Azərbaycan Tibb Universitetində Dünya Böyrək Günü qeyd edilib

Namiq Əbdülsəməd oğlu Abbasov

B

u günlərdə Ağ ciyər xəstəlikləri kafedrasına ağır itki üz 

vermişdir. Kafedranın müdiri, əməkdar müəllim, professor 

Namiq Əbdülsəməd oğlu Abbasov  ömrünün 74 ilində vəfat 

etmişdir. 

u 

 

Məlum olduğu kimi Yer planeti Günəş siste-

minin bir hissəsidir. Bu sistem kainatdakı 

digər ulduzlara görə orta böyüklükdə olan 

Günəşin ətrafında dövr edən 8 planetdən və onla-

rın 54 peykindən ibarətdir. Yer kürəsi bu sistemdə 

Günəşə ən yaxın üçüncü planetdir.

Günəşin diametri Yerin diametrinin 103 mis-

li qədərdir. Bunu bir bənzətməylə açıqlayaq. Əgər 

diametri 12.200 km olan Yer kürəsini üzüm dənəsi 

böyüklüyünə gətirsək, Günəş də futbol topunun iki 

misli böyüklüyündə olan kürə halına gələr. Amma 

daha maraqlı olan aradakı məsafədir. Həqiqətə uyğun 

model qurmaq üçün üzüm dənəsi böyüklüyündəki 

Dünya ilə top böyüklüyündəki Günəşin arasını 

təxminən 280 metr etmək lazımdır. Günəş sisteminin 

lap xaricində olan planetləri isə kilometrlərlə uzağa 

aparmaq lazım olacaq.

Ancaq bu qədər nəhəng ölçüyə sahib Günəş sistemi 

yerləşdiyi Südyolu qalaktikasına nisbətdə olduqca kiçik 

ölçüdədir. Çünki Südyolu qalaktikasında Günəş kimi 

və ondan daha böyük təxminən 250 milyard ulduz var. 

Bu ulduzlardan Günəşə ən yaxın olanı Alfa Sentavra-

dır (Alpha Centauri). Əgər Alfa Sentavranın bayaqkı 

nisbətə, yəni Dünyanın üzüm dənəsi böyüklüyündə 

olduğu və Günəş ilə Dünya nın arasının 280 metr oldu-

ğu nisbətə yerləşdirsək, onu Günəşdən 78 min kilometr 

uzağa yerləşdirməyimiz lazımdır!

Modeli bir az da kiçildək. Dünyanı gözlə çətin 

görülən bir toz zərrəsi edək. Onda Günəş qoz 

böyüklüyündə olub Dünyaya üç metr məsafədə 

yerləşəcək. Bu halda Alfa Sentavra Günəşdən 640 km 

(bəli, kilometr) uzaqda  olmalıdır.

Südyolu qalaktikasında aralarında bu cür nəhəng 

məsafələr olan 250 milyard ulduz mövcuddur. Spiral 

şəklindəki bu qalaktikanın qollarının birində bizim 

Günəşimiz yerləşir.

Ancaq maraqlısı odur ki, Südyolu qalaktikası da 

kosmosa nisbətən çox “kiçik” yer tutur. Çünki kosmos-

da təxminən 200 milyarda qədər başqa qalaktikalar da 

var. Bu qalaktikaların arasındakı boşluqlar isə Günəş 

ilə Alfa Sentavra arasındakı boşluğun milyonlarla misli 

qədərdir.

Corc Qrinşteyn (George Greenstein) bu heyrətamiz 

böyüklüklə bağlı “The Symbiotic Universe” (Simbi-

yotik Kainat) adlı kitabında belə yazır: “Əgər ulduzlar 

bir-birlərinə bir az daha yaxın olsaydılar, astrofizika 

çox da fərqli olmazdı. Ulduzlarda, nebulalarda və digər 

göy cisimlərində davam edən təməl fiziki proseslərdə 

heç bir dəyişiklik olmazdı. Uzaq məsafədən baxdıq-

da qalaktikamızın görünüşü də indikiylə eyni olardı. 

Gecə çəmənlər üzərinə uzanıb izlədiyim səmada çox 

sayda ulduz görünərdi. Amma üzr istəyirəm, bəli; 

bir fərq daha olardı: Bu mənzərəni seyr edən “mən” 

olmazdım… Kosmosdakı bu nəhəng boşluq, bizim var 

olmağımızın vacib şərtidir.” (The Symbiotic Universe. 

s. 21)

Qrinşteyn bunun səbəbini də açıqlayır; kosmosda-

kı böyük boşluqlar, bəzi fiziki dəyişikliklərin insan 

həyatına ən uyğun şəkildə formalaşmasını təmin edir. 

Eyni zamanda Dünyanın kosmos boşluğunda hərəkət 

edən nəhəng göy cisimləri ilə toqquşmasına maneə 

olan faktor da kainatdakı göy cisimlərinin arasında bu 

cür böyük boşluqların olmasıdır.

Kainatın böyüklüyü və sahib olduğu həssas taraz-

lıqlar, üstün yaratma sənətinin açıq-aşkar dəlilləridir. 

Müasir elmin gəldiyi bu nəticə Quranda bundan 14 əsr 

əvvəl xəbər verilmiş həqiqətin təsdiqindən ibarətdir.

“Doğrudan da, göyləri və yeri altı gündə yaradan, 

sonra Ərşə ucalan Allahdır. O, gündüzü sürətlə təqib 

edən gecə ilə örtüb bürüyür. Günəşi, ayı və ulduzları 

Öz əmrinə tabe edən Odur. Əslində yaratmaq da, əmr 

etmək də Ona məxsusdur. Aləmlərin Rəbbi Allah nə 

qədər xeyirxahdır”. (“Əraf” surəsi, 54)