II FƏSİL. AZƏRBAYCANDA MÜASİR SIĞORTA BAZARININ ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ (SIĞORTA TƏŞKİLATLARI TİMSALINDA) 2.1. Azərbaycanda sığortanın ortaya çıxma zərurəti və inkişaf tarixi Azərbaycanda sığorta sisteminin qurulmasının və qanunvericilik bazasının əsas
formalaşma tarixi müstəqillik əldə etdikdən sonra başlayıb. Ümumilikdə ölkəmizdə
sığorta fəaliyyətinin inkişaf mərhələlərini 3 dövrə bölmək olar.
Birinci mərhələ XIX əsrin ortalarından Oktyabr İnqilabına qədər dövrü əhatə
edir. XIX əsrin ortalarından başlayaraq ölkə ərazisində
neft sənayesinin inkişafı ilə
əlaqədar olaraq fəaliyyətin genişlənməsi sığorta fəaliyyətinin əsas stimulverici qüvvəsi
olub. Ötən əsrin əvvəlində Bakıda 18 xarici sığorta cəmiyyəti, 1912-ci ildə isə 30-dan
çox sığorta cəmiyyət və agentlikləri fəaliyyət göstərib. Qeyd edilən sığorta
qurumlarının işinin əsasını Xəzər dənizindəki əksəriyyəti rus şirkətlərinə aid gəmilərin
sığortası təşkil edib.
İkinci mərhələ SSRİ-nin Hakimiyyəti dövrüdür (1920-1990-cı illər). SSRİ-nin
tərkibindəki bütün respublikalarında olduğu kimi, Azərbaycanda da dövlətin vahid
sığorta sistemi təşkil olunub. İttifaq daxilində sığorta fəaliyyətinin inkişafında müəyyən
rola malik SSRİ «Inqosstrax»ın Bakıdakı şöbəsi və Baş Dövlət Sığorta İdarəsi və
yaradılıb. Daha sonra sığorta Sovet Hakimiyyəti tərəfindən inhisarına alınıb. Bu dövrdə
sığorta sistemi dövlətin sosial təminat sisteminə əlavə qismində fəaliyyət göstərdi. 30-
cu illərdən başlayaraq ölkədə mövcud olan özəl fondlar icbari üsullarla ləğv edilərək,
əvəzində ancaq dövlət sığortası təşkil edildi. Bu isə sığorta sistemində monopliyanın
yaranmasına və rəqabətin zəifləməsinə səbəb oldu. 1988-ci ilin 26 may tarixində
«SSRİ-də Kooperasiya haqqında» qanunun qəbulu ilə sığorta qurumları təsisatına,
sığortanın növlərini, həminin qaydalarını müəyyənləşdirməyə icazə verildi. Bununla da
ölkədə rəqabət mühiti tədricən canlanmağa başlandı.
