrok Qadыnlar  цчцn Tяdris vя  Tяdqiqat Mяrkяzi 1981-ci ildя 

yaradыlыb vя gender mяsяlяlяri цzrя elmi-tяdqiqatla mяшьuldur. Mяrkяz qыzlar 

цчцn fяaliyyяt gюstяrяn Pembrok Kollecinin шяrяfinя adlandыrыlыb. Burada 

qadыnlarыn tarixi nailiyyяtlяrinin tanыnmasы  цzrя bir sыra proqramlar hяyata 

keчirilir, hяr il seminarlar tяшkil olunur. 

Braun Universitetinin kitabxana sisteminя 6,8 milyon cild kitab, dюvri 

nяшr, xяritя, яlyazma, musiqi яsяrlяri vя s. daxildir. Bu resurslarыn цzяrinя hяr 

il 70000 nяшr яlavя olunur. Kitabxanadakы materiallar internet vasitяsilя geniш 

spektrdя oxucularыn istifadяsinя verilib. Universitetdя aшaьыdakы kitabxanalar 

fяaliyyяt gюstяrir: humanitar vя ictimai elmlяr haqqыnda kitablar; toplanmыш 

Kiчik Con Rokfeller adыna dяqiq elmlяr, tibb vя  kцtlяvi informasiya vasitя-

lяrinя aid kitab vя dюvri nяшrlяrin saxlandыьы Elmlяr (burada tяlяbяlяrin яn чox 

toplaшdыьы Syuzen P. vя Riчard A. Fridman adыna Tяdris Mяrkяzi  йerlяшir); 

xцsusi kolleksiyalarыn, nadir kitablar, яlyazmalar vя arxivlяrin yerlяшdiyi Con 

Hey; dцnya цзrя mяшhur Amerikanыn Шimal vя Cяnubuna aid kolleksiyalarыn 

toplandыьы Con Karter Braun; Valter Neymanыn 46 sяsyazmasы vя 24000-dяn 

чox musiqi яsяrlяrinin saxlandыьы Virciniya Orviq adыna Musiqi; tяsviri 


DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 

 

51

incяsяnяt, memarlыq, arxeologiya materiallarыnыn qorunduьu  Иncяsяnяt Slayd 



kitabxanalarы. 

Braun Universitetinin яn bюyцk muzeyi Braun Haffenreffer Antropo-

logiya Muzeyidir. Burada Шimali vя Cяnubi Amerika, Afrika, Asiya vя Sakit 

okean mяdяniyyяtinя aid 100000-dяn чox eksponat qorunur. Annmary Braun 

Memorial muzeyindя Avropa vя Amerikanыn bяdii rяsm яsяrlяri, eksponatlar, 

Britaniyanыn Mazanski qыlыnc kolleksiyalarы, Braun nяslinin cяvahiratlarы 

nцmayiш olunur. Bell Qalereyasыnda mцasir rяssamlarыn sяnяt яsяrlяri yerləşir. 

Universitetdя цmumilikdя 4629-a yaxыn iшчi qeydя alыnыb. Bunlarыn 1187 

nяfяri professor-mцяllim heyяti, 773 nяfяri idarяetmя, qalanlarы isя inzibati 

iшчilяrdir. 

Braun Universitetindя ABШ-ыn 50 Шtatыndan vя dцnyanыn 107 юlkяsindяn 

8261 tяlяbя  tяhsil alыr. Onlarыn 6013 nяfяrini bakalavrlar, 1832 nяfяrini 

magistr vя doktorantlar, 416 nяfяrini isя Tibb Mяktяbindя tяhsil alan tяlяbяlяr 

tяшkil edir. Universitetdя 4016 oьlan, 4245 qыz tяlяbя oxuyur. 2009-2010-cu 

tяdris ilindя universitetя  qяbul  цчцn 24988 яrizя daxil olub, onlardan yalnыz 

2790-ы qяbul olunub. 

Braun Universitetindя tяlяbя hяyatы чox yцksяk sяviyyяdя tяшkil olunub, 

burada gяnclяr  цчцn istяnilяn  шяrait yaradыlыb. Universitetin kampuslarыnda 

internet, kabel televiziyasы, telefon, istilik sistemi vя digяr xidmяtlяrlя  tяmin 

edilmiш bir, iki vя daha чoxotaqlы 60-a qяdяr yataqxana var. Universitetdя 

tяlяbяlяrя tibbi, hцquqi, psixoloji xidmяtlяr dя gюstяrilir. 

Braun Universitetindя 300-dяn  чox tяlяbя  tяшkilatы qeydя alыnыb. Bцtцn 

Amerika universitetlяrindя olduьu kimi, bu ali tяhsil mцяssisяsindя dя idmana 

xцsusi diqqяt yetirilir vя bu sahяdя bюyцk uьurlar яldя olunub. 

Braun Universiteti юzцnц belя xarakterizя edir: "Universitetimizin tяlяbя 

vя mцяllimlяri чox yaradыcы vя zяngin intellektual bacarыqlara malik шяxslяrdir. 

Elяcя dя onlar hяr zaman apardыqlarы tяdqiqatlara gюrя narahatdыrlar. Onlar 

iшin adi gediшindяn qane olmur, problemin yeni hяll yollarыnы axtarыr vя 

eksperimentlяr hяyata keчirirlяr. Bizim mяqsяdimiz dцnyaya yeni-yeni 

tюhfяlяr verя bilяcяk kosmopolit vяtяndaшlar yetiшdirmяkdir". 

Чikaqo Universiteti (University of Chicago). Чikaqo Universiteti ABШ-

ыn  Чikaqo  шяhяrindя,  Иllinoys  шtatыnda yerlяшяn elmi-tяdqiqat axtarыш 

mяrkяzidir. Bu universitet ABШ-da Amerika fяnlяrarasы humanitar elmlяr 

kollecini vя alman tяdqiqat universitetlяrini birlяшdirяn ilk ali tяhsil ocaьыdыr. 

Ali mяktяb юzцnцn fяrqli tяdris planы vя 1930-cu ildя universitetin prezidenti 

Robert Maynard Hatчins tяrяfindяn  яsasы qoyulmuш  tяhsil islahatlarы ilя 

seчilir. ABШ-da  яn bюyцk universitet nяшriyyatы bu tяhsil ocaьыnda yerlяшir. 

Universitetin nяzdindя  юlkяdя ilk olaraq mцstяqil Sosiologiya Mяktяbi 

yaradыlыb. Aparылан  dцnya universitetlяrinin reytinqinя  яsasяn, 2009-cu ildя 

Чikaqo Universiteti 7-ci yerdя qərarlaşmışdır. 



  MÜDAFİƏ MAHMUDOV 

 

52



Чikaqo Universiteti 1890-cы ildя neft maqnatы  vя xeyriyyячi Con Rok-

feller tяrяfindяn yaradыlыb. 1891-ci ildя Uilyam Reyni Harper universitetin 

rяhbяri tяyin edilib vя burada ilk dяrslяr 1892-ci il oktyabrыn 1-dяn baшlayыb. 

1898-ci ildя universitetin nяzdindя Biznes, 1902-ci ildя isя  Hцquq 

mяktяbi yaradыlыb. 1906-cы ildя R.Harper vяfat edir vя 1923-cц ilяdяk burada 

цч prezident dяyiшir. Bu dюvr  яrzindя universitetin nяzdindя  Шяrq  Иnstitutu 

yaradыlыr. 1929-cu ildя Robert Hatчins Чikaqo Universitetinя prezident tяyin 

olunur. Prezidentliyi 24 il sцrяn Hatчins bir чox dяyiшiklik edir, o, alimlяri 

universitetя  cяlb edяrяk "Ortaq Nцvя" tяdqiqat mяrkяzini yaradыr vя  tяdris 

planыnы  hяyata keчirir. Onun rяhbяrliyi altыnda  Чikaqo Universiteti Xяstяxa-

nalarы  (Чikaqo Universiteti Tibb Mяrkяzi),  Иctimai Dцшцncя Komitяsi yara-

dыlыr, tibb fakцltяsi aчыlыr. II Dцnya mцharibяsi dюvrцndя universitet Manhet-

ten layihяsinя юnяmli яlavяlяr edir. 1942-ci ildя Enriko Fermi burada mцstяqil 

nцvя reaksiyalarы aparыr, plutoniumun izolyasiyasы цzrя iш hяyata keчirilir. 

1962-cы ildя universitetin prezidenti Bidlin kampus torpaqlarыnы icarяyя 

verdiyi  цчцn tяlяbя  hяrяkatы baш verir. 1969-cu ildя universitetin 400 tяlяbяsi 

mяшhur mцяllimlяri Marle Diksonun iшdяn  чыxarыlmasыna etiraz əlaməti ola-

raq, bu tяhsil ocaьыnыn inzibati binasыnы  яlя keчirir vя 2 hяftя  mцddяtindя 

binanы tяrk etmirlяr. 

1999-cu ildя universitetin prezidenti Huqo Sonnensчeyn  яsas fяnlяrin 

sayыnы 21-dяn 15-я endirяrяk mяшhur nцvя tяdris planыnы zяiflяdir. Bцtцn mяt-

buat bu mяsяlяni mцzakirя edir, universitetdə bu mюvzu cяmiyyяtdя aparыlan 

mцzakirяlяrin mяrkяz nюqtяsinя  чevrilir, nяticяdя prezident Huqo Sonnens-

чeyn 2000-ci ildя istefa vermяli olur. 

Son on ildя Чikaqo Universiteti milyonlarla dollar dяyяrindя geniшlяnmя 

layihяlяrinя baшlayыb. 2008-ci ildяn universitetdя Milton Friedman İnstitutu 

yaradыlыr. 

2008-ci ildя investor Devid But Чikaqo Universitetinin Biznes Ali 

Mяktяbinя 300 milyon dollar hяdiyyя edib; bu isə universitetin tarixindя 

hяdiyyя olunmuш  яn bюyцk mяblяьdir. 2009-cu ildя 100 milyon dollar dяyя-

rindя yeni tяdqiqat mяrkяzlяri vя s. layihяlяr hяyata keчirilib. 

Чikaqo Universitetinin kampusu Чikaqo шяhяrinin mяrkяzindя – Hayd-

parkda, Miчiqan gюlцnцn yaxыnlыьыnda 85 hektarlыq яrazidя yerlяшir. Kampu-

sun яrazisindя цmumilikdя 243 bina yerlяшir. Binalar Oksford Universitetinin 

binalarыna oxшar qotik (orta яsrlяrdя Avropada yayыlmыш memarlыq  цslubu) 

tяrzdя inшa edilib. Чikaqo Universitetinin Mitчel qцllяsi eynilя Oksford Uni-

versitetinin Maqdalena qцllяsinя, Hatчinson salonu isя Krist kilsяsinя oxшayыr. 

Kampusun "Ana Dюrdbucaq" adlanan яsas hissяsinin binalarы memar Henri 

Иves Kobb tяrяfindяn inшa edilib: altы  dюrdbucaq bina bir bюyцk dюrdbucaq 

meydan  яmяlя  gяtirir. 1940-cы illяrdяn baшlayaraq, qotik цslubunu mцasir 

tяrzdя inшa edilmiш tikililяr яvяz edir. 


DÜNYADA TƏHSİL SİSTEMLƏRİ 


Yüklə 3,82 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   41




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin