Azərbaycan türkləRİNİN

Ulamburiaş.
Türkcə
ulam
– ― çapar‖, ― xəbər 
gətirən‖( 166, I, 589), ya xud 
ulam
– ― daimi‖, ―hə mişə‖ ( 166, I, 519), ya xud da 
ulam
– ―dayaq‖, ―dirək‖, ―a rxa‖, ―söykənəcək‖ (100, 608) və Buriaş allahının 
adındandır. Kasların I Burna – Buriaş və II Burna – Buriaş (er.əv.1375-1347) çar 
adları da məlu mdur. Qədim türklərdə geniş yayılmış, qurd totemi Mid iyada Buriaş 
( er.əv.848-cü il), ― Kitabi Dədə Qorqud‖da Baybura, Orta Asiyada XIII əsrdə 
Buritay, orta əsrlərdə Buribaş (Xorasanda bir türk hakiminin ad ı, 36, 2 68) və 
b.adlarda öz əksini tapmışdır.‖ Ulam‖ ko mponenti kassit çarı Ulamxala (er.əv.XI 
əsr) .əxs adında da iştirak ed ir.Qədim türklərdə Ulam şəxs adı (100, 124) 
mə lu mdur. 
K a r a –X a r d a ş.
Türkcə 
k ara 
―qara‖ 
və kardaş-―qardaş‖ sözlərindəndir. Antik müə llif Kursiy Ruf Orta Asiyada Sır-
Dərya hövzələ rində yaşayan skiflə rin (sakla r nəzə rdə tutulur) Karta zis adlı çarının 
Makedoniyalı İsgəndərə qarşı çıxd ığını qeyd edir (Kursiy Ruf, VII,7,I). Mənbədə 
yunanca ―Kartazis‖ kimi verilmiş ad türkcə Kartaş və yunan dilində ―is‖ adlıq hal 
şəkilçisindən ibarətdir (yunan dilində ―ş‖ səsi olmadığ ına görə müəllif onu ―z‖ səsi 
ilə vermişdir). Orta əsrlə rdə ―kartaş‖, ―qardaş‖ sözünü əks etdirən türk şə xs adları 
mə lu mdur.
K a d a ş m a n-Turqu
. Türkcə 
kadaş
(qardaş), ―qohum‖, 
―doğma‖, ―əziz‖, ―bir nəslə mənsub‖, 
manq-
―bahadır‖ (81,110) və Turqu 
sözlərindəndir. Adın ikinci hissəsi olan ―Turqu‖, ehtimal ki, qədim türkcə 
turi, 
turu-“
doğruçul‖, ―ədalətli‖, ―düzgün‖ (bax: L. Rasoni. Sur guelgues Categories de 
noms de Perken. ―Ural-Altaısche Sahrbücher‖, 34. Wiesbaden. 1953, s. 235) və 
qədim türkcə şahzadələ rə mə xsus ku titulundan (149,128), ya xud küü ―şan‖, 
―şöhrət‖ (bax: Л. Ю. Тугушева. Уйгурская версия биографии Сюань-Цзана. М., 
1991, С. 341) sözlərindən ibarətdir. Kassit çarların ın dördünün (iki Kadaş man-
Harbe və iki Kadaşman-En lil) adında da ―kadaş‖ sözü var. Türk dillərində ―qardaş‖ 
sözü 
qa-
―qohum‖, ―qəbilə ü zvü‖ (100,399) və ―həmrəy‖ mənasında 
daş
sözlərindən ibarətdir. 
K a d a ş m a n-H a r b e.
Türkcə 
kadaş
(qadaş), 
manq-“
bahadır‖ və ―harbe‖ (elamlılarda Hurv i, kaslarda Harbe 
allah ad larından idi, 102, 134) sözlərindəndir. 
K a n d a ş
(Qandaş). Türkcə kan-―qan‖ 

---

45 
və 
daş-
―həmrəy‖ (qardaş, yoldaş, sirdaş sözlərində olduğu kimi) sözlərindəndir. 
Türkcə kandaş ―bir atadan olanlar‖ mənasındadır. 
Qeyd edilməlidir ki, kasların ş əxs 
adlarında 
taş, daş-“
hə mrəy‖ sözü geniş yer tutur: Na zima ruttaş (er. əv. XIV əsr), 
Maruttaş, Karain-taş, Kidin-Hutrutaş,Kikkiurtaş, Nambanidaş, Nattaş və b. (193). 
Bu ko mponent şəxs adlarında bəlkə də daş ―bərk‖, ―möhkəm‖ mənasındadır. 
Uyğur xaqanlığında Kinq-Daş xaqan (168,174), Orta Asiyada XII əsrdə türk qara-
kitayların xanı Yeloy-Daş (1143-cü ildə ölmüşdür), səlcuq sultanı Məlikşahın 
(1072-1092) ə miri Arslan-Taş, Xarə zmdə XIII əsrdə Altuntaş (1017-1032), 
Azərbaycanın Bey ləqan bölgəsində XII əsrdə Altuntaş, XI əsrdə Səlcuq nəslindən 
Ər-Taş-Yabqu, həmin əsrdə oğuz bəylərindən Su-Taş,XVI əsrdə qazaxlardan xan 
Buydaş şəxs adları məlu mdur. Nizami Gəncəvi (―Yeddi gözəl‖,Bakı 1983. s. 140) 
Türktaz (əsli ehtimal ki Türktas) şəxs adın ı çəkir. 
K i k k i u r t a ş.
Tü rkcə 
qök
-―göy‖, ―səma‖ 
Kiur- ―a llah‖ (türklərdə Kuar ― ildırım allahı‖ adının fonetik forması) və taş 
sözlərindəndir. Qeyd edilməlid ir ki, elam d ilində də