“Azərbaycanın sığorta bazarında fəaliyyətin idarə olunmasının əsas problemləri” mövzusunda

Diaqram 1: Azərbaycanda 2011-2018-ci illərdə həyat və qeyri həyat
sığortası paylarının müqayisəsi (milyon manatla) 
 
 
Mənbə: 
(http://marja.az/news/3911, 2017)
 
 
Eyni zamanda “Nəqliyyat vasitələri sahiblərinin icbari mülki məsuliyyət 
sığortası”nda aparılmış müəyyən dəyişikliklər nəticəsində sahə üzrə toplanan sığorta 
haqqlarının ümumi həcmi artmış və sığorta bazarının canlanmasına səbəb 
olmuşdu.Əvvəllər sığorta haqqı minik avtomobilləri üçün 10 manat təşkil edirdisə, 
2011-ci ildəki dəyişikliklərdən sonra artıq avtomobillər üçün 50 manatdan başlayan 
sığorta haqqı mühərrik həcmindən asılı olaraq dəyişir. Artıq bazar fərdləri anlayırdılar 
ki, sığortalı nə qədər çox sığorta haqqı ödəyərsə, hadisə baş verdiyində sığorta ödənişi 
almaqda bir o qədər də maraqlı olur. İndiki halda ödənən sığorta haqqının məbləği 
əvvəlkindən kəskin dərəcədə fərqləndiyi üçün avtomobil qəzaları və ya digər sığorta 
hadisələri zamanı sürücülər yerindəcə sığorta şirkətinə müraciət edirlər. Bu amil 
müştərilər arasında maariflənmənin də artmasına yol açmışdır. Belə ki, daha öncə 
23
3
6
,8
6
8
,7
105
1
1
6
,5
1
4
6
,5
341
190
3
0
5
,7
337
3
2
4
,2
3
2
6
,4
3
3
9
,2
387
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2018
Həyat sığortası
Qeyri-həyat sığortası

---

30 
sürücülərin böyük əksəriyyəti üçün bu icbari sığorta növü üzrə şəhadətnamə yalnız 
“Yol Patrul Xidmətinin əməkdaşı tərəfindən avtomobil saxlandığında, onlara 
göstərmək üçün sənəd” xarakteri daşıyırdı. Hazırda isə bu vəziyyət köklü surətdə 
müsbətə doğru dəyişilmişdir. Əgər 2010-cu ilin yekununda daxili sığorta bazarının 
həcmi təxminən 200 milyon manat idisə, növbəti üç ildə həyat sığortasının canlanması 
və sürücü məsuliyyətinin icbari sığortası ilə bağlı tədbirlərin effektiv təsiri ilə bu rəqəm 
təxminən iki dəfə artaraq 400 milyon manatı keçmiş, 2018-ci ilin yekununda isə 
hardasa 728 milyon manata çatmışdır. 2014-cü ilin əvvəlində Mərkəz Bank tərəfindən 
banklarda avtomobil kreditləşməsi şərtlərinin bir növ ağırlaşdırılması ilə bağlı verilmiş 
qərar sığorta bazarına təsir edən növbəti mühüm amil oldu. Əvvəllər avtomobil 
kreditləşməsi zamanı ilkin ödəniş avtomobilin dəyərinin 10-15% həcmində müəyyən 
edilirdisə, yeni qərara əsasən bu göstərici yeni avtomobillərin krediti üçün 50%, 
işlənmiş avtomobillərin krediti üçün isə istehsal ilindən asılı olaraq 70-80% aralığında 
təyin olunmağa başladı. Bundan sonra avtomobili yalnız və yalnız daha ciddi və 
məsuliyyətli müştərilər əldə etməyə başladılar. Avtomobil kreditləşməsinin həcmi aşağı 
düşdüyü üçün banklar tərəfindən aparılan avtomobilin könüllü sığortası prosesi də 
kəskin şəkildə zəiflədi. 
(http://marja.az/news/3911, 2017)
Bu hadisədən bir il keçməmiş – 2015-ci ilin fevral ayına təsadüf edən manatın 
devalvasiyası da avtomatik olaraq, banklarda kreditləşmə prosesinə öz mənfi təsirini 
göstərdi. Xarici valyuta ilə verilmiş kreditlərin ödənişində gecikmələr dövrü başladı və 
bununla da bütün istiqamətlərdə banklar kreditlərin verilməsini məhdudlaşdırmağa 
məcbur oldular. Yüksək ödəniş qabiliyyətli müştərilərin sayının müəyyən qədər 
azalması da kreditləşmənin aşağı düşməsinin bir başqa səbəbi idi. Nəticə etibarı ilə 
banklarda girov sığortası, istehlak krediti, biznes və digər növ kredit götürənlərin həyat 
sığortası və s. sığorta növlərinin real satışı kəskin aşağı düşdü. Elə 2015-ci ilin dekabr 
ayında baş vermiş II devalvasiya vəziyyəti daha da qəlizləşdirdi, hansı ki öz növbəsində 
daxili bazarda bank və sığorta şirkətləri arasında olan parnyorluq münasibətlərini, 
sektorlar arası asılılıq halını iflasa uğratdı.
(http://marja.az/news/3911, 2017) 

---

31