AZƏrbaycan respublikasinin müvafiq qanunveriCİLİYİNİN
Yüklə 0,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun Maddə 15. Tütünün və tütün məmulatının ticarəti ... ...
- (qismən uyğun gəlir).
- - (uyğun gəlir). Şərh
- Maddə 17. İqtisadi cəhətdən həyat qabiliyyətli fəaliyyətin alternativ növlərinin dəstəklənməsi
- Maddə 18. Ətraf mühitin və insan sağlamlığının qorunması
- “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun Maddə 24.
- - (qismən uyğun gəlir). “Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında” Qanun
- - (qismən uyğun gəlir) Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi
- (qismən uyğun gəlir). Maddə 134
- (qismən uyğun gəlir). Maddə 148. Dəniz və çay nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkilməsi
- (qismən uyğun gəlir). 54 Maddə 150-2.
- (qismən uyğun gəlir). Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi Maddə 205-1. Saxta aksiz markalarını hazırlama, əldə etmə və ya satma
- - (uyğun gəlir). Maddə 206. Qaçaqmalçılıq
- (uyğun gəlir).
|
4.2. Yetkinlik yaşına çatmayanlara və onlar tərəfindən satış Çərçivə Konvensiyası Maddə 16. Yetkinlik yaşına çatmayanlara və onlar tərəfindən satış 1. Daxili qanunvericiliklə, milli qanunvericiliklə müəyyən edilən yaş həddinə və ya on səkkiz yaşına çatmamış şəxslərə tütün məmulatı satışının qadağan edilməsi üçün hər bir Tərəf müvafiq hökumət səviyyəsində səmərəli qanunvericilik, icra, inzibati və digər tədbirləri qəbul edir və həyata keçirir. Bu tədbirlərə aşağıdakılar daxil ola bilər: (a) bütün tütün məmulatı satıcılarının satış məntəqəsinin daxilində yaxşı görünən yerdə yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məmulatının satışının qadağan olduğu barədə aydın bir elanın yerləşdirilməsinə dair tələb, şübhəli hallarda isə onların tütün məmulatını alan hər bir şəxsdən qanunda müəyyən edilən yetkinlik yaşına çatma haqqında sənədi istəməsinə dair tələb; (b) tütün məmulatını bilavasitə götürə bilmə imkanını təmin edən bütün satış növlərinin, məsələn, birbaşa mağaza rəflərindən satışın qadağan edilməsi; (c) tütün məmulatı formasında hazırlanan və yetkinlik yaşına çatmayanların diqqətini cəlb edən konfet, qəlyanaltı, oyuncaq və digər əşyaların istehsal və satışının qadağan edilməsi; və (d) tütün məmulatını satan öz yurisdiksiyasındakı avtomatların yetkinlik yaşına çatmayanların istifadə dairəsindən uzaq olmasını və tütün məmulatının yetkinlik yaşına çatmayanlara satışını təşviq etməməsini təmin edən bir vəziyyətin yaradılması. 2. Hər bir Tərəf pulsuz tütün məmulatının əhali arasında, xüsusilə də yetkinlik yaşına çatmayanlar arasında yayılmasını qadağan edir və ya qadağan edilməsinə kömək edir. 3. Hər bir Tərəf siqaretlərin yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün əldə edilə bilmə imkanını artıran tək-tək və kiçik qutularda satışının qadağan edilməsinə çalışır. 4. Tərəflər təsdiq edirlər ki, yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məmulatı satışının 48 qarşısının alınmasına dair tədbirlərin səmərəliliyini artırmaq məqsədilə lazımi hallarda həmin tədbirlər bu Konvensiyanın digər müddəaları ilə əlaqəli şəkildə həyata keçirilməlidir. 5. Konvensiya imzalandığı, ratifikasiya edildiyi, qəbul edildiyi, təsdiq edildiyi vaxt və ya ona qoşulduqda, yaxud bunlardan sonra hər hansı bir vaxt ərzində Tərəf məcburi qüvvəyə malik yazılı bəyanatla tütün məmulatı satan avtomatların istismarını öz yurisdiksiyası daxilində qadağan etmək üzrə öhdəlik götürdüyünü bildirə bilər və ya tütün məmulatı satan avtomatları müvafiq hallarda tam qadağan edə bilər. Bu Maddəyə əsasən edilən bəyanat Depozitari tərəfindən Konvensiyanın bütün Tərəflərinə çatdırılır. 6. Hər bir Tərəf bu Maddənin 1-5-ci bəndlərində göstərilən öhdəliklərin yerinə yetirilməsinin təmin edilməsi üçün səmərəli qanunverici, icra, inzibati və digər tədbirlər, o cümlədən pərakəndə və topdan satıcılara qarşı sanksiyalar qəbul edir və həyata keçirir. 7. Hər bir Tərəf gərək daxili qanunvericiliklə, milli qanunvericiliklə müəyyən edilən yaş həddinə və ya on səkkiz yaşına çatmayanlar tərəfindən tütün məmulatı satılmasının qadağan edilməsi üçün müvafiq hallarda səmərəli qanunverici, icra, inzibati və digər tədbirlər görsün və həyata keçirsin. “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun Maddə 15. Tütünün və tütün məmulatının ticarəti ... ... 15.3.6. 18 yaşına çatmamış şəxslərə satıldıqda; 15.3.7. avtomatlar vasitəsilə satıldıqda; 15.3.8. siqaret, papiros və siqarillalar ədədlə satıldıqda. 15.4. Zəruri hallarda tütün məmulatı satıcılarının alıcılardan onların yaşını təsdiq edən sənədi tələb etmək hüququ vardır. 15.5. Tədris, tərbiyə, səhiyyə, sağlamlıq və mədəniyyət obyektlərində, habelə uşaq və yeniyetmələr üçün malların satışı yerlərində tütün məmulatının ticarətinə yol verilmir. 15.6. Tütün məmulatının ticarəti yerlərində siqaret çəkməyin sağlamlığa zərərli təsiri, 18 yaşına çatmamış şəxslərə tütün məmulatının satışının qadağan edilməsi, habelə tütün məmulatından istifadənin məhdudlaşdırılmasına xidmət edən digər yazılar olmalıdır. - (qismən uyğun gəlir).
Maddə 9. Uşağın həyatı və sağlamlığının mühafizəsi hüququ Alkoqol və tütün məmulatlarının uşaqlara satılması, əmək şəraiti ağır, zərərli olan iş yerlərində, o cümlədən yeraltı tunellərdə, şaxtalarda və digər yeraltı işlərdə, habelə onların əxlaqi kamilliyinə mənfi təsir göstərən gecə klublarında, barlarda, eləcə də spirtli içkilərin, tütün məmulatlarının istehsalı, daşınması, satışı və saxlanılması işlərində, həmçinin narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının dövriyyəsi ilə bağlı və 49 uşaqların həyatına, sağlamlığına və ya mənəviyyatına təhlükə törədə bilən digər işlərdə uşaq əməyinin tətbiq edilməsi qadağandır. - (uyğun gəlir). Şərh: Çərçivə Konvensiyasının 16-cı maddəsi yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məmulatlarının satışının qadağan edilməsini tələb edir. “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun tütün və tütün məmulatlarının 18 yaşına çatmayan şəxslərə satışını qadağan edir. 82 Eləcə də, həmin Qanun zəruri hallarda tütün məmulatı satıcılarının alıcılardan onların yaşını təsdiq edən sənədi tələb etmək hüququnu təsbit edir ki, 83 bu Konvensiyanın 16-cı maddəsinin 1 (a)-ci bəndində əks olunmuş şübhəli hallarda satıcıların tütün məmulatını alan hər bir şəxsdən qanunda müəyyən edilən yetkinlik yaşına çatma haqqında sənədi istəməsinə dair tələbə uyğun gəlir. Ancaq elə həmin maddədə əks olunmuş “bütün tütün məmulatı satıcılarının satış məntəqəsinin daxilində yaxşı görünən yerdə yetkinlik yaşına çatmayanlara tütün məmulatının satışının qadağan olunduğu barədə aydın bir elanın yerləşdirilməsinə dair tələb” Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunvericiliyində öz əksini tapmamışdır. Bu baxımdan hesab edirik ki, “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanunun sözü gedən maddəsi Çərçivə Konvensiyasının müvafiq müddəasına qismən uyğun gəlir. Konvensiyanın 16.3-cü maddəsi dövlətlərin üzərinə siqaretlərin tək-tək və kiçik qutularda satışının qadağan edilməsi öhdəliyi qoyur, çünki siqaretin tək-tək və kiçik qutularda satışı siqaretlərin yetkinlik yaşına çatmayanlar tərəfindən əldə edilmə imkanını artırır, siqareti onlar üçün daha əlçatan edir. “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun siqaret, papiros və siqarillaların ədədlə satışını qadağan edərək 84 bu tələbə uyğun gəlir. 85
Daha əvvəl də qeyd etdiyimiz kimi Konvensiyanın bütün maddələri bir-biri ilə sıx qarşılıqlı əlaqədədir və bir-birini tamamlayırlar. Öz növbəsində, tütün məmulatları satan avtomatların qadağan edilməsi yetkinlik yaşına çatmayanların tütün məmulatları əldə etmək imkanlarının azaldılmasına xidmət edir. Qanun tütün məmulatlarının avtomatlar vasitəsi ilə satışını qadağan edərək bu tələbə uyğun gəlir. Eləcə də, Qanunun 15.5-ci maddəsi tədris, tərbiyə, səhiyyə, sağlamlıq və mədəniyyət obyektlərində, habelə uşaq və malların satışı yerlərində tütün məmulatlarının satışını qadağan edir ki, bu da Konvensiyanın tələblərinə uyğundur. “Uşaq hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununun 86 9-cu maddəsi tütün məmulatlarının uşaqlara satılmasını, əmək şəraiti ağır, zərərli olan iş yerlərində, o cümlədən
82 Maddə 15.3.6, “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun. 83 Maddə 15.4, yenə orada. 84 Maddə 15.3.8, yenə orada. 85 Təəssüf ki, praktikada bu müddəanın pozuntusuna çox rast gəlinir. 86 “Uşaq hüquqları haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, № 499-IQ, 19 may 1998-ci il. 50 yeraltı tunellərdə, şaxtalarda və digər yeraltı işlərdə, habelə onların əxlaqi kamilliyinə mənfi təsir göstərən gecə klublarında, barlarda, eləcə də tütün məmulatlarının istehsalı, daşınması, satışı və saxlanılması işlərində, həmçinin narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin və onların prekursorlarının dövriyyəsi ilə bağlı və uşaqların həyatına, sağlamlığına və ya mənəviyyatına təhlükə törədə bilən digər işlərdə uşaq əməyinin tətbiq edilməsini qadağan edir. Bu maddə yetkinlik yaşına çatmayanların tütün məmulatlarının satışında iştirakını qadağan edərək Konvenisyanın 16.7-ci maddəsində əks olunmuş yetkinlik yaşına çatmayanlar tərəfindən tütün məmulatlarının satılmasının qadağan edilməsi tələbinə uyğun gəlir.
Maddə 17. İqtisadi cəhətdən həyat qabiliyyətli fəaliyyətin alternativ növlərinin dəstəklənməsi Tərəflər digər Tərəflər və səlahiyyətli beynəlxalq və regional hökumətlərarası təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək, tütünün emalı və yetişdirilməsi ilə məşğul olan şəxslərin, müvafiq hallarda isə ayrı-ayrı satıcıların maraqları naminə lazımi hallarda iqtisadi cəhətdən həyat qabiliyyətli alternativlərə dəstək verirlər. Maddə 18. Ətraf mühitin və insan sağlamlığının qorunması Tərəflər öz ərazilərində tütünün yetişdirilməsi və tütün məmulatının istehsalı ilə əlaqədar bu Konvensiyadan irəli gələn öhdəlikləri yerinə yetirərkən ətraf mühitin və ətraf mühitlə əlaqədar insanların sağlamlığının qorunmasına dair məsələlərin lazımi şəkildə nəzərə alınacağı ilə razılaşırlar. Çərçivə Konvensiyasının 17 və 18-ci maddələrinin əsas hədəfləri tütün istehsalçılarına alternativ məhsulların istehsalı üzrə dəstək verilməsi, bu sahədə işləyənlərin, eləcə də işləyib işsiz qalanların yeni iş imkanları ilə təmin olunması, tütünün yetişdirildiyi və emal olunduğu torpaqlarda ətraf mühitin və insan sağlamlığının qorunması üçün tədbirlər görülməsidir.
87 Praktikada bu müddəanın da pozulması hallarına çox rast gəlinir. 51 Xüsusi yaradılmış işçi qrupun Çərçivə Konvensiyasının 17 və 18-ci maddələri ilə bağlı hazırladığı hesabatda dövlətlərə mövcud olan ən yaxşı təcrübələrə əsaslanmış iqtisadi cəhətdən davamlı alternativ layihələri dəstəkləyən siyasət və proqramlar həyata keçirmək tövsiyə olunur. Alternativ layihələr tütün istehsalçılarının və işçilərinin yaşayışının bütün aspektlərini (sağlamlıq, iqtisadi, sosial, ətraf mühitlə əlaqədar və təhlükəsiz qidalanma aspektləri) əhatə edən vahid çərçivə daxilində həyata keçirilməlidir. 88
Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı sahəsində tütün yetişdirilməsi çox az yer tutsa da tütün məhsullarının istehsalı ilə məşğul olan müəssisələr çoxdur. Azərbaycan Respublikasında 2011-2015-ci illər üçün Tütünlə mübarizə üzrə Milli Strategiyanın layihəsində bu istiqamətdə müəyyən tədbirlər nəzərdə tutulmuşdur. Ancaq Milli Strategiya hələ qəbul olunmamışdır və bu istiqamətdə Azərbaycan Respublikasında hər hansı proqram və ya siyasət qəbul edilməmişdir. Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, ÜST-nin işçi qrupu belə proqramların hazırlanmasında mövcud olan ən yaxşı təcrübələrə əsaslanmağı tövsiyə edir. Türkiyə Respublikasının Qida, Kənd Təsərrüfatı və Heyvandarlıq Nazirliyi 2001-ci ildən başlayaraq Alternativ Məhsul proqramını və 2006-cı ildən isə Ətraf Mühitlə əlaqədar Kənd Təsərrüfatı Ərazilərinin Qorunması Layihəsini 89 həyata keçirir ki, Azərbaycan Respublikası bənzər proqramların hazırlanmasında ən yaxşı təcrübə olaraq Türkiyənin təcrübəsindən istifadə edə bilər. “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununu 90 ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində qanunçuluğun və hüquq qaydalarının möhkəmləndirilməsi məqsədi ilə cəmiyyətlə təbiətin qarşılıqlı əlaqəsini tənzimləyir. Ancaq sözü gedən Qanunda tütünün becərilməsi və yetişdirilməsi ilə məşğul olan müəssisələrin ətraf mühitin mühafizəsini təmin etməsini və həmin müəssisələrdə çalışan şəxslərin sağlamlığını nəzərə alacaq konkret müddəalar yoxdur. Onu da qeyd edək ki, “Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında 91 nəzərdə tutulur ki, “ətraf mühitin mühafizəsinə dair qanunvericiliyin qabaqcıl beynəlxalq təcrübəyə uyğun təkmilləşdirilməsi, səmərəli monitorinq və nəzarət mexanizmlərinin yaradılması yönündə əməli addımlar atılacaqdır. Eyni zamanda, ekologiya və təbiətin mühafizəsi sahəsində elmi araşdırma fəaliyyətinin dəstəklənməsi üçün tədbirlər həyata keçiriləcək və 88 Economically sustainable alternatives to tobacco growing (in relation to Article 17 and 18 of the WHO Framework Convention on Tobacco Control) Report by the working group. FCTC/COP/5/10. 17 July 2012.
P.11-12. 89 Alternativ Ürün Programı ve Çevre Amaçlı Tarım Arazilerinin Korunması Projesi. Daha ətraflı bax: T.C.Gida Tarim ve Hayvancilik Bakanliği. Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi. Ümit Bayram KUTLU Genel
Müdür Yardımcısı. 25 Haziran 2014, Ankara. http://www.tarim.gov.tr/ABDGM/Belgeler/%C4%B0DAR%C4%B0%20%C4%B0%C5%9ELER/2014haziran/2.pdf
90 “Ətraf mühitin mühafizəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu, № 678-IQ, 8 iyun 1999-cu il. 91 “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxış” İnkişaf Konsepsiyası. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2012-ci il 29 dekabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. http://wwws.president.az/files/future_az.pdf
52 zəruri infrastruktur yaradılacaqdır. Ölkədə ətraf mühitin qorunması sahəsində beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsinə, ətraf mühitin mühafizəsi mədəniyyətinin aşılanması məqsədi ilə ictimaiyyətin məlumatlandırılmasına xüsusi diqqət yetiriləcəkdir.” 92
-
əsaslanaraq iqtisadi cəhətdən davamlı alternativ layihələri dəstəkləyən proqramlar qəbul edilməsi tövsiyə olunur; -
Ətraf mühitin mühafizəsinə dair qanunvericilik tütünün ətraf mühitə vurduğu zərərə dair müddəaları da əks etdirərək daha da təkmilləşdirilməlidir.
Məsuliyyətlə bağlı məsələlər Çərçivə Konvensiyası Maddə 19. Məsuliyyət 1. Tütünə qarşı mübarizə məqsədilə Tərəflər zəruri olarsa, müvafiq hallarda kompensasiya daxil olmaqla, cinayət və mülki məsuliyyət məsələlərinin həlli üçün qanunvericilik tədbirlərinin həyata keçirilməsini və ya mövcud qanunvericiliyin inkişafını nəzərdən keçirirlər. 2. Tərəflər 21-ci Maddəyə müvafiq olaraq Tərəflərin Konfransları vasitəsilə məlumat mübadiləsi sahəsində bir-biri ilə əməkdaşlıq edirlər. Bura həmçinin daxildir: (a) 20.3 (a) Maddəsinə müvafiq olaraq tütün məmulatından istifadənin və tütün tüstüsünün sağlamlığa təsirinin nəticəsi barədə məlumat; və (b) qüvvədə olan qanunvericilik və qaydalar, həmçinin müvafiq məhkəmə təcrübəsi barədə məlumat. 3. Müvafiq hallarda və qarşılıqlı razılaşmaya əsasən, Tərəflər milli qanunvericilik, siyasət, hüquqi təcrübə və tətbiq edilən mövcud müqavilə mexanizmləri çərçivəsində bu Konvensiyaya uyğun olaraq mülki və cinayət məsuliyyəti ilə əlaqədar prosessual hərəkətlərin həyata keçirilməsində bir-birinə yardım göstərirlər. 4. Konvensiya heç bir halda Tərəflərin bir-birinin məhkəmə orqanlarına müraciəti hüququna toxunmur və ya onu məhdudlaşdırmır; bu hal belə qaydaların mövcud olduğu şəraitdə mümkündür. 5. Tərəflərin Konfransı müvafiq beynəlxalq forumlarda aparılmış işləri nəzərə alaraq, məsuliyyətlə əlaqədar məsələləri imkan daxilində erkən mərhələdə nəzərdən keçirə bilər. Bura həmçinin həmin məsələlərə lazımi beynəlxalq yanaşmalar və Tərəflərin xahişi ilə onlara bu Maddəyə əsasən qanunvericilik və digər fəaliyyətlərində yardım göstərilməsi üçün lazımi vasitələr də aiddir.
92 Yenə orada. Səh. 39. 53 “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanun Maddə 24. Tütün və tütün məmulatı haqqında qanunvericiliyin pozulması nəticəsində vurulan ziyanın ödənilməsi 24.1. Tütün və tütün məmulatı haqqında qanunvericiliyin pozulması nəticəsində vurulan ziyanın həcmi və ödənilməsi qaydaları Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən edilir. 24.2. Vurulan ziyanın ödənilməsi təqsirkar olan şəxsləri qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş məsuliyyətdən azad etmir. - (qismən uyğun gəlir). “Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında” Qanun Maddə 57. Vətəndaşların sağlamlığına vurulan ziyanın ödənilməsi Vətəndaşların sağlamlığına zərər vurulduqda təqsirkar şəxslər qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada və həcmdə ziyanı ödəməyə borcludurlar. ... Ətraf mühitin çirklənməsi nəticəsində vətəndaşların sağlamlığına vurulan ziyan qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada ziyan vuran hüquqi və fiziki şəxslər tərəfindən ödənilir. - (qismən uyğun gəlir) Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi Maddə 236. Etil (yeyinti) spirti və alkoqollu içkilər və ya tütün məmulatı ticarəti qaydalarının pozulması 236.1. Ticarət və ya ictimai iaşə müəssisələrinin işçiləri tərəfindən etil (yeyinti) spirti və alkoqollu içkilərin və ya tütün məmulatlarının satışı qaydalarının pozulmasına görə - on manatdan otuz beş manatadək miqdarda cərimə edilir. 236.2. Ticarət və ya ictimai iaşə müəssisələrinin işçiləri tərəfindən etil (yeyinti) spirti və alkoqollu içkilərin və ya tütün məmulatlarının yetkinlik yaşına çatmayanlara satılmasına görə - on beş manatdan qırx manatadək miqdarda cərimə edilir. - (qismən uyğun gəlir). Maddə 134 .
Hava nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkilməsinə görə - yüz manat miqdarında cərimə edilir. - (qismən uyğun gəlir). Maddə 148. Dəniz və çay nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkilməsi Dəniz və çay nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkilməsinə görə - xəbərdarlıq edilir və ya yeddi manatdan on üç manatadək miqdarda cərimə edilir. - (qismən uyğun gəlir). 54 Maddə 150-2. Avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin və baqaj daşınması qaydalarının pozulması 150-2.1. Avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin və baqaj daşınması qaydalarının pozulmasına, yəni: 150-2.1.4. müntəzəm şəhərdaxili (rayondaxili), şəhərlərarası (rayonlararası) və beynəlxalq marşrutlar üzrə hərəkət edən avtobusda siqaret çəkilməsinə; qırx manatdan əlli manatadək miqdarda cərimə edilir. - (qismən uyğun gəlir). Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi Maddə 205-1. Saxta aksiz markalarını hazırlama, əldə etmə və ya satma Saxta aksiz markalarını satış məqsədilə hazırlama, habelə əldə etmə və ya satma – min manatdan iki min manatadək miqdarda cərimə və ya iki ilədək müddətə islah işləri və ya üç ilədək müddətə azadlıqdan məhrumetmə ilə cəzalandırılır. - (uyğun gəlir). Maddə 206. Qaçaqmalçılıq 206.1. Qaçaqmalçılıq, yəni Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən gömrük nəzarətindən kənar və ya ondan gizli, yaxud sənədlərdən və ya gömrük eyniləşdirilməsi vasitələrindən aldatma yolu ilə istifadə etməklə, yaxud bəyan etməməklə və ya düzgün bəyan etməməklə bu Məcəllənin 206.2-ci maddəsində qeyd edilənlər istisna olmaqla malların və digər əşyaların külli miqdarda keçirilməsi— beş ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 206.2. Narkotik vasitələrin, psixotrop maddələrin, güclü təsirli, zəhərli, zəhərləyici, radioaktiv, partlayıcı maddələrin və qurğuların, hərbi silahın və texnikanın, (yivsiz odlu ov silahı və həmin silah üçün döyüş sursatı istisna olmaqla) odlu silah və yaxud döyüş sursatının, nüvə, kimyəvi, bioloji və digər kütləvi qırğın silahlarının, kütləvi qırğın silahlarının hazırlanmasında istifadə oluna bilən və Azərbaycan Respublikası gömrük sərhədindən keçirilməsinin xüsusi qaydaları müəyyən edilmiş materialların və avadanlıqların, Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən keçirilməsi üçün müvafiq qaydalar müəyyən edilmiş strateji əhəmiyyətli xammalın, mədəni, tarixi və ya arxeoloji sərvət olan əşyaların Azərbaycan Respublikasının gömrük sərhədindən gömrük nəzarətindən kənar və ya ondan gizli, yaxud sənədlərdən və ya gömrük eyniləşdirilməsi vasitələrindən aldatma yolu ilə istifadə etməklə, yaxud bəyan etməməklə və ya düzgün bəyan etməməklə keçirilməsi - üç ildən yeddi ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 206.3. Bu Məcəllənin 206.1 və ya 206.2-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş əməllər: 206.3.1. təkrar törədildikdə; 206.3.2. qabaqcadan əlbir olan bir qrup şəxs tərəfindən törədildikdə; 206.3.3. vəzifəli şəxs tərəfindən öz qulluq mövqeyindən istifadə edilməklə törədildikdə; 206.3.4. gömrük nəzarətini həyata keçirən şəxsə zor tətbiq etməklə törədildikdə - 55 beş ildən səkkiz ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır. 206.4. Bu Məcəllənin 206.1-206.3-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş əməllər mütəşəkkil dəstə tərəfindən törədildikdə - yeddi ildən on iki ilədək müddətə azadlıqdan məhrum etmə ilə cəzalandırılır.- (uyğun gəlir). Çərçivə Konvensiyasında tütünlə mübarizə sahəsində daxili qanunvericilikdə məsuliyyət nəzərdə tutulması və onun tütünə qarşı səmərəli mübarizənin təmin olunması istiqamətində əhəmiyyəti dəfələrlə vurğulanır. Çərçivə Konvensiyasının 4.5-ci maddəsində göstərilir ki, “tərəflərin hər birinin öz yurisdiksiyası çərçivəsində müəyyənləşdirdiyi kimi, məsuliyyətlə bağlı məsələlər tütünə qarşı hərtərəfli mübarizənin mühüm hissəsidir.” Qeyd edək ki, Çərçivə Konvensiyasının 19-cu maddəsi daha çox tövsiyə xarakteri daşıyır və tərəflərin üzərinə birbaşa konkret həyata keçirmə öhdəlikləri qoymur; dövlətləri “cinayət və mülki məsuliyyət məsələlərinin həlli üçün qanunvericilik tədbirlərinin həyata keçirilməsini və ya mövcud qanunvericiliyin inkişafını nəzərdən keçirməyə” dəvət edir. 19-cu maddə konkret məsuliyyət qaydaları müəyyən etmir, zəruri olduqda müvafiq hallarda kompensasiya daxil olmaqla, cinayət və mülki məsuliyyət məsələlərinin həlli üçün qanunvericilik tədbirlərinin həyata keçirilməsini şərtləndirir. 93 Bu, Çərçivə Konvensiyasının layihəsi hazırlanarkən beynəlxalq müqavilədə konkret məsuliyyət qaydalarının praktikada ayrı-ayrı dövlətlər tərəfindən həyata keçirilməsində müəyyən çətinliklər yarada biləcəyi kimi ağlabatan ehtimalın mövcudluğundan irəli gəlirdi. Əhəmiyyətlidir ki, 2001-ci ilin aprel ayında ÜST tərəfindən Çərçivə Konvensiyasının 19-cu maddəsinin təbiətini və miqyasını müəyyənləşdirmək üçün hüquq ekspertləri paneli çağırılmışdır. Ekspertlərin apardığı tədqiqat əsasında belə qərara alındı ki, daxili hüquq sistemlərində tütünlə mübarizə sahəsində məsuliyyətin müəyyən edilməsi ilə bağlı müddəalar yaxşı inkişaf etmədiyi üçün Çərçivə Konvensiyasında beynəlxalq məsuliyyət rejiminin nəzərdə tutulması Konvensiyanın həyata keçirilməsində çətinlik yarada bilər. O da vurğulandı ki, məsuliyyət rejiminin Konvensiyaya daxil edilməsi dövlətlərin diqqətini tütünlə mübarizə sahəsində digər vacib məsələlərdən yayındıra bilər ki, bu da onlar üçün ümumilikdə tütünə qarşı mübarizə proqramının həyata keçirilməsini çətinləşdirə bilər; digər sahələrdə beynəlxalq məsuliyyət rejimini qəbul etməkdə dövlətlərin əvvəlki təcrübəsi yaxşı olmadığı üçün konkret məsuliyyət rejimi müəyyən olunduğu halda Çərçivə Konvensiyasına çox az dövlət qoşulacaq 94 .
tutur. Bir sıra ölkələr (daha dəqiq desək 5 ölkə - Finlandiya, Yaponiya, Marşal Adaları, Norveç və Panama) ÜST-yə təqdim etdikləri hesabatda tütün istifadəsindən dəymiş zərərə görə kompensasiya
93 İmplementation of Article 19 of the Convention: “Liability”. FCTC/COP/4/13, 24 September 2010. P. 1 94 WHO. Secretariat update on the WHO consultation on potential liability and compensation provisions for
the framework convention on tobacco control. A/FCTC/INB2/5 Rev.1, 6 July 2001. P. 3. 56 almağa yönəlmiş məhkəmə işləri haqqında məlumatlar da daxil ediblər. Ekspertlərin araşdırmasında o da qeyd olunmuşdur ki, xəstəlik halında tütün istehsalçısına kompensasiya almaq üçün müraciət edə bilmək imkanı tütün istehlakçılarını tütündən istifadə etməyə ruhlandıra bilər, belə ki onlar xəstələnərlərsə kompensasiya alacaqlarından arxayın olacaqlar. 95
Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində tütün və tütün məmulatları ilə bağlı qaydaların pozulması Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi 96 (daha sonra İnzibati Xətalar Məcəlləsi) ilə müəyyən edilir. Tütün məmulatı ticarəti qaydalarının pozulması İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 236.1.-ci maddəsi ticarət və ya ictimai iaşə müəssisələrinin işçiləri tərəfindən tütün məmulatlarının satışı qaydalarının pozulmasına görə 10 manatdan 35 manatadək miqdarda cərimə müəyyən edir. Tütün məmulatlarının yetkinlik yaşına çatmayanlara satışı İnzibati Xətalar Məcəlləsi 236.2.-ci maddəsi tütün məmulatlarının yetkinlik yaşına çatmayanlara satılmasına görə 15 manatdan 40 manatadək miqdarda cərimə nəzərdə tutur.
İnzibati Xətalar Məcəlləsi hava nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkilməsinə görə 30 manatdan 40 manatadək, dəmir yol nəqliyyatında 5 manatdan 15 manatadək, dəniz və çay nəqliyyatında 7 manatdan 13 manatadək cərimə müəyyən edir.
İnzibati Xətalar Məcəlləsində tütünün ticarəti qaydaları və satışı ilə bağlı, eləcə də ictimai nəqliyyatda siqaret çəkilməsinə görə cərimələr nəzərdə tutulsa da hesab edirik ki, həmin qaydaların praktikada düzgün həyata keçirilməsinin təmin edilməsi üçün bu cərimələr daha da artırılmalıdır. 97
Çərçivə Konvensiyasının 19.1-ci maddəsi dövlətlərin üzərinə tütünə qarşı mübarizə məqsədi ilə cinayət və mülki məsuliyyət müəyyən edən qanunvericilik tədbirləri həyata keçirmək öhdəliyi qoyur. Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində bu sahədə cinayət və mülki məsuliyyət müəyyən edən hər hansı müddəa yoxdur. Azərbaycan Respublikasının Cinayət
95 Yenə orada. 96 11 iyul 2000-ci il tarixli 906-IQ nömrəli “Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsinin
təsdiq edilməsi, qüvvəyə minməsi və bununla bağlı hüquqi tənzimləmə məsələləri haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə təsdiq edilmişdir. 97 Müqayisə üçün qeyd edək ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 223-1-ci maddəsinə əsasən, “... qrant alan Azərbaycan Respublikasının resipiyentləri tərəfindən qrant alınması (verilməsi) haqqında müqavilələrin və qərarların surətlərinin qeydiyyat üçün qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müddətlərdə Azərbaycan Respublikasının müvafiq icra hakimiyyəti orqanına təqdim edilməməsinə görə - fiziki
şəxslər min manatdan iki min manatadək miqdarda, vəzifəli şəxslər min beş yüz manatdan iki min beş yüz
manatadək miqdarda, hüquqi şəxslər beş min manatdan yeddi min manatadək miqdarda cərimə edilir”. 57 Məcəlləsində 98 (daha sonra Cinayət Məcəlləsi) bir sıra müddəalar (saxta aksiz markalarını hazırlama, əldə etmə və ya satma; dələduzluq) vardır ki, tütün və tütün məmulatlarına dair qaydaların pozulması zamanı tətbiq oluna bilər. Bununla belə hesab edirik ki, qanunvericilikdə daha spesifik və daha sərt cəza növlərinin nəzərdə tutulması tütünə qarşı mübarizə istiqamətində daha səmərəli şərait yaradar və Çərçivə Konvensiyasının tələblərinə uyğunluğu təmin edər.
Çərçivə Konvensiyası bu sahədə dəymiş zərərə görə kompensasiya müəyyənləşdirilməsinin qanunvericilikdə təsbit edilməsini nəzərdə tutur. “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Qanunun 24-cü maddəsi, eləcə də “Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu 99 müvafiq qanunvericiliyin pozulması nəticəsində vurulan ziyanın həcmi və ödənilməsi qaydaları Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə uyğun olaraq müəyyən edildiyini göstərsə də müvafiq qanunvericilikdə tütün istehlakçısının onun sağlamlığına vurduğu zərərə görə hər hansı tütün şirkətini məhkəməyə verib kompensasiya ala biləcəyini təmin edən hər hansı mülki və ya cinayət qanunvericiliyi müddəası yoxdur. Tövsiyələr: -
Tütünə qarşı mübarizə məqsədi ilə cinayət və mülki məsuliyyət müəyyən edən qanunvericilik tədbirləri həyata keçirilməlidir; -
Qanunvericilikdə tütün istehlakçısının onun sağlamlığına vurduğu zərərə görə hər hansı tütün şirkətini məhkəməyə verib kompensasiya ala biləcəyini təmin edən müddəa əks olunmalıdır; -
İnzibati Xətalar Məcəlləsində tütünün ticarəti qaydaları və satışı ilə bağlı, eləcə də ictimai nəqliyyatda siqaret çəkilməsinə görə nəzərdə tutulan cərimələr artırılmalıdır; -
Qanunvericilikdə tütün məmulatlarının satışı ilə əlaqədar bəzi müddəaların (məsələn, siqaret və digərlərinin ədədlə satışı) qadağan olunsa da praktikada çox pozulduğunu nəzərə alaraq İnzibati Xətalar Məcəlləsində spesifik olaraq bu müddəanın pozulmasına dair daha yüksək cərimənin müəyyən edilməsi tövsiyə olunur; -
Tütün istehlakının məhdudlaşdırılması haqqında Qanunun layihəsi qəbul edildikdən sonra qanunvericiliyə tütün istehlakının məhdudlaşdırılması qaydalarının pozulmasına görə məsuliyyət daxil edilməlidir.
98
Yüklə 0,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|