Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ аzərbaycan texniKİ universiteti “Hİdravlika və İSTİLİk texnikasi” kafedrası

Yüksək temperaturlu istilik daşıyıcısına misal olaraq mineral yağları, üzvü birləşmələri, əridilmiş metal və duz məhsullarının göstərmək olar.

Bunlar aşağıdakı tələbatları ödəmədir:

1. 
   Atmosfer təzyiqində yüksək qaynama temperaturu olmamalıdır;
   
2. 
   İstilik mübadilə intensivliyi çox olmamlıdır.
   
3. 
   Doyma temçperaturu aşağı olmalıdır.
   
4. 
   Termiki davamlı olmalıdır.
   
5. 
   Materiala qarşı zərərsiz olmalıdır.
   
6. 
   Alışma, partlama, və zəhərlənmə təhlükəsi olmamalıdır.
   
7. 
   İqtisadi cəhətdən əlverişli olmalıdır.
   

Bunların tipik nümayəndələri ammonyak-NH₃, karbo qazı-CO₂, kükürd anhidrid – SO₂ və soyuducu texnikasında işlədilən başqa maddələrdir.

Aşağıdakı qrafikdə (şəkil 1.1) ən çox yayılmış soyuducu agentin təzyiq və doyma temperaturu arasındakı asılılıq verilmişdir:

Şəkil 1.1. Karbon qazı,ammonyak və freon-12 maddələrinin təzyiq və doyma temperaturları arasındakı asılıqlar.

Hal-hazırda soyutma məqsədləri üçün endotermik reaksiya effektindən də istifadə olunur.

Alçaq temteraturlu istilikdaşıyıcılarına qaynama temeraturu 0⁰S-dən aşağı olan maddələr daxildir.

Yüksək temperaturlu istilikdaşıyıcılarından elmi-tətqiqat işlərində bir termostatik maddə kimi də istifadə olunur. Onlara misal qliserini və selitrə adlanan qarışığı göstərmək olar.

Qliserinin donma temperaturu 17,9⁰S, qaynama temperaturu 290⁰S-dir. Selitrə adlanan qarışıq:

7%NaNO₃+40%NaNO₂+53%KNO₃

143⁰S-də donur və 550⁰S-dən yuxarı temperaturda qaynayır.

Xalis natriumun ərrimə temperaturası 97,8⁰S, qaynama temperaturu isə 883⁰S-dir.
M Ü H A Z İ R Ə 4