Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

Kamança. 

Azərbaycanda  simli-kamanlı 

musiqi  alətinin  tarixi  ilk  orta  əsrlərlə  bağlıdır. 

Üzeyir  Hacıbəyov  yazır  ki,  alman  bəstəkarı  və 

tarixçisi  Avqust  Ambros 

 

ərəblərdə  14  növ 

kamançanın  olduğunu  xəbər  verir.  Tarixdən 

məlumdur ki,  ərəblər VII əsrdən  Azərbaycanı işğal 

etmişlər.  Deməli,  kamançanın  ən  azı  ilk  orta 

əsrlərdə bu ərazidə səslənməsi elə bir şübhəyə səbəb 

ola bilməz. 

Üzeyir  Hacıbəyov  kamançanı  yüksək 

qiymətləndirərək  yazır:  "Uzun  səsli,  telli  musiqi 

alətinin 

yeganə 

nümayəndəsi 

kamançadır. 

Kamançada  çalınan  musiqi  səscə  daha  mükəmməl 

və insanın səsinə daha yaxındır.  Kamança melodik 

alətlərdən  ən  gözəlidir"(150)  Kamançadan  solo  və 

müşayiət  üçün  istifadə  edilmişdir.  "Kamança 

kürəşəkilli  çanaqdan,  qoldan,  aşıqlar  yerləşən 

kəllədən  və  "şiş"  adlanan  dəmir  dayanacaqdan 

ibarətdir. Alətin ümumi uzunluğu 70-80 sm-ə çatır. 

Çanağın açıq tərəfinə balıq

 

dərisi çəkilir, onun üzərində isə çəp vəziyyətdə qoyulmuş  

xərək  yerləşdirilir.    Xərəyə  söykənən  simlərin  bir  ucu  isə  aşıqlara  bağlanır.  Çalınan 

zaman kamança şaquli vəziyyətdə saxlanılır, dayanacağı dizə söykədilir və at qılından 

hazırlanan yayı simlər üzərində hərəkət etdirməklə səsləndirilir. Bu

 

vaxt sol əlin dörd 

barmağı  ilə  simləri  qolun  müəyyən  hissəsində  qola  sıxmaqla  müxtəlif  səslər 

alınır"(151).  

Nizami    Gəncəvi,    Səfiəddin  Urməvi,  Əbdülqadir  Marağayi,  özbək  xalqının 

fəxri Əlişir Nəvai, Məhəmməd Füzuli başqa musiqi alətlərilə bərabər kamançanın da 

adını  çəkmiş,  XVI  əsr  Təbriz  miniatür  məktəbi  rəssamlarından  Ağamirək  İsfahani, 

Mir Seyid Əlinin əsərlərində təsvir olunmuşdur. 

Azərbaycan  tarixçisi  İskəndər  bəy  Münşi  (1560/61-1634)  "Tarix-i  aləm  arayi 

Abbasi"  adlı  əsərində  bir  sıra  azərbaycanlı  musiqiçi  və  xanəndələrinin  içərisində 

Mirzə  Məhəmməd  Kamançeyinin  adını  xüsusi  qeyd  etmişdir.  Əlbəttə,  Kamançeyi 

ləqəbini  qazanmaq  heç  də  təsadüfi  olmayıb,  onun  parlaq  ifaçılıq  qabiliyyətilə 

əlaqədardır.  Deyilənə  görə,  Kamançeyi  adı  ilə  çağırılan  bu  sənətkar  I  Şah  Abbasın 

xüsusi kamançaçalanı olmuşdur[152]. 

XVII  əsrin  sonlarında  Azərbaycanda  olmuş  alman  səyyahı  R.Kempfer  musiqi 

alətləri  içərisində  kamançaya  üstünlük  verərək,  onun  zərif  görkəmini,  üç  və  bəzən 

dörd simli olduğunu qeyd edir. Bu onu göstərir ki, o dövrdə kamança artıq təkmilləşib 

müasir formasını almışdı. 

---

196