Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ «AZƏrbaycan hava yollari» qsc mġLLĠ avġASĠya akademġyasi

 
Şək. 3.33. «МПС-01 Кордон-МН» radiasiya monitoru 
Monitorun iĢi

---

100 
 
Monitor stasionar qurğu olub, aşağıdakı konstruktiv 
bloklardan ibarətdir: 
-БДПС 

-şüalanma detektor bloklarından ibarət ПР 
radiasiya panelləri;
-ПОН kontrolleri; 
-obyekt vericiləri; 
-БДПН neytron detektor bloklarından ibarət ПР 
radiasiya panelləri; 
-БНЦ siqnalizasiya bloku; 
-БНН qida bloku; 
-РРС sənaye kompüteri; 
-КБХ mövcudluq vericisi. 
Radiasiya panellərinin təhkibinə БДПС detektor 

-
şüalanma blokları daxildir. Hər bir detektor bloku həssas həcmi 
7000-12500sm
3
olan üzvi plasmas sinilyasiya detektorundan 
ibarətdir. Detektoru təbii 

-şüalanma fonundan qorumaq 
məqsədilə o, üç tərəfdən polad müdafiə ekranı ilə örtülmüşdür 
(şək. 3.34). 
Şək. 3.34. БДПС 

-şüalanma detektoru bloklarından 
ibarət ПР radiasiya paneli 

---

101 
Neytron 
detektor 
bloklarından 
ibarət 
radiasiya 
panellərində neytron detektorları qismində həcmi 800 sm
3
olan 
iki 
3
2
He
mütənasib sayğacı istifadə olunmuşdur. Sayğaclar 
polietilendən hazırlanmış yavaşıdıcı daxilində yerləşdirilir (şək. 
3.35). 
Şək. 3.35. БДПН neytron detektor
bloklarından ibarət ПР radiasiya 
paneli 
Sənaye kompüterinə (şək. 3.36) eyni vaxtda 4 radiasiya 
nəzarət portalı qoşula bilər. Bu halda hər portal 2-8 radiasiya 
panelinə malik olur. Sənaye kompüteri aşağıdakı standart 
portlara və interfeysə malikdirlər: 
-İki ardıcıl RS-232 portu;
-PS/2 paralel portu ;
-USB portu. 
Şək. 3.36. Sənaye kompüteri 

---

102 
Kompüter dəyişən cərəyan mənbəyindən 135-242V 
gərgin-liklə, yaxud БНН qida blokundan +24V sabit 
gərginliklə qidalanır. Şəbəkə gərginliyi itdiyi halda monitor 
avtomatik olaraq БНН qida blokundan qidalanır (şək. 3.37). 
Qəza hallarında БНН blokunda mühafizə sistemi işə düşür. 
Şək. 3.37. БНН qida bloku 
БНЦ – siqnalizasiya bloku səs və işıq xəbərdarlıq siqnal-
larının işə düşməsini təmin edir. Xəbərdarlıq siqnalı işə 
düşdükdə səsin təzyiq səviyyəsi 1m aralıda 80 dB-dir. 

---

103 
КБХ mövcudluq vericilərinin funksiyası nəzarət 
zonasında infraqırmızı şüanın kəsilməsi nəticəsində obyektin 
mövcudluğunu təyin etməkdən ibarətdir. Cüt-cüt olmaqla 
(ötürücü-qəbuledici) 
əks 
radiasiya 
ölçü 
panellərində 
yerləşdirilir. МПС-01 «Кордон-МН» rəqəmsal «Патриот» 
videomüşahidə sistemi ilə təchiz olunur (şək. 3.38).
Şək. 3.38. "Патриот" videomüşahidə sistemi