Азим сайланма

www.ziyouz.com kutubxonasi 
16
Бу дунёни тушунтирай: 
Менга яхши сўз бўлди, 
Мен дуч келсам қай одамга, 
Бир умрга дўст бўлди... 
 
Йўқ, бекор гап, дўстларимдан 
Фақат яхшилик топдим. 
Демак, сурат теварагин 
Оппоқ бўёқда ёпгин! 
 
Қора рангга қўл тегизма, 
Шафқат ҳам керак андак! 
Мен кечирдим, наҳотки, сен 
Кечирмайсан, келажак... 
 
 
* * * 
 
Шуҳрат Абдурашид хотирасига 
 
I 
 
У кулиб келади. У йиғлай олмас. 
Қўлини кўксига қўяр. Қўли қон. 
Менга уқтиради: "Дўстим, қўрқма, бас, 
Бу — шафақ! Кўксимда отаяпти тонг". 
 
У кулиб кетади. Тонг ота олмас, 
У — сахий. Дунёга беради жони. 
Дўстим, саволим бор, қайтгин бир нафас, 
Дўст, не қилай қуёш кўмилган тонгни? 
 
II 
 
Қайга бораяпсан, мунча шошмасанг? 
Машриқда милтираб сочдингу зиё, 
Бағримга нурингни тўйиб босмасдан 
Мағрибда қизардинг ва бўлдинг адо. 
 
Йўлдан қолдирмайман... Дўсти девона, 
Барибир тўхташга етмагай сабринг. 
Ахир, менинг йўлим яқин — ишхона, 
Сенинг йўлинг олис — келажак сари... 
 
 
* * * 
 
Теша ака Сайдалиев хотирасига 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
17
 
Гўё ҳануз тирикдай 
Сиз, яна болалигим... 
Тўртта ҳаваскор бола 
Термуламиз сизга жим. 
Кўзойнакдан боқади 
Кўзларингиз меҳрибон: 
"
Сизлар қанот ёзсангиз — 
Қўшиқ бўлади Сурхон! 
Ҳали мўртсиз. Пайт келар 
Тўлин ойдай тўласиз. 
Ишонинглар, ҳаммангиз 
Катта шоир бўласиз". 
Кунлар... Йиллар ўтдилар, 
Шеърият — дилда байроқ, 
Севги... севги ҳам келди, 
Қалбга кирди бир титроқ. 
Кеча тўпни шеър қилган 
Мактаб талабалари 
Куйлаб кетишди бирдан 
Севги ғалабаларин. 
Ранги бўздай муаллимлар 
Ёқасини ушлашар. 
Ошиқ шоирлар бўлса, 
Муҳаббат деб муштлашар. 
Директор хонасида 
Тик тургач икки-уч бор, 
Сизга хатлар ёзамиз, 
Тўлиб-тошиб исёнкор: 
"
Нега? Айтинг-чи, нега? 
Севишимиз чиндан, рост! 
Ўқинг шеърларимизни, 
Унда ҳақиқат, холос". 
Бизнинг содда гапларга 
Ичингиздан куласиз: 
"
Ёзаверинг... Ёзинглар, 
Катта шоир бўласиз!" 
Кейин шаҳар... Дабдаба... 
Юрак ҳам лол, тил ҳам лол. 
Биз барибир ёзамиз 
Ғижинишиб телбаҳол. 
Тунов тоғларга боқиб, 
Қалбда уйғонган ҳайрат, 
Қўшқават биноларнинг 
Қаршисида лол, карахт. 
"
Катта шоир бўласиз!"— 
Бу далда, азиз калом, 
Таянч бўлди дилимизга, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
18
Баъзан ягона илҳом. 
...
Кейин... кейин йиғладик 
Йиғилишиб тўртовлон, 
Сизни ташлаб кетганди 
Ҳаёт отлиғ бу карвон. 
Дарёларда қайиқдай, 
Оқиб кетди бир шоир, 
Оламга тўймай, тўймай, 
Боқиб кетди бир шоир. 
...
Кўчаларда кезаман 
Дилда туйғулар майда, 
Аввалгидай шеърни деб, 
Жангга кирмоқлик қайда? 
Тортинаман баҳслардан, 
Ҳайқириш бўлган абас. 
Чунки яхши биламан, 
Ҳамма ҳам сиздек эмас... 
...
Агар шоир бўлмасам, 
(
Бу балки бир баҳона) 
Барига ёлғиз сабаб, 
Йўқлигингиз дунёда. 
Меҳрибон боқишингиз, 
Бўлганимда бағри хун... 
"
Катта шоир бўласан!.." 
Етишмайди мен учун. 
 
 
* * * 
 
Инсонни тушуниш керак... 
Сизни зор этиб бепарво боқувчи, 
Тушларингизга. кирадиган жодугар кўзлар 
Балки мағрурликдан, 
Балки ҳаёдан, 
Сизга юлдузлардан олисроқ эрур. 
 
Журъат қилинг бир оз, ширин-ширин сўз топинг, 
Шабада, Нур, Осмон, Қуёш, Ер бўлинг, 
Унинг орзуси бўлинг, қайғуси бўлинг — 
Ўшанда елкангизга бошини қўйиб, 
Ҳеч кимга айтматан ул азиз сўзни 
Маъсум лаблари-ла балким шивирлар: 
"
Севаман!" 
 
Инсонни тушуниш керак! 
Май ҳиди анқиган ғариб қаҳвахона... 
Одамлар, қадаҳлар, сигарет дуди, 
Кимдир ориқ, қалтироқ қўллари билан 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
19
Чўнтагин ағдариб (тамаки қолдиғи тўкилар) 
Ягона сўмини сарфлар ароққа. 
Боринг, қўлингизни елкасига қўйинг, 
Дўстим, денг. 
Ароқдан яқин дўст кўрмаган юракка, 
Баҳор ташриф буюрса ажабмас. 
Ажабмас, сархуш кўзларда олов ёниб, 
Қўллари мушт бўлиб тугилса, 
"
Мен қайтдим йўлимдан, 
Мен сен билан бирга, 
Дўстим..." деса ажабмас. 
Инсонни тушуниш керак! 
Ўқ янгради. Энди Маяковский ҳам йўқ... 
Ҳайрон югуради мухлисбаччалар: 
— 
Нимага? 
— 
Ақлдан озибдими? 
— 
Мен минг йил яшардим ўшанча шуҳратим 
бўлса... 
Ҳамон фол очишар, ҳамон лол қолишар... 
 
Шеъриятни қондай юракдан сиқиб, 
Курашиб, ҳайқириб яшаш осонми? 
Душман-ку, кўринса бўлади пачоқ, 
Ҳайиқиб қолади ҳатто дўстлар ҳам. 
Ердаги худолик жонига тегиб, 
Маузерни қўлга олгани маҳал, 
Кутгандир: 
Нажоткор бир кимса келиб, 
Улкан шон-шуҳратнинг соясигамас, 
Биродарлик учун "қалайсан", деса. 
 
Инсонни тушуниш керак! 
Кечирасизлар, орзумнинг қаноти узунроқ. 
Бундай бўлмайди... 
Тузалмас маразлар ҳали анча бор... 
 
Бироқ менга туюлади: 
Жами душманларим, 
Севмаганларим — 
Мен тушунмаган дўстларим. 
 
 
* * * 
 
Бир бошингда шеър, ғалваси, рўзғор ташвиши, 
Шуҳрат юки, мақтов, ғийбат, ағёр қилмиши. 
 
Баъзан дунё дардларидан бўлмайсан огоҳ, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
20
Ўз-ўзингга кичкинадай туюласан гоҳ. 
 
Замин — улкан, само — чексиз, олам — бесарҳад, 
Сен нимасан? Бир заррасан, нуқтасан фақат. 
 
Йўқ шоирсан! Миттиман, деб ғам чекма зинҳор, 
Кенгликларга сиғмай ҳайқир: "Олам бунча тор!" 
 
 
ҚИШКИ ЭРТАК 
 
Тоғ-далада маст кезар чилла, 
Тунлар аёз шунақа зўрки... 
Изғиринли, совуқ тонг палла 
Тушиб қолди қопқонга бўри. 
 
Тумшуғини чузиб осмонга, 
Ғазаб билан увлади бир дам. 
Сўнгра ҳамла қилди қопқонга, 
Қопқон бўлса бардошли, маҳкам. 
 
Кўп уринди... охир бемадор 
Оппоқ қорга чузилди, мана. 
Ўлим олди банди жонивор, 
Нималарни уйлар экан-а? 
 
Кўз олдига балки келгандир 
Далаларни озод кезгани. 
Поёни йўқ тоғлару адир 
Ўзимники дея сезгани. 
 
Балки тонгни ўта бошлади... 
Куз олдидан ўта бошлади... 
...
У қопқонга тушган оёғин 
Ғажиб-ғажиб узиб ташлади! 
 
Оппоқ қорга қонлар оқизиб, 
Оқсоқланиб жўнаб кетган дам, 
Булутлардан нурлари сизиб, 
Қуёш чиқди, тугади тонг ҳам. 
 
Ҳамроҳ бўлиб қуёш нурига, 
Овчи келиб қолди шу нафас. 
Овчи, қувон, сеники ўлжа, 
Мажруҳ бўри қочиб қутулмас. 
 
Овчи бўлса (овчими ўзи?!) 
Ҳайрон боқиб турган қопқонга, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
21
Хаёлларга кўмилиб ўзи, 
Қайтиб кетди қишлоқ томонга... 
 
 
* * * 
 
Чавандоз улоқдан қайтди пиёда, 
- 
Рангларингиз бир ол, айтинг, не бўлди? 
- 
Онаси, дардимни қилма зиёда, 
Онаси, отгинам... отгинам ўлди, 
 
Учиб борар эдим мисоли шамол, 
Отгинам қоқилди. Ўтмасдан бирпас... 
Жасади устида туриб қолдим, лол, 
Онаси, отимдан ажралдим, хуллас... 
 
Чавандоз хўрсинди, «уҳ» тортди оғир - 
Бир четга жимгина бурди юзини. 
Балки у - эркак-да! - истамагандир, 
Хотини кўришин ёшли кўзини. 
 
Оламни тарк этди офтобу кундуз, 
Чавандоз хўрсинар, ўйлар отини. 
Эрига боққанча майину маъюс, 
Гапирмас, ўлтирар сассиз хотини. 
 
Чавандоз хўрсинар... От қайда энди, 
Энди қайдан булсин у роҳат - лаззат? 
Хотини ҳам жим-жит ўлтираверди, 
На тасалли берди ва на насиҳат. 
 
Чавандоз хўрсинар... Тонг отар эди, 
Энг сўнгги юлдузлар борарди ботиб, 
Хотини шивирлар: «Ҳеч хафа бўлманг, 
Сизга от оламиз уй-жойни сотиб...» 
 
 
БЕЗОВТА ТУН 
 
От жонсарак ер тапинар, 
Узар тизгинни. 
Тентак шамол олиб келар 
Жондор исини. 
 
Қаро тунда ловуллайди 
Бўрининг кўзи. 
Қичқирару шамол жарга 
Ташлайди ўзин. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
22
 
Чақмоқ! Ёмғир урилади 
Қоя бетига. 
Қўйлар ҳуркиб ғуж бўлади 
Қўтон четига. 
 
Эмаклайди бўри жим-жит, 
Ўлжага интиқ. 
Тунга қараб итлар ҳурар... 
Қарсиллар милтиқ! 
 
Ўтовда тун. Чўпон ўрнин 
Топар пайпаслаб. 
Ўғилчаси кирар титраб 
Ўрнига аста... 
 
Кеча — узун. Кеча — чексиз. 
Кеча — ғалаён. 
Хавотирда фарзандини 
Қучоқлар чўпон! 
 
У тўлғонар тишларига 
Тишлаб ноласин... 
Шамол йиғлар — етим қолган 
Бўри боласи... 
 
 
ЭНГ СЎНГГИ ОҲУ ҲАҚИДА БАЛЛАДА 
 
«
Болажон, энг баланд чўққига чиқдик, 
Аммо бу чўққи ҳам қилмагай вафо. 
Инсон келаяпти кўтариб милтиқ... 
Гўдак илтижоси булармиш бажо. 
 
Тилаган, елкасин темирлар эзган, 
Олам берсин бизга халоскор қанот... 
...
Алвидо, заминда бепарво кезган, 
Темирга сиганган буюк одамзод!» 
 
Оҳу учиб борар заминни ташлаб, 
Ёнида боласи - чирой сарвари. 
Оҳу учиб борар кўзларин ёшлаб, 
Дилни ўртагувчи хаёлот сари. 
 
Одамзод недандир безовта, дилгир, 
Чўққида қуёшдай турибди порлаб. 
Милтиғин синдириб у «оҳ» урадир - 
Одамзод йиғлайди оҳуни чорлаб. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
23
 
 
* * * 
 
Кўзларини очиб-юмар 
Митта қушча - ярадор. 
Фалак, унга нажот юбор, 
Ўлим, бўлма харидор. 
Сўнгга «оҳ»и - «чириқ-чириқ» 
Жон бермоқда кафтимда. 
Қушим, 
Сўнг бор ором олган, 
Қўлларимнинг тафтида. 
Хазонларга кўмдим уни... 
Қолдим ўзим ярадор! 
Фалак, менга нажот берма, 
Оламдан бўл хабардор... 
 
 
* * * 
 
Мовий ҳаво тўлқинларида 
Ўйнаб учдим қуёшга томон. 
Икки кўзим аммо заминда, 
Очман — Ерда дон бор, дон бор...Дон! 
 
Қушман! 
Руҳнинг тирик шониман! 
Аммо очлик — лаънати қийноқ... 
Ерда дон бор! 
Гарчи ёнида 
От ёлидан эшилган тузоқ. 
 
Мен қайтаман қуёш йўлидан, 
Қанотимни тузоқ қайиргай. 
Минг йил банди ётгум қўлида, 
Минг йил осмонимлан айиргай. 
 
Минг йил умри ўтади тундай, 
Куй туғилар бўғзимда узоқ. 
Бир кун ногоҳ сайрайман шундай — 
Қирқ жойидан узилгай тузоқ. 
 
Осмон бордир, 
Ахир, дунёда! 
Осмонда эрк учади танҳо... 
Қучоғига мени оладир, 
Мовий ҳаво, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
24
Тўлқйнли ҳаво! 
 
Қанотларим эркни соғинган, 
Қуёш, сен ҳам эмассан етим... 
Яна ким у донга сиғинган?... 
Қорним, 
Асир тушмаганмидинг? 
 
 
* * * 
 
Ёмғир ёғиб ўтади 
Тунни оралаб сим-сим. 
Шамолларда сесканиб, 
Тўкилиб титранар боғ. 
Гўё боғнинг ичинда — 
Беланчаги — изғирин, 
Йўргаги — барги хазон — 
Алаҳсирар чақалоқ. 
Деразадан тушган нур 
Ёнар ўрик шохида. 
Шох — бемор, совуқ қотган 
Гўдакнинг беш панжаси. 
Уни нодон онаси 
Ташлаб менинг боғамга, 
Ўзи баҳор ортидан 
Сарсон кетган чамаси. 
 
Онасиз қолган болам, 
Чорасиз ёнган болам — 
Тунги боғлар ичинда 
Қолиб кетдинг, жоним куз. 
Ҳасратлари мўл болам, 
Ёмғирларда ҳўл болам — 
Бағримга босай десам 
Қучоғим етмас, афсус... 
 
 
* * * 
 
Оҳиста-оҳиста ёғади ёмғир, 
Оҳиста-оҳиста қўзғалар шамол. 
Оҳиста-оҳиста тўкар юмшоқ нур 
Булутлар бағридан кўринган ҳилол. 
 
Оҳиста-оҳиста йиғлайди бир қиз, 
Каптар патидан ҳам майин дардлари... 
Тун тирик... Яхшилаб тинглаб кўрсангиз 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
25
Эшитилар унинг юрак зарблари... 
 
Не нафис туғёнлар ичида қолдик! 
Севгилим, гапирма, ўлтирган тиниб — 
Гўё дунё гўдак қалбидан нозик, 
Гўё энтиксанг ҳам кетади синиб... 
 
 
* * * 
 
Кўнглим қолгани йўқ ёруғ оламдан, 
Хаёлимда йўқдир на виқор, на кин. 
Барибир бир куни сиздан кетаман - 
Қайга кетганимни билмайди ҳеч ким. 
 
Мен ишга бораман, ишдан қайтаман, 
Кўксимда юрагим урар - тинмайди. 
Ўғлимга энг ширин сузлар айтаман, 
Менинг йўқлигимни ҳеч ким билмайди. 
 
Дўстлар даврасида гоҳ шароб ичиб, 
Гоҳо оғу ичиб ўлтираман жим. 
Кўчада кезаман одамлар кечиб - 
Менинг йўқлигимни билмайди ҳеч ким. 
 
Табассум қиламан таниш-билишга, 
Дўконда навбатга тураман ҳорғин. 
Ҳеч кимни қуймайди ортиқ ташвишга 
Халақит бермайди менинг йўқлигим. 
 
Менинг кўкрагимда ениб оқибат, 
Кул булар, соврилар майда савдолар, 
Унда қуёш каби ловуллаб фақат 
Она Ўзбекистон сурати қолар. 
 
Саволлар бермагин - азобдадир жон, 
Яхшилаб яшасанг, умр бу - қийноқ. 
Қайдан қайтишимни биламан аён, 
Қайга боришимни билмайман бироқ. 
 
 
* * * 
 
Учолмасдан қолди жону тан, 
Осмон қайда? Қарадим илкис... 
Сочин ёйиб фалакда, шўх-шаън 
Порлар қуёш — Барчиндай бир қиз. 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
26
Эшик олди бир парча чимзор, 
Шу чимзорда ётдим чўзилиб. 
Сочларимга шоду бахтиёр, 
Чумолилар чиқди тизилиб. 
 
Бир ниначи — сархушу довдир — 
Жирканмасдан қўнди қўлимга... 
Титроқ етди жонимга довур, 
Ногоҳ ҳайрон боқдим ўлимга. 
 
Ва эшитдим, ернинг тагида 
Дупур-дупур — елиб келар от. 
Мен — Алпомиш беҳол ётибман, 
Шошиб келар Қоражон — Ҳаёт! 
 
 
* * * 
 
Кўксимни очаман, Чекинар ғафлат. 
Карахтлик тўкилиб борар манглайдан... 
Қайси муюлишда юрибсан йиғлаб — 
Трамвай, мен сени англайман. 
 
Бунчалар бешафқат бу қўш темир из, 
Бу тақдир чангали — бераҳм, маҳкам. 
Тақдирдош, қийналдик, ахир иккимиз, 
Бу темир из билан, темир из билан... 
 
Бу — бекат, дедилар. Тўхтадик ғингшиб, 
Кетдик, бўл, дедилар. Югурдик ҳайрон. 
Бугун темир ғафлат изидан тушдим, 
Оёғим тупроққа — бир роҳатижон! 
 
Аммо... Бу... Трамвай... Кетмас ўйимдан. 
Кўчага боқаман. Қайда бечора? 
Ана, трамвайлар осиб қўйилган 
Совуқ симдорлардан ўт чиқиб борар. 
 
 
МАМАМРАЙИМ БАХШИНИНГ БИР 
ДАВРАДА АЙТГАНИ 
 
Кўпингиз ёмонмас, яхши боласиз, 
Яшайсиз дўконни она деб билиб. 
Бировнинг кўзига тикка боқмайсиз, 
Пойига боқасиз зимдан тикилиб. 
 
Пойафзал — ҳаммага қисмати азал. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
27
Уларга тақдирлар ёзилган аниқ, 
Кимнингдир умридан омад қочса сал, 
Этиги албатта қолар қийшайиб. 
 
Пулдорнинг оёғи мудом ярқирар, 
Булутсиз умридан беғам нишона. 
Унга дуч келганда айёр болалар, 
Гирдида бўласиз дарров парвона. 
 
Бахши бобонгизни билмайсиз аммо, 
Бу айёр ўйинда сизларни ютдим! 
Менга беролмайсиз ҳеч қандай баҳо — 
Оёқяланг бўлиб дунёдан ўтдим... 
 
 
* * * 
 
Милтиқ нохос отади, 
Акс-садо қилар нидо. 
Бирдан 
Бежон қотади 
Кўкси тешилган ҳаво. 
 
Милтиқ, 
Ниқобингни еч! 
Сен кимдан бўлдинг пайдо?.. 
Ўқни 
Кечирмайман ҳеч!— 
Ўпкамда қонли ҳаво. 
 
 
САМАРҚАНД БЎЙЛАБ ТУНГИ САЙР 
 
Хуршид Давронга 
 
— 
Самарқанд, илдизинг қаерда? 
Кечангни чироқлар парчалаб ташлаган, 
тун билан нур ўртасида 
узун арвоҳлар — 
миноралар кетиб борар 
келажак сари, 
баъзан 
ойга боқиб 
тўхтаб қолишар 
(
азон саси урилдими қулоқларга?) 
Зиналарингдан 
чопонига ўралган 
сўфи эмас, 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
28
мен ўрлаб бораяпман 
фалак 
пештоқига 
ва ерга боқиб нотинч шивирламан: 
— 
Самарқанд, илдизинг қаерда? 
 
Мадор бўлгин энди умидларимга, 
менинг тўрт минг йиллик боғим! 
Бир япроғингман: 
йўқотгим келмайди илдизларимни. 
Ана, осмоннинг қурбони—шаҳид расадхона, 
ана, тарихнинг кўмилган бешиги,— Афросиёб... 
Неча аср бўлди ўшанга? 
— 
Тупроқ, қани, 
ёрил! 
Самарқанд, илдизинг қаерда? 
 
Юлдузлар орасида келажак йўли, 
Замон поездини 
қалбим, 
ҳормай торт! 
Ва битта вагонга 
боболар руҳини, 
қайғу аламини, 
шавкат-шонини, 
ушалмаган орзусини орт! 
 
Бу кимлар? 
Қайдаман? 
Регистон, сенми? 
Нечун сенга келсам, 
кўксимни тулдирар жумлаи жаҳон? 
Балки анов мовий гумбаз тагада ётган, 
боболарим 
армонининг 
шамолидир бу? 
Аммо овозлар чиқар замин қаъридан: 
- 
Мен, - дейди (Спитамен, сенмисан?). 
- 
Мен, - дейди (Улуғбек, сенми?), 
- 
Биз, - дейди гувиллаб бир лашкар - 
келажакка эргашиб келар 
сарбадорлар! 
- 
Самарқанд, илдизинг... 
Савол ортиқча... 
Теграмда мен билан уйланиб, 
мен билан қийналиб, 
илдизга айланиб борар бир кеча. 
 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
29
 
ВАТАН ҲАҚИДА ШЕЪР 
 
Опа, эсингизда-ку, 
("
О, ҳануз оғрийди дил" ) 
Очлиқдан қорни шишган 
Қирқ бешинчи машъум йил. 
Етти ёшда эдингиз 
Сизга эмасди пинҳон: 
Уруш — ўлим, шодлик — хат, 
Тириклик-ку, аниқ — нон. 
Опа, эсингизда-ку, 
Келганда жавзо ойи, 
Сарғайиб думбул тортди 
Болғалининг буғдойи. 
Ювошгина қуш каби 
Ҳаётнинг исин сезиб, 
Дала кезар эдингиз, 
Кафтингизда дон эзиб, 
Сиз аниқ билардингиз, 
Тирикликнинг исми — нон, 
...
Босиб кетди далани 
От дупури ногаҳон. 
Кафтингизга жонсарак 
Яширдингиз бошоқни. 
Э воҳ, ер шунча қаттиқ, 
Осмон шунча узоқми?! 
Қанотингиз бўлса ҳам. 
Қайга учардингиз, хўш? 
От келар, чавандознинг 
Бир енги ҳилпирар — бўш... 
Танидингиз бу — раис, 
Ундан титрайди қишлоқ. 
"
Раис" деса жим ҳотар. 
"
Йиғлаётган" қўғирчоқ, 
...
Эслайсиз, магазинда, 
Бўлган эди "ур-йиқит". 
"
Йўқ, яна қуясан", деб 
Ҳайқирди бирқўл йигит. 
У йиғлади гўдакдай... 
"
Шаҳид қолган дўстларнинг 
Қасосини албатта, 
Оламан", деб бўзлади. 
Боқилган қўйдай семиз, 
Магазинчи Шойимнинг 
Ёқасига ёпишди: "Топдим, дея хоинни!" 
Эртаси хотин-халаж 
Йиғилди — умуммажлис. 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
30
Йигит ўриндан турди: 
— 
Сайланглар, бўлай раис... 
Сайлашса сайлашар-да, 
Одам каму, раис мўл! 
Майли, яраб қолади...— 
Хотинлар кўтарди қўл. 
Кейин раис ҳайқирди: 
"
Агар келгунча зафар, 
Ким ўзини аяса, 
Мана қамчи!.. Хотинлар!" 
Ноннинг лаззатини-ку, 
Тўлаб бўлмас қамчисиз... 
Бошингизни қўл билан 
Бекитиб чўкдингиз тил... 
— 
Бу юрганинг нимаси, 
Оёқяланг, бошяланг. 
(
Дон тўла кафтингизни 
Сиқдингиз қўрқиб маҳкам) 
— 
Қани, қўлингда нима? 
(
Қўрқув, даҳшат аралаш 
Кафтигизни очдингиз — 
Энди мумкин савалаш). 
Кўзингиз ёшсиз эди, 
Жиддий — тайёр хўрликка. 
Ким ҳам раҳм қиларди 
Сағир қолган шўрликка. 
Ҳамма бутун таёқлар 
Етим бошда синади...
 
Раис отидан тушиб 
Бошингизни силади. 
Ишонмасдан боқдингиз 
Кўзларига умидвор. 
Ҳайрат ичра қотдингиз... 
У йиғларди шашқатор. 
Йиғлар эди... Қизимни 
Эзмасин деб чўнг қайғу 
Тунда сассиз эзилган 
Онангизга ўхшаб у. 
Сиз ҳам зор йиғлаб бирдан 
Осилдингиз бўйнига... 
От ўйнатиб у кетди 
Буғдойзорнинг қўйнидан. 
Жавзо. Бир эрка шамол 
Буғдойзорга урар тўш. 
От елар. Чавандознинг 
Бир енги ҳилпирар — бўш. 
Опа, ўшандан буён 
Ватан ҳақида суҳбат 

Усмон Азим. Сайланма 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
31
Қўзғалса кириб келар 
Кўзингизга бир сурат: 
Жавзо. Бир эрка шамол 
Буғдойзорга урар тўш. 
От елар. Чавандознинг 
Бир енги ҳилпирар — бўш.. 
Опа, Ватан — улуғ дард! 
Опа, Ватан боғ бўлсин! 
Шеърда суратин чизсам, 
Тўрт мучаси соғ бўлсин! 
 
 
БОЛАЛИКНИНГ СЎНГГИ КУНЛАРИ 
 
У баҳорни кутди интизор, 
Йулларига кўз тутди илҳақ. 
Қуёш чиқса, эриб битса қор, 
Туйиб-туйиб ўйнарди чиллак. 
 
Келиб қолди баҳор ҳам мана, 
Далаларга сочиб лолалар. 
Тепаликда қувонч-тантана - 
Чиллак уйнаб кетди болалар. 
 
Кутиб олди уни ҳам шухлик. 
Очганича кенг қучоғини, 
Нимагадир шухлик ҳам қизиқ! 
Босолмади дил чанқоғини. 
 
Дўстларига боқди у ҳайрон, 
Дўстлар чиллак уйнар берилиб, 
Бола кунгли бўлганча вайрон. 
Бир зумгина қолди термулиб. 
 
Сўнгра сирли хаёлга чўмиб, 
Чиқиб кетди дала томонга. 
Лолаларга узини кумиб, 
Узоқ-узоқ боқди осмонга. 
 
Вой-бўй!.. Осмон бунчалар тиниқ! 
Софлигига не булар қиёс? 
Ўйлаб кетди, ўйлади... кизиқ 
Қиз кузига ўхшаркан бир оз... 
 
У кечгача қолди шу куйи, 
Узун-узун хаёллар сурди. 
Тепаликда бўлса кун бўйи, 
Болалиги ҳайқириб турди. 

Усмон Азим. Сайланма