Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ baki döVLƏt universiteti A.Ş.İbrahiMov, Z. A. abdulova, L. N. mehdiyeva mikologiya (dərslik)

AZƏRBAYCANDA MİKOLOGİYA ELMİNİN İNKİŞAF 

TARİXİ HAQQINDA QISA MƏLUMAT 

 

Mikologiyanın inkişaf tarixi yosunların inkişaf tarixinə 

uyğundur. Lakin özünəməxsus  əlamətləri olduğu üçün o, yo-

sunlara nisbətən daha qədim inkişaf tarixinə malikdir. 

Göbələklər bir tərəfdən yeməli və zəhərli olduğuna görə, digər 

tərəfdən isə  bəzilərinin bitki xəstəlikləri törətdiyinə görə in-

sanların nəzər diqqətini daha tez cəlb etmişdir. 

Azərbaycanda mikologiya və fitopatologiyaya aid elmi-

tədqiqat işləri əsasən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının 

Nəbatət  İnstitutunda və mikrobiologiya bölməsində, Bakı 

Dövlət Universitetində, Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı 

Akademiyasında, Azərbaycan Bitkilərin Mühafizə İnstitutunda 

və digər elmi-tədqiqat müəssisələrində olan elmi laboratoriya-

larda aparılır. 

AMEA-nin Nəbatat  İnstitutunda V.İ.Ulyanişev (1955) 

Azərbaycanın mikobiotasının öyrənilməsində  fəal iştirak et-

mişdir: o, elmi və  təcrübi  əhəmiyyəti olan “Azərbaycanın mi-

koflorası” adlı, sürmə göbələkləri, pas göbələkləri və perono-

spora göbələklərinə  həsr olunmuş dördcildlik təyinedicilərin 

müəllifidir.  

Bu institutda çalışan digər bir alim T.M.Axundov (1979) 

Naxçıvanın mikobiotasını öyrənmişdir. 

E.C.Hüseynov (1990) Azərbaycanın meşə  və bir sıra 

mədəni bitkilərin mikobiotasını planlı surətdə öyrənmiş  və 

geniş fitopatoloji elmi tədqiqatlar aparmışdır. 

---

 

 

N.Ə.Mehdiyeva (1970) yırtıcı nematofaq göbələklərin 

öyrənilməsi  sahəsində dünyada tanınmış mütəxəssisdir. O, bu 

göbələklərin ilk təyinedicisinin müəllifidir. 

H.F.İbrahimov (1950) Respublikamızda qoz meyvəlilərin 

xəstəliklərini tədqiq etmiş və onlara qarşı mübarizə tədbirlərini 

vermişdir. O, bu sahədə bir neçə monoqrafiyaların müəllifidir. 

Bu sahədə çalışan Z.Ə.Əhmədzadə (1955)  bütün mənalı öm-

rünü parazit göbələklərin tədqiqinə  və öyrənilməsinə  həsr et-

mişdir. 

H.S.Qasımova (1940) Azərbaycanın bir sıra regionlarında 

penisillium göbələyinin yayılmasını, təsnifatını  və antibiotik 

sintez etmək qabiliyyətini tədqiq etmiş və öyrənmişdir.  

X.Q.Qənbərov (1990) ağacçürüdən qov göbələklərinin 

ekoloji, fizioloji və biokimyəvi xassələrinin öyrənilməsi ilə 

məşğul olmuş, bu göbələklər arasında çoxlu elmi ixtiralar et-

mişdir. O, bu göbələklərin mikosenozdakı mövqeyinin bio-

kimyəvi əsaslarını üzə çıxarmış və onlardan biotexnologiyanın 

müxtəlif sahələrində, kənd təsərrüfatında istifadə oluna biləcək 

yolları göstərmişdir. 

Z.A.Abdulova (1975-1980) ilk dəfə Azərbaycanın bir sıra 

bölgələrinin müxtəlif torpaqlarında maya göbələklərinin yayıl-

masını, növ tərkibini, morfoloji və biokimyəvi xüsusiyyətlətini 

öyrənmişdir. 

B.B.Eyyubov (1983) müxtəlif tərəvəz-bostan və kartof 

bitkilərinin və onların toxumlarında xəstəlik törədən 

göbələklərin növ tərkibini, bioloji-ekoloji xüsusiyyətlərini, bu 

göbələklərin Azərbaycanın ayrı-ayrı zonalarında yayılma xüsu-

siyyətlərini öyrənməklə məşğul olur. 

Son illər Azərbaycan mikoloqlarının yeni simalarından 

biri də İ.Cəfərovdur (1990 ). O, bütün mənalı ömrünü Azərbay-

canda çəyirdəkli meyvə bitkilərinin mikobiotasının tədqiqi və 

öyrənilməsinə həsr etmişdir.