Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məzhər
|
Dəf (qaval). Dairəvi formaya malik olan dəfin sağanağı ərik ağacından düzəldilir. Onun sağanağının diametri 35-45 sm, eni 6-7 sm-ə çatır. Girdə sağanağın bir tərəfinə balıq dərisindən 36 üz çəkilir, içərisinə isə cingiltili səs çıxarmaq üçün hərləmə halqacıqlar bərkidilir. Əvvəllər halqacıq əvəzinə sağanağın dövrəsinə zınqırovlar bərkidilərmiş. 48 Dumbul. Girdə sağanaqlı zərb alətlərinin geniş yayılmış tipoloji növlərindən biri də dumbuldur. Onun sağanağının hər iki tərəfinə buzov və ya qoyun dərisindən üz çəkilir. Dumbulçu (dumbul vuran) onun hər iki tərəfinə çubuqla zərbə vuraraq səsləndirir. Dümbək – girdə sağanaqlı zərb alətlərinin ən kiçik ölçülü növü olan dümbək əl ilə, daha doğrusu, barmaqların ucu ilə səsləndirilir. İkinci qrup, yəni zərb alətlərinin bir qismi zəmanəmizədək gəlib çatmışdır. Orta əsr nəzm əsərlərində «dəray», «çərəs», «sinc», «zəng», «zınqırov» və s. kimi cingiltili səs çıxaran zərb alətlərinin adlarına təsadüf olunur. Bu alətlərin bir qismi əxzetmə yolu ilə Azərbaycana da keçmişdir. Onların çoxu hərb musiqi alətlərinin tərkib hissəsi kimi işlənmişdir. Çərəs - Avropa mənşəli zərb aləti olub, orta əsrlərdə Azərbaycana keçmişdir. Nizami Gəncəvi «Xosrov və Şirin» poemasında onun xoş səsini gecə quşlarının avazına bənzətmişdir. 49 Dəray. Çərəs kimi dəray da əxzetmə zərb aləti olub, müstəqil səsləndirilmir, digər çalğı alətlərini, xüsusilə, hərbi musiqi alətlərini müşayiət edərmiş. Musiqişünaslar orta əsr klassik şairlərin əsərlərindəki məlumatları təhlil edərək, rus və hind dərayı olmaqla, bu zərb alətinin müxtəlif növlərinin mövcud olduğunu söyləyirlər. 50 Məzhər – dərvişlərə məxsus zərbli musiqi aləti sayılırdı. Keçmişdə dərvişlər oxuyub- oynayan zaman məzhərin ritmik sədaları altında rəqs edərdilər. Qaşığek. Bəsit zərb alətlərindən biri də qaşıqlar vasitəsilə səsləndirilən və cingiltili ritmik səslər çıxaran qaşığek olmuşdur. Bunun üçün bir cüt qaşığın içərisinə xırda zınqırovlar doldurulandan sonra onları ağız-ağıza qoyub qapayır və silkələyib səsləndirirdilər. Çox vaxt çalğıçı digər əlində tutduğu mili qaşıqlara vurmaqla yeni növ səslənmələr əldə edirdi. 51 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|